یکی از بخش‌های مهم نمایشگاه توانمندی‌های راهبردی نیروی هوافضای سپاه که تحت عنوان «پارک ملی هوافضا» افتتاح شده است، بخش پهپادی آن است در آن به خوبی روند و سیر تحول توان پهپادی سپاه به نمایش درآمده است.
بر اساس آنچه در این بخش از نمایشگاه قرار دارد، توان پهپادی سپاه از ابتدا تا کنون مبتنی بر ۷ خانواده پهپاد تلاش، خانواده پهپادهای مهاجر، خانواده پهپاد ابابیل، خانواده پهپاد کرار، خانواده پهپاد صاعقه، خانواده پهپاد شاهد ۱۲۹ و خانواده پهپاد شاهد ۱۷۱ بوده که در ادامه سیر تحول پهپادی سپاه در قالب این ۷ خانواده را بر اساس آنچه که در این نمایشگاه ارائه شده است را روایت خواهیم کرد.
۱- خانواده پهپادهای تلاش
این خانواده که از دو پهپاد تلاش-۱ و تلاش-۲ تشکیل شده است، در سال ۱۳۶۳ با اولین پرواز عملیاتی پهپاد تلاش-۱ متولد شد و در ادامه، کار با ساخت سه فروند از این پهپاد با بدنه فومی ادامه پیدا کرد.
در سال ۱۳۶۱ با تشکیل گردان رعد و به رسمیت شناخته شدن فعالیت پهپادی،ساخت تلاش-۱ با بدنه کامپوزیتی، ارتقاء دوربین و ارتقاء موتور، تغییر ارابه فرود به اسکی برای برخاست از روی قایق، انجام عملیات فریب در والفجر۸، تغییر زاویه نصب دوربین برای رصد عمق لجمن(لبه جلویی منطقه نبرد)،افزایش تعداد فریم و انجام پرواز دو تیمه با پهپاد تلاش ۱ ادامه پیدا کرد.
پهپاد تلاش در پارک ملی هوافضا
در ادامه کار و در سال ۱۳۶۵ پهپاد تلاش ۲ با بال‌ها و بدنه‌ی بزرگتر با استفاده از فایبرگلاس ساخته شد و در ادامه توسعه این خانواده، سیستم رادیویی تلاش ۱ ارتقاء پیدا کرد و باک اضافی سوخت نیز به آن افزوده شد.
پرواز سه تیمه تلاش ۱ و نفوذ به خاک عراق تا ۱۱ کیلومتر، ساخت لانچر کِشی و فرود با چتر و استفاده از پهپاد تلاش-۲ برای آموزش پدافند از دیگر اقداماتی بود که در سال ۱۳۶۵ انجام شد تا آنکه در نهایت در سال ۱۳۶۶ پایگاه پهپادی در کرمانشاه و غرب کشور ایجاد شد.
البته در این سال یک فروند تلاش ۱ نیز در خاک عراق سقوط کرد و عراقی‌ها از حضور پهپادی ایران آگاهی پیدا کردند.
۲- خانواده پهپاد مهاجر
مهاجر بعنوان دومین خانواده پهپادی توسعه یافته در سپاه معرفی شده که سرآغاز ساخت اولین نمونه آن یعنی مهاجر ۱ با ایده انجام عملیات رزمی به سال ۱۳۶۴ برمی‌گردد. البته به دلیل ملاحظات ایمنی، این اقدام تنها تا مرحله آزمون پیش رفت.
در سال ۱۳۶۶ ایده ساخت مهاجر-۲ برای ارتقاء آیرودینامیک و اویونیک آن نسبت به مهاجر ۱ مطرح شد و در نهایت این پهپاد در سال ۱۳۶۷ به تولید انبوه رسید.
پهپاد مهاجر ۲
در همین سال فکر اولیه ساخت پهپاد مهاجر ۴ با هدف افزایش مداومت پروازی مطرح می‌شود. در ادامه در سال ۱۳۷۶ پهپاد مهاجر ۲ در عملیاتی تحت عنوان محرم به فرماندهی شهید کاظمی حضور عملیاتی پیدا می‌کند و در سال ۱۳۸۰ مهاجر ۴ اولین تست خود را انجام می‌دهد که در همین سال تحریم‌ها و محدودیت‌ها در خرید موتور و تجهیزات اعمال می‌شود اما با این وجود در سال ۱۳۸۱ پهپاد مهاجر ۴ وارد صحنه عملیات می‌شود.
در سال ۱۳۸۲ سیستم هدایت و کنترل پهپاد مهاجر ۴ ارتقاء پیدا می‌کند و سامانه اویونیک آن هم از هجرت ۱ به هجرت ۲ ارتقاء می‌یابد که باعث افزایش برد آن از ۵۰ کیلومتر به ۱۲۰ کیلومتر می‌شود. ارتقاء موتور و افزایش مداومت پروازی از دو ساعت به چهار ساعت، ارتقاء سامانه اپتیکی و توان رصد از ۷ کیلومتر به ۱۱ کیلومتر از دیگر تغییراتی است که در این سال روی پهپاد مهاجر ۴ اعمال می‌شود و در همین مقطع هم گشت دریایی با مهاجر ۲ و شناسایی و رصد ناوهای آمریکایی در خلیج فارس صورت می‌گیرد.
پهپاد مهاجر ۴ در پارک ملی هوافضا
در سال ۱۳۸۴ موتور پهپاد مهاجر ۴ به موتور دورانی بومی تغییر پیدا می‌کند که باعث افزایش برد و مداومت پروازی آن می‌شود و در سال ۱۳۸۵ هم عملیات گشت دریایی با مهاجر ۴ انجام می‌شود.
در سال ۱۳۸۶ سیستم الکترونیکی مهاجر ۴ ارتقاء می‌یابد و پهپاد صادق تولید می‌شود و در نهایت مهاجر ۴ تا سال ۱۳۹۰ بیش از ۳۰ هزار ساعت پرواز را ثبت می‌کند.
۳- خانواده ابابیل
در سال ۱۳۷۰ هسا برای ایجاد فضای رقابتی با صنایع قدس تاسیس می‌شود و در همین سال طرح پهپاد ابابیل به هسا منتقل می‌شود که در نهایت سال ۱۳۷۵ پهپاد ابابیل ۲ رونمایی می‌شود و در سال ۱۳۸۰ هم این پهپاد به تولید انبوه می‌رسد؛ در همین مقطع این پهپاد در جبهه مقاومت نیز حضور می‌یابد و در سال ۱۳۸۶ نیز سیستم اویونیکی پهپاد ابابیل ۲ از سیستم T به سیستم شهید کاظمی ارتقاء پیدا می‌کند.
پهپاد ابابیل ۲ در پارک ملی هوافضا
کرار
در سال ۱۳۸۴ برنامه‌ریزی برای دستیابی به پهپادی با سرعت بالا در هسا صورت می‌پذیرد و که شروع آن با موتور مینی جت خواهد بود و نهایتا این برنامه ریزی در سال ۱۳۸۵ منجر به ایده ساخت و طراحی پهپاد کرار با موتور جت می‌شود که در سال ۱۳۸۶ رونمایی شد.
پهپاد کرار
کرار در سال ۱۳۹۰ به دو بمب تجهیز می‌شود و در سال ۱۳۹۵ نیز به بمب‌های هدایت شونده مجهز شد.
۵- خانواده صاعقه
در سال ۱۳۷۳ برنامه ریزی صنایع قدس برای دستیابی به اولین پهپاد رزمی صورت می‌گیرد و در سال ۱۳۷۴ ایده ساخت و طراحی پهپاد صاعقه مطرح می‌شود که منجر به اولین تست پروازی این پهپاد در سال ۱۳۷۵ می‌شود.
پهپاد صاعقه در پارک ملی هوافضا
ده سال بعد یعنی در سال ۱۳۸۵ هم این پهپاد به سیستم خلبان خودکار مجهز می‌شود.
۶- خانواده پهپاد شاهد ۱۲۹
در سال ۱۳۸۰سازمان جهاد خودکفایی نیروی هوافضای سپاه تاسیس می‌شود و به دنبال آن حرکت جدی‌تری در حوزه تولید پهپاد آغاز می‌شود که در نهایت در سال ۱۳۸۳ ایده ساخت پهپاد شاهد ۱۲۳ مطرح می‌شود و یک سال بعد در سال ۱۳۸۴ نخستین پرواز این پهپاد انجام می‌شود.
سال ۱۳۸۵ پهپاد Shadow ۲۰۰ شکار می‌شود و یک سال بعد در ۱۳۸۶ خط تولید موتور دورانی بومی (ساخت موتور وانکل شاهد۷۸۳) راه‌اندازی شد. در سال ۱۳۸۸ پهپاد شاهد-۱۲۳ به تولید انبوه می‌رسد و پهپاد شاهد-۱۲۵ با موتور بومی دورانی هم تولید می‌شود.
پهپادهای شاهد ۱۲۱، شاهد ۱۲۵ و یسیر
در سال ۱۳۸۹پهپاد شاهد ۱۲۱ ساخته می‌شود و در سال ۱۳۹۰ این پهپاد به صحنه عملیات و گشت دریایی وارد می‌شود و اولین پرواز در شب آن هم ثبت می‌شود.
در همین سال پرواز نخستین پیش نمونه پهپاد شاهد ۱۲۹ هم انجام می‌شود. و یکسال بعد یعنی در ۱۳۹۱ پرواز دومین پیش نمونه شاهد ۱۲۹ مجهز به ارابه فرود جمع شونده و نخستین پرواز عملیاتی آن ثبت می‌شود و در سال ۱۳۹۲ هم اولین پرواز پهپاد شاهد ۱۲۹ با بیشترین برد و ۱۵ ساعت پرواز به ثبت می‌رسد.
پهپاد شاهد ۱۲۹
سال ۱۳۹۴ سال شکوفایی پهپاد شاهد ۱۲۹ است چراکه در این سال این پهپاد علاوه بر حضور در جبهه مقاومت، به بمب‌های هدایت شونده، سیستم ناوبری INS و آنتن ماهواره‌ای و امکان ارسال آنلاین تصاویر مجهز می‌شود و در ادامه نیز در سال ۱۳۹۶ پرواز موفق پهپاد شاهد ۱۲۹ با خلبان خودکار و امکان نشست و برخاست به صورت خودکار انجام می‌شود.
در سال ۱۳۹۷ با ارتقاء باندهای فرکانسی، امکان پرواز چند فروندی پهپادها فراهم می‌شود و در همین سال نیز ۲۰ هزار ساعت پروازی برای شاهد ۱۲۱ و ۱۵ هزار ساعت پرواز برای شاهد ۱۲۹ ثبت می‌شود.
۷- خانواده پهپاد شاهد ۱۷۱
سرآغاز تولد این خانواده از پهپادها سال ۱۳۹۰ و شکار پهپاد RQ-170 است که در سال ۱۳۹۱ با رمزگشایی کامل حافظه و بازیابی اطلاعات ثبت شده در حافظه پهپاد RQ-170 این کار ادامه یافت.
در سال ۱۳۹۳ ساخت نمونه ۱۵ درصد تسلط بر جزئیات ساخت و وایرینگ صورت گرفت و پس از آن هم نمونه ۴۰ درصد با موتور پیستونی (شاهد ۱۴۱) و تسلط بر کنترل و پرواز پیکربندی بال پرنده ساخته شد. در همین سال نمونه ۴۰ درصد با موتور جت (پهپاد شاهد ۱۶۱) هم تولید شد.
پهپاد شاهد ۱۶۱ نمونه ۴۰ درصد پهپاد RQ-170 در پارک ملی هوافضا
در سال ۱۳۹۴ طراحی و ساخت نمونه ۶۰ درصد پیستونی (پهپاد شاهد ۱۸۱) برای انجام عملیات شناسایی با ارتقاء دوربین‌های آن انجام شد و در ادامه نمونه ۶۰ درصد با موتور جت (پهپاد شاهد ۱۹۱) هم طراحی و ساخته شد. در همین سال تجهیز پهپاد شاهد ۱۹۱ به دو بمب هدایت شونده برای ماموریت رزمی انجام شد.
پهپاد شاهد ۱۷۱ نمونه مقایس اصلی پهپاد RQ-170
سال ۱۳۹۶ نمونه یک به یک پهپاد RQ-170 هم تحت عنوان پهپاد شاهد ۱۷۱ ساخته شد و در همین سال حضور عملیاتی پهپاد شاهد ۱۸۱ در عملیات لیلة القدر (حمله به مواضع تروریست‌های تکفیری در پاسخ به حمله تروریستی به مجلس شورای اسلامی) صورت گرفت.
شاهد ۱۹۱ ردیف بالا- شاهد ۱۸۱ ردیف پایین
در سال ۱۳۹۷ هم در عملیات ضربت محرم، پهپاد شاهد ۱۹۱ در عملیات ضربت محرم حضور یافت و در انتهای همین سال نیز پرواز همزمان ۵۰ فروندی پهپادهای شاهد ۱۸۱ و شاهد ۱۹۱ انجام شد.
** تسلیحات پهپادها و بمب‌های سری مرصاد
علاوه بر معرفی پهپادها، تسلیحات و بمب‌های هوشمندی که توسط پهپادهای رزمی هم حمل می‌شود در این نمایشگاه به نمایش درآمده است. بر این اساس نیروی هوافضای سپاه یک خانواده از بمب‌های هوشمند را تحت عنوان «مرصاد» برای پهپادهای رزمی خود توسعه داده است که نمونه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد و پیش از این با عنوان «سدید» از آنها یاد می‌شد.
بمب مرصاد ۳۴۱
این بمب با وزن ۱۵ کیلوگرم، قابلیت هدف قرار دادن انواع اهداف ثابت و متحرک در شب و روز را با دقت ۱ متر دارد.
این بمب برای پهپاد شاهد ۱۲۹ توسعه یافته و قابلیت حمل ۴ تیر از بمب مرصاد ۳۴۱ را دارد.
بمب مرصاد ۳۴۲
این بمب با وزن ۲۰ کیلوگرم قابلیت هدفگیری در روز و شب و به صورت شلیک کن و فراموش کن (Fire&Forget) را بر علیه اهداف ثابت و متحرک دارد.
این بمب برای حمل و پرتاب از پهپادهای شاهد ۱۳۳، شاهد ۱۸۱ و شاهد ۱۹۱ توسعه یافته و هرکدام از این پهپادها قابلیت حمل ۲ تیر از آن را دارند.
پهپاد شاهد ۱۳۳ در حال رهاسازی بمب مرصاد ۳۴۲
بمب مرصاد ۳۴۳
این بمب با وزن ۲۵ کیلوگرم قابلیت هدف قرار دادن اهداف ثابت و متحرک را با دقت ۱ متر و در شب و روز دارد. این بمب برای پرتاب از پهپاد شاهد ۱۲۹ توسعه یافته است و با استفاده از جستجوگر تلویزیونی امکان ارسال زنده تصویر را هم دارد.
این بمب هم قابلیت شلیک کن و فراموش کن (Fire&Forget) دارد.
بمب مرصاد ۳۴۳ با جستجوگر
بمب مرصاد ۳۴۵
این بمب هم با وزن ۲۵ کیلوگرم قابلیت هدف قرار دادن اهداف ثابت و متحرک را با دقت ۱ متر و در شب و روز دارد. از ویژگی‌های بارز آن قابلیت نصب سه نوع جستجوگر لیزری، تلویزیونی و حرارتی است.
پهپاد شاهد ۱۲۹ مجهز به بمب مرصاد ۳۴۳ و مرصاد ۳۴۵
