«مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا با حضور در یک نشست خبری، اعلام کرد که واشنگتن تحریمهای تازه‌ای علیه شرکت خطوط کشتیرانی ایران (IRISL) و شرکت ای-سیل (E-Sail) مستقر در چین، اعمال می‌کند.
اخبار سیاسی- هرچند شرکت خطوط کشتیرانی ایران پیش از این هم در فهرست تحریمها قرار داشت، اما تحریمهایی که این هفته اعلام شد، از این منظر تازگی دارند که بر اساس فرمان اجرایی ۱۳۳۸۲ و دو برچسب «اشاعه تسلیحات کشتار جمعی» و «مقررات تحریمهای مالی ایران» صادر شده‌اند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا در توضیح خود در مورد آثار این تحریمها، به صراحت عنوان کرده است که اقدام تازه این کشور ارسال دارو و اقلام انسانی به ایران را محدود می‌کند. «ایالات متحده مجوزها و معافیت‌های گسترده‌ای ذیل تحریمها دارد که اجازه فروش محصولات زراعی، غذا، دارو و تجهیزات پزشکی به ایران توسط افراد آمریکایی یا غیرآمریکایی را می‌دهد. اما این مجوزها و معافیت‌ها عموما تراکنش با افرادی که ذیل فرمان اجرایی ۱۳۳۸۲ تحریم شده‌اند را شامل نمی‌شود.»
بنا بر پرسش و پاسخی که در سایت وزارت خزانه داری آمریکا صورت گرفته ابعاد این تحریم و زمان شروع آن مشخص شده است. بر این اساس وزارت خارجه آمریکا، خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران (IRISL) و شرکت کشتیرانی (E-Sail) با مسئولیت محدود را طبق فرمان اجرائی 13382، که از ژوئن 2020 لازم‌الاجرا میشود، در لیست تحریم جای خواهد داد. این درحالی است که IRISL و E-Sail هم‌اکنون نیز در لیست تحریمها جای دارند.
در این خصوص گفتگویی با «ریچارد نفیو»، عضو تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا و کارشناس امور تحریم ها و امنیت بین الملل و عدم اشاعه تسلیحات در وزارت خارجه آمریکا و محقق دانشگاه کلمبیا آمریکا، تنظیم نموده که متن این گفتگو از نظر می گذرد. از نفیو به عنوان طراح اصلی تحریمهای ایران در دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده آمریکا، یاد می شود.
*ایالات متحده آمریکا اخیرا بانک مرکزی ایران را تحت عنوان «مبارزه با تروریسم» مورد تحریم قرار داد. در واقع آمریکا برچسب تحریم بانک مرکزی را به «مبارزه با تروریسم» تغییر داد. این تغییر برچسب چه تأثیری بر تجارت با ایران گذاشت؟
به نظرم تصمیم به تحریمهای جدید هیچ تفاوتی در وضعیت تجاری ایران (در مقایسه با قبل) ایجاد نخواهد کرد، چون تحریمهایی که از قبل اعمال شده بودند، این قدر شدید بوده‌اند که بتوانند برای بخش تجاری ایران مانع تراشی کنند، لذا تحریمهای جدید شرایط را متفاوت نخواهد کرد.
در واقع این مشکلی است که آمریکا بعد از این با آن روبرو خواهد شد، چون در واقع افراد، بخش‌ها و یا نهادهای ایرانی خیلی کم و معدودی باقی مانده‌اند که تا کنون مشمول تحریم یا متاثر از تحریمها نشده باشند.
در عین حال اقدامات فعلی تاثیرات اقتصادی جدی خود را همچنان خواهند داشت، اما اقدامات تحریمی جدید، بیش از آن که اثرگذاری جدیدی داشته باشند، تنها به عنوان بخشی از رفتار و عملکرد سیاسی دولت آمریکا به شمار می‌رود.
*چند روز پیش آمریکا شرکت خطوط کشتیرانی ایران را مورد تحریم قرار داد. این شرکت پیش از این نیز تحریم شده بود و تحریم جدید با برچسب جدیدی صورت گرفت. این تغییر برچسب تحریم شرکت کشتیرانی چه تأثیری بر واردات اقلام کشاورزی، غذایی، دارویی و تجهیزات پزشکی خواهد گذاشت؟
این اقدام ممکن است تاثیرات قابل توجهی داشته باشد، چون تا پیش از این کشتیرانی ایران به عنوان بخشی از دولت ایران و نه به صورت مستقل، تحت تحریم قرار داشت و این گونه تحریمها مانع تجارت خارجی کشتیرانی ایران نمی‌شد.
اما حالا تحریمهای جدید برای افراد و نهادهایی که بخواهند با کشتیرانی ایران وارد روابط تجاری و اقتصادی شوند، بسیار هزینه بردار خواهد بود و در عمل شرایط را برای شرکت کشتیرانی ایران به مانند دوران و شرایط قبل از برجام خواهد کرد.
در نهایت، به گمان من، این اقدامات در مقایسه با پیش بینی‌های صورت گرفته، تاثیر کمتری بر تجارت بشردوستانه ایران خواهد داشت، زیرا به هر حال شرکت‌های حمل و نقل دیگری وجود دارند که همچنان آمادگی فعالیت با ایران و در این کشور را دارند، اگرچه امروز تعداد این شرکت‌ها در مقایسه با قبل کمتر شده است.
با توجه به مخاطرات بشردوستانه و فوری، آمریکا اجازه ادامه روند کاهشی معاملات با شرکت کشتیرانی ایران را به مدت ۶ ماه به صورت تدریجی داده تا این معاملات بتدریج متوقف شوند.
البته این یک وضعیت غیرمعمول و خاص است و بدین معنی است که اقدامات شتابزده و بی حساب و کتاب در دولت آمریکا می‌تواند به این ادعا که آمریکا مانع تجارت بشر دوستانه نمی‌شود، آسیب وارد کند.
*«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا با تغییر برچسب تحریمها به نظر می رسد کار را برای روسای جمهوری آینده دشوار می کند. چرا که این تغییر برچسبها باعث می شود اختیار برداشتن آن تحریمهایی که در اختیار رئیس جمهوری آمریکا قرار داشت از او سلب شود. نظر شما چیست؟
درست است که دولت ترامپ قصد دارد تا حذف تحریمها را در آینده سخت تر کند و بخاطر همین نیز حالا افراد و نهادها را تحت عنوان «تروریستی» و علاوه بر این «اشاعه دهنده هسته‌ای» مورد تحریم قرار می‌دهند.
در نهایت، اگرچه رئیس جمهور اختیار قانونی را برای حذف این طرح‌ها و برنامه‌ها را صرف نظر از محتوایشان دارد، اما حذف آن‌ها، مشروط به این است که این طرح‌ها صراحتا از نظر قانون آمریکا مورد نیاز نباشند.
عبارت «تحریمهای مرتبط با هسته‌ای» هیچ جایگاه قانونی در قوانین آمریکا ندارد، بلکه فقط در برجام به عنوان یک عبارت هنرمندانه به آن اشاره شده است. گروه بندی کردن و دسته بندی کردن این تحریمها طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ خیلی منطقی و عاقلانه به نظر می‌رسید، اما اگر قرار بر مذاکره بر سر توافقی جدید میان ایران و دولت آتی آمریکا باشد، شاید منطقی تر این است که تعریف تحریمهایی را که ممکن است حذف شوند، گسترده تر و فراگیرتر کرد.
این حقیقت را نیز باید در نظر داشت که خیلی از مقامات آمریکایی و حامیان آن‌ها در خارج از مجموعه اندیشکده‌ها و مجامع علمی، آشکارا و به صراحت اعلام کرده‌اند که آن‌ها بدنبال تغییر ماهیت تحریمها از مسائل «مرتبط با هسته‌ای» به موضوعات فراگیرتر و گسترده‌تری هستند تا این شرایط، مذاکره برای توافق جدید با ایران را سخت تر کند.
*آیا تحریمهای دیگری وجود دارد که آمریکا علیه ایران اعمال نکرده باشد؟
قریب به یقین بله وجود دارد. در حال حاضر افراد و نهادهایی همچنان هستند که تحریم نشده‌اند و بخش‌هایی هستند که تا کنون هدف تحریم قرار نگرفته‌اند.
البته باید در نظر داشت این که آیا چنین تحریمهایی اساسا قابل تحمیل هستند؟ و این که آیا چنین تحریمهایی در صورت اعمال، بر افزایش فشارهای ناشی از اقدامات فعلی، تاثیرخواهند داشت یا خیر؟ دو موضوع متفاوت است.
به اعتقاد من، تحریمهای محدودی باقی مانده‌اند که هنوز بتوانند بر ایران تحمیل شوند و قدرت اثرگذاری مانند اقدامات و تحریمهای قبلی را داشته باشند.
