تقریبا یک سال بعد از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات واشنگتن، آمریکا در اقدامی یکجانبه تصمیم به خروج از برجام گرفت و با شعار رسیدن به توافقی بهتر تلاش زیادی کرد که فشار‌های هرچه بیشتری به جمهوری اسلامی ایران وارد کند تا کشور ما را وادار به نشستن مجدد پای میز مذاکره کنند، اما ایران بار‌ها به این خواسته غیر عقلانی آمریکایی‌ها پاسخ مثبت نداد.
«تونی بلینکن» مشاور سیاست خارجی جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر آمریکا، اخیرا در مصاحبه‌ای گفت که اگر آقای بایدن به قدرت برسد و ایران به اجرای کامل تعهداتش بازگردد، آمریکا هم به برجام بازخواهد گشت.
این موضوعات با واکنش ایران مواجه شده است. محمد جواد ظریف پیشتر در این خصوص گفته بود که ایران تمایلی برای مذاکرات مستقیم با دولت آمریکا ندارد و از دیگر دولت‌ها نظیر سوئیس استفاده می‌کند تا «نقشی مثبت را در این مسئله ایفا» کنند.
شروط ایران برای بازگشت احتمالی آمریکا به برجام
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رئیس جمهور در جلسه هیئت دولت ۱۷ اردیبهشت امسال گفت که آمریکایی‌ها یکی، دو ماهی است از خواب غفلت بیدار شدند و فهمیدند اشتباه بزرگی کردند از برجام خارج شدند و چه خطای بزرگی کردند برجام را به هم زدند و الان نه راه پس دارند و نه راه پیش و اگر همینطور ادامه دهند تحریم تسلیحاتی برداشته می‌شود.
روحانی همچنین گفت که همان اسرائیل، عربستان و تندرو‌های آمریکا به ترامپ خواهند گفت ما همه اشتباه کردیم. اگر بخواهند کار دیگری انجام دهند و بگویند می‌خواهیم به برجام برگردیم و از «اسنپ بک» استفاده کنیم، دیگر برجامی وجود دارد. برای آمریکا برجام تمام شد مگر اینکه دوباره درخواست کند و دوباره ما بپذیریم و تمام خطاهایش را جبران کند و تحریم‌ها را کنار بگذارد.
«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه با شبکه روسی «راشاتودی» در ۶ مهر در مورد تمایل بایدن برای بازگشت به برجام و این که آیا ایران خواهان دوام این توافق است، توضیح داد که ایران می‌خواهد این توافق پابرجا بماند و تنها خواستار منافع تعهد شده در قبال ایران در این توافق است که پیش از این بر سر آن مذاکره شده است و دیگر قابل مذاکره نیست.
ظریف با اشاره به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای گفت که آمریکا نه تنها اتاق مذاکره را ترک کرد، بلکه آن را منفجر کرد. اکنون باید یک جایگاه برای خودش پیدا کند. این کار خود به خود انجام نمی‌شود. من پیش شرطی نمی‌گذارم. منظورم این است که شما نمی‌خواهید در وضعیتی در عرصه بین المللی به سر ببرید که به خواست خود از توافقی خارج شود و به خواست خود به آن بازگردد. این کارآمد نخواهد بود.
مجید تخت روانچی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل در گفت‌وگویی گفت که در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری و تمایل این کشور برای بازگشت به برجام، جمهوری اسلامی شرایط خاصی را برای اجرای کامل تعهداتش خواهد داشت؛ اولین شرط ایران این است که دولت جدید آمریکا تعهد کند نقض برجام - توافق اتمی ایران و قدرت‌ها - تکرار نخواهد شد و شرط دوم رسیدگی به خساراتی است که ایران از نظر مالی و رنج انسانی به دلیل تحریم‌ها متحمل شده است.
تخت روانچی همچنین گفت اگر آمریکا با محقق کردن این شروط قول بازگشت به اجرای کامل برجام را بدهد ایران هم مجددا آماده اجرای کامل توافق هسته‌ای خواهد بود.
پشت پرده خبر مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در عمان
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه در نشست هفتگی خود درباره خبر منتشر شده مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در عمان و اظهارات ترامپ درباره اینکه ایران خواهان توافق با آمریکاست، ولی بعد از انتخابات شرایط برای توافق سخت‌تر می‌شود، گفت که چند وقت پیش این سوال را فرد دیگری از من پرسید که ترامپ گفته من نصفه روزه بعد از انتخابات به توافق با ایران می‌رسم باید ذهنش را جمع و جور کند که نصفه روزه به نتیجه با ایران خواهد رسید یا اساسا سخت خواهد شد.
او همچنین گفت که آقای ترامپ هیچ فهم درستی از ماهیت روابط بین‌الملل و روابط آمریکا و ایران ندارد. مشاورین او هم از قرار معلوم قرار نیست بفهمند که چه اتفاقی افتاده است. نه مذاکره‌ای بوده و نه هست و نه انجام خواهد شد، این‌ها همه مصرف داخلی دارد شاید به درد ترامپ بخورد، ولی به درد روابط ایران و آمریکا نمی‌خورد، لذا راه روشن است. ایالات متحده اول از همه باید خطای بزرگ خود را بپذیرد و به مقررات و قوانین بین‌المللی و تعهداتش احترام بگذارد و این جنگ غیربشری و همه جانبه و تحریم‌های ظالمانه را بر ضد ملت ایران متوقف کند، همچنین تمام خسارت‌هایی که به ملت ایران از مسیر این جنگ وارد کرده، جبران کند.
خطیب زاده همچنین تاکید کرد که شاید وقتی آمریکا همه این مراحل را انجام داد در گوشه‌ای از اتاق برجام جایی برای خودش پیدا کند، بنابراین موضع ما ثابت و روشن است و اگر هزار بار این سؤال مطرح شود، جواب ما همان است که بود.
بعد از پیروزی بایدن در انتخابات واشنگتن، مشکلات ایران و آمریکا حل می‌شود؟
حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل گفت که اگر قرار باشد بار دیگر موضوع مذاکره با آمریکا پیرامون برجام انجام شود، باید در این حوزه یک کمیته داوری بین المللی زیر نظر سازمان ملل پیرامون نقض احتمالی و مجدد برجام از سوی هریک از کشور‌های تضمین کننده و امضا کننده برجام شکل بگیرد.
او همچنین گفت: با توجه به اینکه ترامپ در سال ۲۰۱۸ بدون هیچ گونه دلیلی از برجام خارج شد و تحریم‌های ظالمانه‌ای بر ملت ایران اعمال کرد، لذا در صورت مذاکره و بازگشت آمریکا به برجام و پیروزی ترامپ به عنوان رئیس جمهور و یا در صورت پیروزی جو بایدن از حزب دموکرات، باید فکر و اقدام اساسی در مورد برجام صورت بگیرد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد که آمریکا باید برای خروج از برجام و اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، به صورت رسمی از کشور ما عذرخواهی کند، همچنین تمام خسارت‌های ناشی از تحریم‌های اخیر خود در قبال ایران به ما پرداخت کند و در آن صورت آمریکا می‌تواند به برجام برگردد، لذا اگر قرار باشد مذاکراتی در برجام صورت بگیرد باید در چارچوب همان مذاکره باشد و هیچگونه مذاکره‌ای پیرامون مسائل دیگر از جمله مسئله توان دفاعی ایران، تولیدات تسلیحاتی و موشک‌های بالستیکی ایران قابل قبول نیست.
موضع سفت و سخت مقامات کشورمان در مقابل مذاکره با آمریکا، نشان می‌دهد که حتی پیروزی «جو بایدن» در انتخابات آبان ماه ایالات متحده، تضمینی برایحل شدن همه مسائل بین تهران و واشنگتن نخواهد بود، بنابراین آمریکایی‌ها تنها می‌توانند با محقق کردن شروط قول بازگشت به اجرای کامل برجام را بدهند. در این صورت ایران هم مجددا آماده اجرای کامل توافق هسته‌ای خواهد بود و حتی اگر بایدن پیروز انتخابات آینده آمریکا شود، نباید انتظار داشت که اوضاع بین ایران و آمریکا به همین راحتی رو به راه شود.
