اصلاح بازار سرمایه وارد هفته سوم شده است. ریزش 700 هزار واحدی طی این مدت بسیاری از سهامداران مخصوصا افرادی که طی ماه های گذشته وارد بورس شده اند را با تردیدهای جدی مواجه کرده است.
اخبار اقتصادی- بعضی کارشناسان معتقدند اصلاح سنگین طی روزهای گذشته از نظر تحلیل تکنیکال و بنیادی هیچ دلیلی ندارد. یعنی همه آنچه نمودارهای تحلیلی تا کنون نشان داده اند، نتوانسته است در مقابل ریزش بازار مقاومت کند. اگر بعضی دیگر از کارشناسان هم معتقدند این ریزش مشابه رشد ماه‌های اخیر بازار سرمایه بوده است و همانطور که رشد بازار بی‌مبنا بوده به همان شیوه بازار دچار ریزش سنگین بوده است.
اما بررسی دلایل فعلی ریزش بازار را می توان از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار داد. البته با ارزیابی همه این دلایل می توان به یک نقطه واحد رسید: رفتار دولت.
دود اختلافات دو وزیر درباره «دارا دوم» در چشم بازار
20 مرداد را می توان روز آغازین اصلاح فعلی دانست. روزی که وزارتخانه های اقتصاد و نفت در یک لجبازی منحصر به فرد عرضه صندوق دوم ETF را منتفی اعلام کردند؛ سپس آن را تکذیب کردند دلیل لغو عرضه را به گردن یکدیگر انداختند و در چند ساعت بیانیه های سازمان خصوصی سازی ، شرکت پخش فرآورده های نفتی نیز این جنگ را ادامه دار کرد.
علنی شدن این اختلاف که با انتشار یک خبر از قول یک مقام غیرمسوول، مردم از آن آگاه شدند، بر روی اعتمادی که سال ها دولتمردان به دنبال آن بودند، آتش کشید. طی دو روز بازار با یک ریزش محسوس از این وضعیت به اختلافات وزرا با یکدیگر واکنش نشان داد.
پس از بسته شدن بازار در 21 مرداد، ظاهرا وزیر نفت عقب‌نشینی کرد و وزیر اقتصاد نیز در یک مصاحبه روز 4 شهریور را زمان عرضه دارا دوم اعلام کرد. بسیاری از کارشناسان این خبر را دلیلی بر بازگشت بازار طی روزهای بعد می دانستند.
سهام عدالت، متهم یا شاکی؟
اما عرضه آبشاری و بی موقع سهام عدالت توسط بانک ها و کار گزاری ها در روز چهارشنبه 22 مرداد سبب شد، بازاری که با حالت عادی باز شده بود و طی یک ساعت اول بازگشایی، شاخص کل با 30 هزار رشد مواجه شده بود، به یکباره سقوطی 90 هزار واحدی را تجربه کند و در نهایت شاخص کل 60 هزار واحد کاهش یابد.
اما آیا واقعا سهام عدالت باعث ریزش بورس شد؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت، با آزادسازی 30 درصد دوم سهام عدالت در روز 18 مرداد، سهامداران با آزادسازی بخش دوم سهام عدالت، از روز 19 مرداد شروع به ثبت درخواست خود برای فروش سهام عدالت کرده و طبق قانون شرکت های کارگزاری و بانک ها موظف هستند بعد از 48 ساعت این سهام را فروخته و در اسرع وقت مبلغ آن را به حساب سهامداران واریز کنند. با این حساب، اولین روز فروش سهام عدالت توسط کارگزاری ها و بانک ها روز چهارشنبه 22 مرداد بوده است.
هفته ای با تصمیمات خلق الساعه
اما با بازگشایی بازار در روز شنبه 25 مرداد، شاهد بودیم که سازمان بورس تصمیم‌هایی گرفت که نه تنها بهبود اوضاع بورس را سبب نشد، بلکه ریزش شاخص را تسریع کرد.
کاهش سقف سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت در سهام از 10 درصد به ۵ درصد سبب شد این صندوق ها مجبور به عرضه سهام خود در بازار شوند. همین موضوع صف های فروش را به شدت تقویت می کرد. معامله‌گران کم تجربه هم که با بی اعتمادی به بازار نگاه می کردند، این رفتار شرکت های حقوقی را دلیلی بر ریزش بورس می دانستند و آنها هم وارد صف های فروش شده بودند.
مسوولین سازمان بورس نیز با فهم این موضوع که این تصمیم تبعات بسیار بدی بر بازار سرمایه دارد، نه تنها از تصمیم قبلی بازگشتند بلکه در جهت حمایت از شاخص، سقف سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت در سهام را به 15 درصد افزایش دادند.
کاهش میزان اعتباردهی کارگزاران از 20 درصد به 10 نیز تصمیم دیگری بود که سازمان بورس در بدترین زمان ممکن اتخاذ کرد. این تصمیم نیز سبب شد تقاضای سهام در بورس با کاهش چشمگیری مواجه شود. این تصمیم نیز پس از اینکه دلیلی بر ریزش شاخص کل ارزیابی شد، فعلا منتفی اعلام شده است.
نکته بسیار مهم درباره تصمیمات حاکمیتی و رگولاتوری و تنظیم‌گری در بازارهای مختلف از جمله بازارهای پول و سرمایه آن است که حتی تصمیمات درست نیز باید در ظرف زمانی صحیح اتخاذ و اجرا شوند وگرنه به ضد خود بدل خواهند شد.
دو راندی شدن بورس؛ سومین تصمیمی که بازگردانده شد
هنگ کردن هسته معاملات یکی از ایراداتی است که ماه هاست سهامداران با آن دست و پنجه نرم می کنند. سازمان بورس در ادامه اقدامات خود ابتدا برخی سهام های دولتی را از ساعت بازار خارج کرده و این نمادها در ساعاتی غیر از ساعات بازار معامله می شدند.
هفته گذشته ناگهان سازمان بورس تصمیم گرفت بازار را به دو بخش تقسیم کرده و اصطلاحا دو راند معاملاتی شکل بگیرد. هم افزایی این دو بخش معامله سبب شد پس از دو روز اجرا این تصمیم نیز کان لم یکن تلقی شود. یعنی با تغییر این تصمیم، مجموعه تصمیمات تاثیرگذار سازمان بورس ظرف یک هفته به عدد 3 رسید تا همه این تصمیمات سبب شود بازار سرمایه طی هفته گذشته وضعیت قرمزی داشته باشد.
مصاحبه‌های دولتمردان و تشدید فشار فروش
از معاون اول رئیس جمهور گرفته تا رئیس دفتر رئیس جمهور ، از وزیر اقتصاد تا رئیس سازمان برنامه و بودجه، همه و همه طی هفته های گذشته بورس را موضوع اصلی مصاحبه های خود قرار داده و با هر تغییر و تصمیم دولت در رسانه ها حاضر شده و یا توئیت به دست می شوند تا خود را مرد اول میدان رونق بازار سرمایه معرفی کنند.
محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه هفته گذشته در گفت و گویی ورود 100 تا 150 هزار میلیارد دیگر به بازار سرمایه را تنها راه پیش روی کشور دانسته بود. این گفت و گو بیش از پیش سهامداران را با این مساله مواجه کرد که دولت به دنبال تامین مالی کسری بودجه از طریق بورس است.
پس از این مصاحبه‌ها فشار فروش در بازار سرمایه شدت بیشتری گرفت و افراد بیشتری در صف قرار گرفتند.
عکس العمل بازار سرمایه به تحلیل تکنیکال رئیس دفتر رئیس جمهور!
اما اخرین اظهار نظر که سبب شد امروز نیز علی رغم همه امیدواری های کارشناسان بازار سرمایه برای بازگشت بازار، بورس با کاهش 65 هزار واحدی مواجه شود، گفت و گوی شنبه شب محمود واعظی و اعلام پایان اصلاح در کانال یک میلیون و ششصد هزار واحدی و وجود یک مقاومت در این فاز بسیاری از سهامداران را دوباره با یک شک و تردید مواجه کرد که این کانال هم به زودی شکسته خواهد شد و ریزش بورس به اعدادی پایین تر خواهد بود.
همین مساله طی امروز نشان داد بازار به همه رفتارها و اظهارنظرهای دولتمردان واکنش جدی نشان می دهد. هر مسوولی که در این وضعیت به هر دلیلی اظهارنظر نسنجیده ای داشته باشد، می تواند آتش بیار رفتار غیرمنطقی بورس باشد.
هنوز کسی به این پرسش پاسخ نداده است که ارائه تحلیل تکنیکال درباره بازار سرمایه در کدام بخش از وظایف رئیس دفتر رئیس‌جمهور تعریف شده است.
بازار طی دو هفته گذشته شاهد تعداد زیادی مصاحبه و خبر بوده است که دولت و یا صندوق حمایت، به دنبال حمایت از بازار سرمایه است. اما در واقعیت هیچ یک از این اقدامات رخ نداده است و شرکت های حقوقی که اکثر آنها دولتی هستند، نیز در اقدامی قابل تامل تنها عرضه کننده بوده اند و کمتر وارد جمع کردن صف های فروش شده اند.
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که درمان وضعیت فعلی بورس تنها بازگشت اعتماد به بازار و دولت است. در حالی که دولت طی دو هفته گذشته با تصمیمات عجیب و علنی شدن اختلافات تنها بذر بی اعتمادی میان سهامداران را آبیاری کرده است.
