نیویورک تایمز در مطلبی با بیان اینکه دولت آمربکا هنوز هم بحث می کند که شریک توافقی است که در سال 2018، سرخوشانه از آن بیرون رفت نوشت: ترامپ ادعا می کند که هنوز هم بخشی از توافق برجام است. استدلال وزارت امور خاجه آمریکا از این قرار است که در سند طبقه بندی شده مربوط به قطعنامه شورای امنیت که در پی توافق تصویب شده، نام کشورهای عضو درج شده که ایالات متحده را هم شامل می شود.
لری جانسون دستیار اسبق دبیرکل ملل متحد در امور حقوقی، می گوید که اگر شما عضو برجام هستید باید واقعا مانند یک عضو رفتار کنید. حتی جان بولتون هم استدلال دولت ترامپ را پیش پا افتاده توصیف می کند و می گوید اینکه هر وقت منافعمان اقتضا کند عضو برجام باشیم و در غیر اینصورت عضو نباشیم، کوته فکرانه به نظر می رسد.
ساز و کار ماشه تیر خلاص به توافقی است که شروط آن حداقل تا سال 2030 دوام می آورد. به علاوه، ایالات متحده توافق را در سال 2018 ترک کرده و هیچ توجیهی نمی تواند این واقعیت را تغییر دهد. بنابراین، ایالات متحده هیچ جایگاهی در به راه انداختن ساز و کار ماشه ندارد و نمی تواند با در پیش گرفتن دستورالعمل خود دیگر اعضای برجام را مسخره کند.
رفتار دولت ترامپ یکپارچگی اعضا در هر توافق بین المللی پیش رو را خدشه دار کرده است. به همین دلیل اندک حمایتی از سوی اعضای شورای امنیت از موضع ایالات متحده دیده می شود. مقامات سازمان ملل خود را گرفتار در یک منطقه گرگ و میش دیپلماتیک می بینند که در یک طرف دیدگاه دولت ترامپ از واقعیت فروش سلاح به ایران قرار دارد و در طرف دیگر دیدگاه بقیه دنیا که تقریبا همه در آنجا ایستاده اند.
اینکه در آینده چه اتفاقی برای برجام می افتد مشخص نیست. تحریم های بین المللی معمولا نیازمند شکل گیری کمیته ای برای نظارت بر آنهاست. این کمیته فقط با توافق اعضای شورای امنیت تشکیل می شود. احتمالا ایالات متحده راه خودش را در تحریم ایران و شرکت های روسی و چینی را در پیش خواهد گرفت. نگرانی بزرگتر از توقف کشتی های ورودی به و خروجی از ایران بر می خیزد که می تواند یک رویارویی بالقوه را در آستانه انتخابات ماه نوامبر در دل خود داشته باشد.
بخش غم انگیزتر رویکرد دولت ترامپ، جداکردن متحدان اروپایی آمریکاست که درباره ایران، نگرانی های مشترکی با ایالات متحده داشته اند و اکنون کار به جایی رسید که این خود آمریکاست که منزوی شده است.
سوال مهم تر اینکه آیا تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم های ساز و کار ماشه در نهایت توافق را نابود خواهد کرد یا نه.
اگر ترامپ دوباره انتخاب شود، شانس احیای توافق تقریبا صفر است. ایران که همین حالا هم از توافق فاصله گرفته بیش از گذشته به غنی سازی می پردازد و باید منتظر سطح رویارویی قبل از برجام بین ایران، اسرائیل و ایالات متحده باشیم.
با این حال می توان بازهم به احیای برجام امید داشت و مقدار سوختی که ایران تا به حال تولید کرده را به خارج از کشور انتقال داد. حتی می توان با تلاش های پشت پرده از فروش سلاح های خطرناک به ایران جلوگیری کرد. تحریم تسلیحاتی عملا ماه اکتبر منقضی می شود و هنوز زمان برای دیپلماسی باقی است.
با وجود رنجی که مردم ایران از تحریم ها می برند نظام این کشور حاضر به مذاکره نشده است. سیاست های دولت ترامپ میانه روهای ایرانی که می گفتند ایالات متحده قابل اعتماد است را سنگ روی یخ کرد.
