به نقل از شیرازه، با نگاهی به معادن به‌عنوان بخش مهم اقتصادی کشور، سؤالی که در ذهن متبادر می‌شود، این است که این ظرفیت بالقوه چه تأثیری در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی دارد؟
معادن و صنایع معادنی، ارکان اقتصاد مقاومتی
درواقع می‌توان این‌طور گفت که معادن و صنایع معادنی بخش زیادی از ارکان اقتصاد مقاومتی را در برمی‌گیرند و با توجه به نیروی انسانی توانمندی که در این بخش وجود دارد، می‌تواند عامل مهمی در مقاوم‌سازی در برابر تحریم‌ها نیز باشد.
با نگاهی کلی به بخش معدن می‌بینیم که این سرمایه طبیعی مقاومت بالایی نسبت به تهدید و تحریمی دارد و این به دلیل دارا بودن انرژی و مواد اولیه و نیروی انسانی غنی است و چون اشتغال‌زایی را در برمی‌گیرد به‌عنوان رکن اصلی اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود و می‌تواند به‌عنوان محصولاتی مجزا از فروش نفت نیز درآمدزایی بالایی به نفع اقتصاد ملی و مقاوم زا باشد.
طبق گزارش اعلام‌شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس، فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان فارس در بخش معدن و صنایع معدنی موردبررسی قرارگرفته است، طبق این گزارش عمده‌ترین معادن استان فارس شامل مواد معدنی غیرفلزی است، معادن شن، ماسه و سنگ لاشه در این میان با 178 معدن بیشترین فراوانی و معادن مرمریت، گچ، خاک نسوز و صنعتی و آهک به ترتیب با 113،61، 29 و 24 معدن در جایگاه بعدی معادن استان ازلحاظ کمیت عددی قرار دارند. بااین‌حال مواد معدنی فلزی ازجمله معادن آهن، منگنز، مس، سرب و روی نیز هرکدام با 15 و 6 و 3 و 1 واحد معدن برای استان در سال 1394 در حال فعالیت هستند.
استخراج 22 نوع ماده معدنی در فارس
رئیس سازمان معدن فارس در گفتگو با شیرازه بیان داشت: استان فارس ازنظر میزان ذخایر معدنی رتبه چهارم و مقدار بهره‌برداری رتبه پنجم کشور را به خود اختصاص داده است.
علی همتی افزود: در سطح استان فارس معادن تعطیل نداریم و اگر هم باشد به‌صورت موقت غیرفعال شدند که مجدد راه‌اندازی می‌شوند، برخی از معادن سنگ دچار سستی به لحاظ حضور در بازارهای خارجی هستند.
وی با بیان اینکه رگه‌های معدنی فارس بیشتر در نی‌ریز و بوانات است، گفت: معادن فارس در وضعیت خوبی است و برای امسال موفق شدیم بیش از 20 میلیارد تومان حقوق دولتی در بخش معدن باوجود همه رکودی که بر بازار داخلی حاکم است.
به گفته همتی، فعالیت‌های معدنی از سوی بخش‌های دولتی و خصوصی در استان فارس در حال انجام است که 22 نوع ماده معدنی بر اساس ویژگی‌های زمین‌شناسی و معدنی از معادن استان فارس استخراج می‌شوند و شامل روی، مس، منگنز، آهن، نیکل، برخی کانی‌های صنعتی شامل باریت و سیلیس و انواع سنگ‌های چینی و مرمریت و سنگ گچ، سنگ لاشه، مارن، سنگ‌آهک، نمک آبی و سنگی، دولومیت، گرانیت فسفات بوکسیت، منیزیت، تراورتن گوگرد، خاک پیت و برخی سنگ‌های تزیینی و نیز شن و ماسه، منگنز، خاک نسوز و صنعتی ماست.
وی به شاخص‌های معدنی استان فارس اشاره و عنوان کرد: با تولید 90 درصد خاک نسوز و معدنی دارای رتبه اول شاخص مواد معدنی هستیم.
همتی در بخش دیگری از این گفتگو با اشاره به انواع شاخص‌های مواد معدنی در استان فارس بیان کرد: با درنظرگرفتن شاخص‌هایی مثل انواع خاک نسوز و صنعتی به‌عنوان شاخص مهم استان فارس و تولید 90 درصد خاک‌های نسوز و صنعتی، در کشور رتبه اول را داریم و با درنظرگرفتن دیگر شاخص‌ها مانند انواع مصالح ساختمانی اعم از سنگ‌آهن، مارن، سنگ گچ، شن و ماسه و قابلیت تأمین مواد معدنی موردنیاز مثل آجر و سیمان و قابلیت تأمین مصالح موردنیاز برای پروژه‌های عمرانی است.
وجود 522 معدن فعال در فارس
رئیس سازمان نظام‌مهندسی معدن استان فارس نیز با بیان اینکه 522 معدن فعال در سطح استان فارس داریم، به استخراج 54 میلیون تن از معادن در سال گذشته و سرمایه‌گذاری 4700 میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در بخش معدن اشاره کرد.
درخشان با بیان اینکه استان فارس پس از کرمان، یزد و خراسان رضوی رتبه چهارم را در سطح کشور دارد، گفت: بیشتر معادن استان فارس سنگ است و فارس بزرگ‌ترین تولیدکننده سنگ ساختمانی کشور است.
عدم مطالعات تکمیلی معادن و وجود پدیده معدن خواری در فارس
جعفر قادری، نماینده ادواری مجلس نیز در راستا در گفتگو با شیرازه به بحث استفاده از ظرفیت معادن به‌عنوان جایگزین اقتصاد نفتی پرداخت و اظهار داشت: با توجه به اقتصاد معدنی به‌عنوان سرمایه‌ای برای رونق اقتصاد ملی و با تنوع کار در حوزه معدنی می‌توانیم در حوزه‌های مختلفی، وابستگی‌ها را به حداقل برسانیم و یا آن را برطرف کنیم.
این اقتصاددان دانشگاه شیراز با بیان اینکه وابستگی در انواع فلزات باعث شده است که اقتصادمان دچار آسیب‌پذیری شود، گفت: با توجه به توجه به وجود معادن در کشور و توسعه متوازنی که در هرکدام از مناطق کشور در ظرفیت‌های معدنی داریم و به‌ویژه در استان‌هایی که از ظرفیت کشاورزی کمتری برخوردار هستند، می‌توان با برنامه‌ریزی و استفاده از فنّاوری‌های روز به این مهم دست پیدا کنیم.
وی با اشاره به اینکه در استان فارس از این ظرفیت به‌خوبی استفاده‌نشده است، اظهار کرد: با توجه به معادنی نظیر سنگ‌آهن و معادن خاک نسوز و سایر معادنی که در شمال استان فارس وجود دارد، اما هنوز مطالعات تکمیلی معادن به‌طور کامل و جدی انجام‌نشده است.
قادری با ابراز تأسف گفت: در بهره‌وری از معادن فارس هنوز ظرفیت‌های ملی به‌خوبی پای کار نیامده‌اند و در استفاده از صندوق توسعه ملی نیز عقب هستیم و البته با محدودیت‌های منابع طبیعی و زیست‌محیطی نیز مواجهیم.
وی با اشاره به پدیده معدن خواری نیز بیان کرد: متأسفانه پس از اینکه عده‌ای در بحث زمین‌خواری در استان ورود کردند و خود را دارای حاشیه امنی دیدند، به معدن خواری نیز روی آوردند و ورود افراد بی‌تجربه و تخصص از طریق رانت و عدم نظارت بر معادن باعث رکود در این بخش شدi که با روشن‌شدن وضعیت این معادن امکان ورود سرمایه‌گذار و بهره‌برداری به وجود می‌آید.
سهم معدن در حال حاضر در سرمایه‌گذاری و اشتغال فارس چقدر است؟
درواقع با توجه به ظرفیت بالای فارس در استفاده از ذخایر معدن و تولید مواد معدنی و ایجاد اشتغال مولد، باید گفت: فارس به دلیل بی‌توجهی و عدم سرمایه‌گذاری مناسب تاکنون نتوانسته است به‌اندازه کافی از این ظرفیت و پتانسیل بهره‌برداری کند و آن چیزی که باید موردتوجه قرار گیرد این است که بخش معدن با توجه به پتانسیل‌های موجود، باید در اقتصاد فارس سهم بیشتری را به دست بیاورد؛ چراکه بخش معدن به‌عنوان زیربنای اقتصادی فارس برای آنکه از بالقوه، بالفعل شود، نیازمند به فعالیت‌های مطالعاتی وسیعی دارد. است.
درواقع نگاه سنتی به بخش معدن باید تغییر کند و مطالعات درباره ارزش اقتصادی مواد معدنی با استاندارد روز جهانی هماهنگ باشد؛ چراکه ارائه آمار و ارقام خام در این بخش مشکلی از اقتصاد را حل نمی‌کند و نیاز به تبیین استراتژی جامعی در دستیابی به سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد بازار رقابت دارد.
استفاده از منابع غنی معدنی، در کنار ذخایر انرژی و منابع طبیعی به‌اضافه نیروی انسانی تحصیل‌کرده پایه اصلی اقتصاد مقاومتی در این حوزه را تشکیل می‌دهند و فارس با داشتن این پتانسیل می‌تواند سهم واقعی خود را در اقتصاد کشور نمایان کند.
