نصرت‌الله تاجیک سفیر اسبق ایران در اردن درباره نقش کرونا در همکاری‌های منطقه‌ای اظهار داشت: شرایط حال حاضر جهان و به طور ویژه منطقه خاورمیانه به گونه‌ای که شرایط برخی همکاری‌ها در زمینه مقابله با کرونا را فراهم کرده است.
اخبار سیاسی- وی ادامه داد: تاکنون هیچ پدیده‌ای نبوده است که مانند کرونا ضعف دنیا را در مقابله با اتفاقات به بشریت نشان داده باشد. حداقل در چند سده اخیر منهای جنگ‌ها، ما با چنین پدیده‌ای روبرو نبوده‌ایم.
کارشناس مسائل منطقه گفت: حجم مشکلاتی که امروز بشریت به دلیل کرونا با آن روبروست، زمینه خوبی را برای همکاری میان بشریت فراهم می‌کند، هرچند به دلیل حجم بحران بسیاری از کشورها به دنبال سیاست‌های ملی گرایش پیدا کرده‌اند و به اصطلاح هر کسی بار خودش را ببندد.
تاجیک افزود: یکی از دلایل این موضوع که برخی کشورها به سمت سیاست‌های ملی گرایش پیدا کرده‌اند، از بین رفتن نقش سازمان‌ها و نهادهای بین المللی است که اگر از قبل تقویت می‌شدند، می‌توانستند حجم بحران موجود را کاهش دهند. مجموعه شرایط موجود سبب شد تا ضعف نهادهای بین المللی و به خصوص نهادهای تخصصی در این زمینه مشخص شود.
وی عنوان کرد: همچنین برخوردهایی که در چهار سال اخیر آمریکا و به خصوص شخص دونالد ترامپ با اتخاذ سیاست یک جانبه گرایی و اعلام شعار اول آمریکا با نظام بین‌الملل داشته، نقش سازمان‌های بین المللی و نهادهای چندجانبه گرا را که ثمره جنگ جهانی دوم بوده را از بین ببرد و موجب شود در حال حاضر ایده همکاری‌های مشترک شکل نگیرد.
تحلیلگر مسائل خاورمیانه اضافه کرد: بحران کرونا می‌تواند به نحوی زمینه ایجاد دیپلماسی پزشکی یا دیپلماسی کرونایی را فراهم کند که فرعی بر دیپلماسی عمومی است. البته این موضوع احتیاج به زمینه‌سازی قبلی دارد. هرچند بسیاری از کشورها در شرایط موجود چه در سطح جهان و چه در سطح منطقه احتیاج به کمک داشته و باید این کمک‌ها نیز انجام شود؛ ولی این نکته را نیز باید مدنظر قرار داد که به دلیل حجم بزرگ ضایعه در کشورمان، تمامی تلاش‌های مسئولان در کشورمان بر این موضوع قرار گرفته تا مشکلات داخلی را حل کرده و سلامتی عمومی را حفظ کنند.
تاجیک تاکید کرد: توان پزشکی، پزشکان قابل، تیم پرستاری و برخی تجهیزات سخت افزاری اگر واقعاً تأثیر گذار باشند و قابلیت ارائه به دنیا و منطقه را داشته باشند، شرط لازم برای همکاری منطقه‌ای هستند؛ ولی شرط کافی نیستند، چرا که زمینه این همکاری‌ها از قبل فراهم نشده است.
وی خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم در چنین شرایطی همکاری پزشکی میان ایران و یک کشور دیگر در جهان یا منطقه صورت پذیرد، باید پیش از این همکاری صورت می‌گرفت. این همکاری می‌توانست در زمینه چاپ مقاله، همکاری علمی در برخی پروژه‌های مشترک و بازدیدها از توانمندی‌ها و امکانات بیمارستانی و درمانی شکل بگیرد.
سفیر اسبق ایران در اردن اظهار داشت: از همین رو وقتی که می‌خواهیم در شرایط بحرانی مانند حال حاضر، یک همکاری صورت پذیرد، باید پیش از آن زمینه همکاری را فراهم می‌کردیم و یک گفتمان و اراده سیاسی نیز از قبل شکل می‌گرفت تا همکاری را شکوفا کند.
تاجیک ادامه داد: ظرفیت‌های جمهوری اسلامی در زمینه‌های علمی، اقتصادی و بسیاری از زمینه‌ها به حدی فراوان است که می‌تواند بستر خوبی برای همکاری با کشورهای منطقه و به خصوص کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس ایجاد کند که متأسفانه به دلیل فراهم نشدن گفتمان آن و همچنین نبود اراده سیاسی و همچنین ظنین بودن کشورهای منطقه نسبت به اقدامات یکدیگر، این همکاری تاکنون شکل نگرفته است.
وی گفت: بعد از برجام به خصوص به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا سطح روابط سیاسی ایران با کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس به نحوی منجمد شده است و به صورت کمی و کیفی نزول پیدا کرده است. از همین رو است که با توجه به ظرفیت‌های بالای ایران که می‌توانند دیپلماسی پزشکی را در شرایط کرونا در منطقه به پیش برد، در شرایط لازم این موضوع رخ نداده است. از همین رو است که بیشتر توان کشور برای فائق آمدن بر مشکلات و مقابله با فشارهای تحریمی آمریکا مصروف می‌شود.
کارشناس مسائل غرب آسیا افزود: البته ما ضعف همکاری میان بخشی نیز در کشور داریم. به طور مثال اگر بخواهیم دیپلماسی پزشکی را فعال کنیم، این موضوع به طور مستقل از جانب وزارت خارجه یا وزارت بهداشت نمی‌تواند باشد؛ در صورتی که با همکاری میان بخشی و ایجاد زمینه‌های لازم می‌توان این ظرفیت‌ها را به حالت بالفعل درآورده و از قبل آن هم کسب اعتبار و هم کسب درآمد کرد.
تاجیک عنوان کرد: طرح ایجاد این نوع دیپلماسی در رسانه‌ها و مطالبه گری سبب می‌شود که مسئولین در کشورهای منطقه و به خصوص در ایران به این موضوع فکر کنند و به این سو حرکت کنند. امروز ما با بحران کرونا مواجه هستیم و در آینده با بحران‌های دیگری از قبیل مسائل مربوط به منابع آبی، ریزگردها و مسائل محیط زیستی و اقلیمی روبرو خواهیم بود. از همین رو باید به این نتیجه برسیم که مشکلات منطقه را باید با خرد جمعی، اعتماد متقابل، همکاری متقابل، گفتگو کردن و دغدغه یکدیگر را شنیدن حل و فصل کنیم.
وی با بیان اینکه هیچ کشوری همسایگان خود را انتخاب نمی‌کند و ما باید در کنار هم و با هم زندگی کنیم، تصریح کرد: حتی اگر از این موضوع خوشمان نیاید ولی این یک واقعیت است. در حال حاضر باید به دنبال این باشیم که یک قالب کلی از مخاطراتی که مردم این منطقه با آن مواجه هستند را ترسیم کرده و زمینه‌های همکاری کشورهای منطقه را با هم ایجاد کنیم.
تحلیلگر مسائل منطقه تصریح کرد: در این مسیر یکی از نکات مهم وجود اراده سیاسی و گفتمان گسترده است که در کنار همکاری‌های میان بخشی بین نهادهای مختلف، همکاری منطقه‌ای در موضوعات خاص مشترک میان کشورهای منطقه شکل گرفته و به سطوح گسترده تسری یابد.
تاجیک تاکید کرد: وزارت بهداشت به طور مثال باید اعلام کند که چه تعداد سفرهای محققین ایرانی به کشورهای منطقه و یا بلعکس برای همکاری صورت گرفته است. امروزه به دلیل فضای آی سی تی می‌توان با حمایت از نخبگان این ملاقات‌ها و همکاری‌ها را در بستر فضای الکترونیک گسترش دهیم و ارتباطات را گسترده کنیم.
وی خاطرنشان کرد: ما در زمینه تبادل افکار و نخبگان با کشورهای منطقه بسیار در سطح پایینی قرار داریم و مراکز مطالعاتی با هم گفتگویی ندارند. این مسائل خود بخشی از دیپلماسی عمومی است که باید بدان توجه شود.
سفیر اسبق ایران در اردن گفت: وقتی این بخش از دیپلماسی عمومی وجود ندارد، در موارد تخصصی نیز دیپلماسی مورد نظر آن بخش نیز شکل نمی‌گیرد و در مواقع بحران، شاهد این موضوع هستیم که به جای همکاری و تبادل توانمندی‌ها به یکدیگر، هر کسی مشغول کار خود می‌شود.
تاجیک عنوان کرد: کرونا آخرین بحران در منطقه نبوده و در آینده نیز ما شاهد بحران‌های دیگری خواهیم بود. از همین رو باید نسبت به حل مسائل آینده از همین امروز اقدام کرده و زمینه‌های شکل‌گیری دیپلماسی عمومی و تخصصی را فراهم کنیم.
وی در خاتمه گفت: یکی از موارد مهمی که وجود دارد، مسئله مربوط به مشکلات زیست محیطی خلیج فارس است که در آینده یکی از مشکلات منطقه و جهان خواهد بود. بنابراین باید به این فکر باشیم که کشورهای منطقه در همکاری با هم مسائل و مشکلات را حل می‌کنند. هرچند اگر امروز استارت بزنیم، دیر است؛ ولی باید این مسیر را شروع کنیم.
