محمدرضا سرشار از نویسندگان کشورمان درباره این مسأله که چرا ما از تاریخ زندگی و شئون مختلف زیستی پیامبر، قصه و رمان اندکی در میان آثار منتشر شده داریم، اظهار داشت: ما نوشتههایی با عنوان داستان و رمان درباره زندگی حضرت رسول(ص) کم نداریم، اما در اینکه اینها چقدر به معنای واقعی کلمه داستان هستند و مبتنی بر معیارهای اصولی این قالب ادبی نوشته شدهاند، دچار مشکل هستیم.
* به علت نبودن جریان نقد درست، سره از ناسره تشخیص داده نمیشود
محمد رضا سرشار به مسأله غلبه کمیت بر کیفیت اشاره کرد و با تاکید بر اینکه در دادن اطلاعات راجع به مسائل دینی از جمله تاریخ اسلام، جامعه دچار احساس سیری کاذب شده است، عنوان کرد: در منبرها کتابها و برنامههای مختلف دچار این مسأله شدهایم. از این رو میبینیم کسانی که حتی کتاب هم نخوانده و گوش هم نمیدهند توهم دانستن دارند. در این صورت، هر اثر تازهای هم که در این زمینه منتشر شود، اغلب با همین توهم، خوانده نمیشوند. در حالی که در عمل، این افراد، در بهترین شرایط، اطلاعات و مطالب پراکنده و نیمه جویدهای از موضوع در حافظه خود دارند. و این، خسرانی بزرگ است.
نویسنده «غیر از خدا هیچکس نبود» ادامه داد: از طرفی، به علت نبودن جریان نقد درست، سره از ناسره تشخیص داده نمیشود. در نتیجه، همه این قبیل آثار به یک چوب رانده میشوند. در این صورت اثر جدیدی هم که منتشر شود همه فکر میکنند کاری مشابه و تکراری است.
* «آنک آن یتیم نظر کرده» با فاصله از دیگر آثار قرار دارد
وی به کتاب خود با نام «آنک آن یتیم نظر کرده» اشاره کرد و افزود: این کار بدون اغراق واقعا نسبت به کارهای مشابهی که چه به فارسی نوشته و چه از دیگر زبانها به فارسی ترجمه شده، فاصله زیادی دارد و متفاوت است. اما تا به امروز، کسی مقایسهای میان این کار و آن آثار به ظاهر مشابه دیگر انجام نداده است تا تفاوتها آشکار شود.
وی افزود: در هنر، تشخیص کیفیت کار هر کسی نیست. اهل فن باید تجزیه و تحلیل و بعد آثار مناسب و برجسته را معرفی کنند. متاسفانه این مشکل منحصر به توده کتابخوان هم نیست، در ارتباط با جشنوارههای ادبی هم همین گونه است: داوران جشنوارههای ادبی که اغلب در این زمینه پژوهشی نداشته و قلمی نزدهاند، تصورشان از داستانهای راجع به تاریخ اسلام، ساده نویسی یا بازنویسی تاریخ است. حال آنکه این تصور، غلط است. آنها معتقدند نویسنده این گونه آثار، کار خلاقانه داستانی نمیکند؛ و این گونه آثار را خلاقانه نمیدانند. بر این اساس، در جشنوارههای کتاب ما، این آثار، غالبا خوانده نشده، کنار گذاشته میشوند.
* برای تالیف در حوزه تاریخی باید چند منبع مطالعه شود/ نوشتن در این موضوعات، سخت است
سرشار با بیان اینکه جز جشنواره گاهانه قصههای قرآنی، پیامبران و ائمه، در کشور، هیچ جشنوارهای به کتاب «آنک آن یتیم نظر کرده» جایزهای نداد. اما جالب است بدانید که ترجمه فقط نیمی از این کتاب (مجلد اولش) در جایزه کتاب سال خارجی جمهوری اسلامی ایران، برگزیده شد و ۵۰ سکه دریافت کرد.
این مسأله نشان میدهد که داوران و سرداوران در این گزینشها بسیار تاثیرگذارند. مجموعه این عوامل باعث میشود نویسندهها کمتر وارد این حیطه شوند و یا اگر وارد شدند به اندازه کافی روی کارشان مایه نگذارند.
مولف کتاب «مهاجر کوچک» گفت: یک بررسی ساده در مورد نویسندگان داستانها و رمانهای منتشره از زندگی رسول اکرم(ص) در کشور، در شاخه ادبیات کودک و نوجوان، نشان میدهد که بسیاری از این افراد یا اصلا نویسنده نیستند یا حداکثر، نویسندگان توانایی نیستند. برخی از آنها، حداکثر، افراد متدینی هستند که احساس مسئولیت کرده و شروع به نوشتن در این زمینه کردهاند. هرچند برخیهایشان هم اینطور نیستند. برخی از آنان یک یا دو منبع را در مقابل خود قرار میدهند و آن را سادهنویسی میکنند. گاهی هم به دلیل کجسلیقگی، برخی زیباییهای تاریخی زندگی پیامبر(ص) را هم حذف میکنند! بنابراین شما به عنوان مخاطب رغبت نمیکنید این کتابها را بخوانید. باید تاکید کرد که جذابیت در اثر تاریخی دینی نیز مهم است و اهالی قلم باید در این زمینه، کار جذاب تولید کنند.
عضو هیأت موسس انجمن قلم ایران با بیان اینکه نوشتن در این موضوعات به معنای کامل کلمه سخت است، ابراز داشت: تاکید میکنم به معنای واقعی کلمه سخت است. من بیش از ۲۳ سال پیش، ادامه نگارش همین اثرم را متوقف کردم، فقط به دلیل دشواری کار. و حالا هم، وقتی میخواهم مسأله معراج را بنویسم، به قدری به نظرم دشوار میرسد، که مدام برای خودم، بهانههای مختلف میآورم تا به سراغ نوشتن آن نروم. چون دشواری کار زیاد است. کسی که به عظمت کار نوشتن، آن هم در باره ماجرایی که زمان وقوعشان ۱۴۰۰ سال قبل، و قهرمانش عصاره و بهانه خلقت است آگاه باشد، میداند که نوشتن چنین داستانی، اصلا کار آسانی نیست. با این حال، هر یک از ما وقتی در این باره مینویسیم، میدانیم که فقط قطرهای از این دریای بیانتها را در کوزه داستان خود میکنیم. اما همان هم دشوار است. هر چند، حاصل کار لذت بخش است.
* در دنیای غرب مدرن ، پایه و اساس همه چیز اقتصاد است، کالاهای فرانسوی تحریم شود
وی در بخش دیگری از این مصاحبه به واکنشهای این روزها به اهانت به ساحت پیامبر هم اشاره کرد و گفت: در این روزها میبینیم هشتگهایی در فضای مجازی در پاسخ به مکرون در حال انتشار است و هر کسی به اندازه توان خود در صدد محکوم کردن این کار نفرتانگیز و سخیف است. اما آنچه در این میان برای غرب اهمیت دارد و به نظرم باید در آن مسیر حرکت کرد اقتصاد او است. زیرا در دنیای غرب مدرن، پایه و اساس همه چیز اقتصاد است. بنابراین ضمن انجام تقابلهای فرهنگی و سیاسی، باید کالاهای فرانسوی تحریم شود، حداقل سفیر آنها برای مدتی، از کشور، اخراج شود. یا روابط دیپلماتیک برای مدتی قطع یا لااقل محدود شود. هرچند ظاهرا دولتمردان فعلی ما، حساسیت لازم را در این زمینه ندارند.
من نمیدانم آنها از چه چیز میترسند، و چرا این اهانت برایشان مهم نیست؟!
* چه بسا در فضای کنونی عدهای نیز به اسلام روی آورند
وی ادامه داد: حداکثر کاری که آن هم با تاخیر زیاد در این مورد انجام دادهاند این بوده که رئیس دولت، در یک نطق داخلی در هیات دولت، که در آن، تنها خودشان حضور دارند، در حد یک موعظه کوتاه، چند کلمه نرم بیان کرده است.
به گفته وی، البته این وجه قضیه هم نباید نادیده گرفته شود که ممکن است این قضایا در غرب باعث شود عدهای که تا کنون اسلام را نمیشناختند یا به آن بیتوجه بودند، توجهشان به آن جلب شود و به مطالعه و تحقیق در باره آن آورند؛ و چه بسا از میان آنها، عدهای نیز به اسلام روی آورند.
* نقش تلویزیون در اتفاقات اخیر/ برنامههایی برای کوتاه و بلند مدت
سرشار افزود: صرف نظر از این قضایا، ما باید همیشه دین خدا را معرفی کنیم. تجلی تام و تمام اسلام نیز در اسوههای آن مکتب است. بشتر مردم دنیا، دوست دارند تجسم ارزشها و اصول و معیارهای مکتب را ببینند. اگر اسوهای نظیر پیامبر(ص)، در قالبهای هنری همچون داستان معرفی شوند، این امر، تا حدود زیادی محقق خواهد شد.البته، ترجمه این آثار به زبانهای پرمخاطب هم بسیار ضروری است. ما با ترجمه این آثار، در واقع این حقایق ناب را به دنیا نشان میدهیم. این کار باید در رسانهها هم مورد تاکید باشد. و یکی از رسانههایی که زودتر میتواند واکنش نشان دهد،تلویزیون است. این وسیله ارتباط جمعی پرقدرت، باید تدابیری داشته باشد؛ تا در کوتاه و بلند مدت بداند چه کار باید انجام دهد.