سعید جلیلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در نشست کارگروه گردشگری دولت سایه، اظهار داشت: اگرچه در حال حاضر به علت شیوع کرونا ، سفر و گردشگری توصیه نمی‌شود اما برای وضعیت مطلوب این حوزه در شرایط عادی باید برنامه‌ریزی کرد.
وی با اشاره به این نکته که یکی از مهمترین کارویژه های فرهنگی در کشور، تحکیم نهاد خانواده است، گفت: هر میزان که نهاد خانواده تقویت گردد، آسیب های اجتماعی محتمل نیز کمتر میشود.
وی افزود: یکی از پشتوانه های مطلوب به منظور تقویت بنیان خانواده، تسهیل سفر و گردشگری برای خانواده هاست.
عضو شورایعالی امنیت ملی تصریح کرد: بسیاری از هزینه هایی که به بهانه فرهنگ و تحکیم خانواده از مسیر دستگاه‌های ادارای تخصیص داده میشود، نتیجه‌ی مطلوبی به همراه ندارد.
جلیلی با بیان این نکته که وظیفه تسهیل گردشگری در شرایط عادی نباید تنها به یک وزارت‌خانه محول شود، خاطرنشان کرد: امکانات نهادهای اجرایی، نیروهای مسلح، شهرداری ها و... به ویژه در حوزه اماکن اقامتی باید در دسترس عموم مردم قرار گیرد.
وی افزود: با توجه به اینکه دستگاه‌های حکومتی و دولتی و همچنین بخش‌های عمومی، امکانات گردشگری بسیاری دارند که زمان محدودی از آنها استفاده میکنند، مدیریت صحیح این امکانات برای بهره‌برداری عموم مردم از آنها می‌تواند موجب ارائه تسهیلات گردشگری به خانواده‌هایی می‌گردد که تاکنون از این امکان کمتر برخوردار بوده‌اند.
عضو شورایعالی امنیت ملی، ایجاد اشتغال پایدار و ارزآوری را یکی دیگر از مزایای رونق صنعت گردشگری خواند که می‌بایست با حفظ نگاه فرهنگی به این عرصه دنبال شود.
جلیلی با اشاره به لزوم فعال کردن ظرفیت‌های مردمی در حوزه اقامت گردشگران، استفاده از فضای مجازی و ابزارهای الکترونیکی در این زمینه را یکی از فرصت های صنعت گردشگری نامید.
برنامه ریزی ویژه برای توسعه گردشگری سلامت و رشد صنایع مرتبط با گردشگری نظیر صنایع دستی از دیگر نکات عضو شورای راهبردی روابط خارجی کشور بود که در این حوزه عنوان شد.
در ادامه این نشست، طلایی استاد دانشگاه امام صادق(ع) و دبیرکارگروه گردشگری دولت سایه، با اشاره به اینکه که صنعت گردشگری سهم 6.8 درصدی از تولیدناخالص ملی را داراست، خاطرنشان کرد که بیش از 700هزار شغل مستقیم در این صنعت فعال است.
وی کمبود الگو، مدل و برنامه‌های نوآورانه در فضای گردشگری کشور و همچنین ضعف نظام تبلیغاتی کشور در حوزه گردشگری و تربیت نیروی متخصص گردشگری دو مسئله جدی صنعت گردشگری برشمرد.
پایین بودن سطح اطلاعات مردم (گردشگران داخلی و خارجی) در مورد مقاصد متنوع گردشگری کشور و ضعف جامعه محلی در شناسایی و استفاده از جاذبه‌های گردشگری در ارائه خدمات از جمله مسائلی بود که به عقیده دکتر طلایی از موانع رونق صنعت گردشگری است.
وی در بخش دیگری از سخنانش ابعاد صنعت گردشگری کشور را به سه بخش داخلی(سفرهای درون کشور)، خروجی(سفرهای بیرون کشور) و ورودی (ورود گردشگر خارجی به کشور) تقسیم کرد.
طلایی با بیان این نکته که 40درصد خانواده های ایرانی در سال به هیچ مسافرتی نمیروند، اظهار داشت: 30درصد کارکنان دولت در سال 98 به هیچ مسافرتی نرفته‌اند.
مسئله اقامت، مهمترین چالش صنعت گردشگری داخلی
طلایی در ابتدای سخنان خود راجع به بحث گردشگران داخلی، خاطرنشان کرد که حجم هزینه کرد گردشگران داخلی در صنعت گردشگری حدود 4 برابر بیش از گردشگران خارجی است اما بیشترین تلاش ها برای جذب گردشگر خارجی صورت میگیرد.
طلایی در ادامه مسئله اقامت را از جمله مهمترین موانع در رشد صنعت گردشگری برشمرد و اطلاع داد که تنها ۵ درصد مسافران داخلی از هتل‌ها به عنوان مکان اقامتی استفاده میکنند.
وی ایجاد محدودیت در حوزه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و بروز تعارض منافع بازیگران حوزه اقامتگاه‌های رسمی با پلتفرم‌های اقامتگاه‌های غیررسمی و ایجاد محدودیت‌های متعدد برای آنها را یکی از چالش های حاکمیتی در حوزه گردشگری نامید.
وی دراین باره توضیح داد: ۳۰۰هزار خانه در کشور وجود دارد که در پیک مسافرتی به عنوان محل اسکان استفاده میشود اما هیچگونه ساماندهی برای آنها وجود ندارد و تنها 2 درصد آنها به صورت آنلاین قابل تهیه هستند.
ساماندهی اینترنتی به منظور اجاره این خانه ها و تسهیل در امر اعطای مجوز، از جمله مسائل مهمی بود که طلایی به آنها اشاره کرد.
وی در بخش دیگری از سخنانش به افزایش 100 درصدی سفرهای داخلی طی ده سال اخیر به منظور مقاصد درمانی اشاره کرد.
طلایی همچنین بر ضرورت برنامه‌ریزی برای آسان‌سازی سفرهای زیارتی به ویژه در استان خراسان رضوی تاکید کرد.
طلایی با اشاره به لزوم توجه به اولویت برنامه‌ریزی برای استفاده از فرصت مسافرت‌های بین‌راهی، خاطرنشان کرد: استفاده از وسیله نقلیه شخصی برای منظور مسافرت به 75 درصد رسیده است.
وی با بیان این نکته که روند نزولی سفرهای با اقامت شبانه، جدی‌تر شدن مسأله اقامتگاه ها را نشان میدهد، عنوان کرد: افزایش سفرهای بدون اقامت داخلی یکی از دلایل افزایش تصادفات جاده‌ای ناشی از خستگی را شامل میشود.
90 درصد گردشگران خارجی از کشورهای همسایه هستند
طلایی در بخش دیگری از سخنانش به رشد 50 درصدی پذیرش گردشگر خارجی در سال نوسانات نرخ ارز (سال 97) اشاره کرد.
وی همچنین اظهار داشت که در سال نوسانات ارزی، خروج گردشگر ایرانی 30 درصد کاهش یافته و در عوض 3 میلیون سفر داخلی در سال 97 افزایش یافته است.
عدم تأثیر تحریم‌ها و محدودیت‌های بین المللی بر صنعت گردشگری ورودی به دلیل اختصاص سهم قریب به اتقاق گردشگری ورودی به کشورهای همسایه و تأثیرپذیری اندک بازارهای این منطقه از تحریم‌ها، از جمله نتایج دکتر طلایی در تحلیل آمار گردشگران ورودی به کشور بود.
وی میزان مسافرت های ورودی به ایران را 8.5 میلیون بار سفر اعلام کرد که 90درصد آنها از مبدا کشورهای همسایه صورت میگیرد.
این کارشناس صنعت گردشگری، اظهار داشت: عراق و آذربایجان 50 درصد گردشگران خارجی را تشکیل میدهند.
طلایی با اشاره به این نکته که بیش از 78 درصد گردشگران و زائران عراقی عمدتا به صورت خانوادگی و از مرز زمینی به ایران می‌آیند، گفت: افزایش جاذبه‌های بین جاده‌ای و برنامه درآمدزایی از مرز تا مشهد برای این زائران اهمیت دارد که تاثیر بسزایی در اشتغال‌زایی و ارزآوری خواهد داشت.
طلایی سهم اروپای غربی از بازار گردشگری ایران را 2 درصد برشمرد که پس از خروج آمریکا از برجام به کمتر از 1 درصد رسیده است.
وی افزود: طبق آمارهای جهانی از هر 5 گردشگر، 4 نفر در داخل منطقه‌ای که به آن تعلق دارند، سفر میکنند. به همین خاطر طبیعی است که باید بیشتر توجه ما به جذب گردشگر از کشورهای همسایه و هم منطقه‌مان معطوف شود.
عدم انطباق محتوای تبلیغات و خدمات گردشگری متناسب با نیاز مخاطب و عدم توانایی در مواجهه با تبلیغات سوء علیه ایران در رسانه‌ها خارجی از جمله چالش های صنعت گردشگری در بخش ورودی گردشگر مطرح شد.
گردشگری خانواده، مولفه کلیدی گردشگری سالم
طلایی در بخش دیگری از سخنانش، زمینه‌سازی برای رشد گردشگری خانواده به عنوان مؤلفه کلیدی گردشگری سالم و بدون آسیب‌های فرهنگی را مطرح کرد.
وی خاطرنشان کرد: تعریف استاندارهای معطوف به گردشگری خانواده برای رنکینگ اقامتگاه‌های رسمی و غیررسمی و همچنین تدارک عوامل مربوط به سرگرمی کودک و نوجوان به عنوان قطعات کلیدی گردشگری خانواده باید در دستورکار دستگاه‌های مسئول قرار گیرد.
همچنین محمّدهادی همایون یکی از کارشناسان حاضر در این نشست با اظهار این نکته که موضوع گردشگری یک کار میان رشته‌ای است، تصریح کرد: باید ظرفیت‌های موجود در این صنعت در همه‌ی ابعاد فعال گردد چرا که گردشگری، ویترین کشور است.
وی افزود: با نگاه فرصت محور و تمدنی به گردشگری می‌توان ضمن برخورداری از مزایای اقتصادی، تاثیرگذاری فرهنگی و تبادلات میان‌فرهنگی را محور قرار داد و برای آن برنامه‌ریزی کرد.
