۲ اسفند ۱۳۹۸، تاریخی است که برای برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و اولین میان دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری، تعیین شده است. در واقع ۷۰ روز دیگر انتخابات در ۲۰۸ حوزه انتخابیه در سراسر میهن اسلامی‌مان برگزار می‌شود.
انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی برای تعیین منتخبان ۲۹۰ کرسی، در سراسر کشور برگزار می‌شود.
گشایش ستاد انتخابات کشور
روز دوشنبه ۲۰ آبان، ستاد انتخابات کشور افتتاح شد و بدین ترتیب کشور رسما وارد فضای انتخاباتی شد. «عبدالرضا رحمانی‌فضلی» وزیر کشور در آئین «گشایش ستاد انتخابات کشور» تاکید کرد که وزارت کشور تلاش دارد با حفظ بی‌طرفی کامل و با دقت و تامل و در نظرگرفتن همه شرایط بویژه در نظر گرفتن تنوع جغرافیایی، فضای مساعد و مناسب انتخاباتی را در کشور ایجاد کند.
بنا به گفته «سیداسماعیل موسوی» سخنگوی ستاد انتخابات کشور، فرایند‌های اجرایی انتخابات از دهم آذر ماه با ابلاغ دستور وزیر کشور به فرمانداران مراکز حوزه‌های انتخابیه آغاز می‌شود و بلافاصله پس از وصول دستور شروع انتخابات توسط فرمانداران، فرایند ثبت‌نام از داوطلبان در ۲۰۸ فرمانداری مرکز حوزه انتخابیه و ستاد ثبت نام وزارت کشور کلید خواهد خورد.
۱۰ آذر ؛ آغاز ثبت‌نام از داوطلبان کاندیداتوری
طبق اطلاعیه شماره ۲ ستاد انتخابات کشور، ثبت‌نام از داوطلبان نمایندگی یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی از روز یکشنبه ۱۰ آذر ۹۸ تا پایان وقت اداری روز شنبه ۱۶ آذر ۹۸ جمعاً به مدت ۷ روز انجام می‌شود.
صد در صد ثبت‌نام داوطلبان کاندیداتوری در مجلس یازدهم در بستر «سامانه جامع انتخابات» انجام خواهد گرفت. همچنین ثبت‌نام در هفت روز قانونی خود از ۸ صبح تا ساعت ۱۸ عصر انجام می‌گیرد که این ساعت قابل تمدید نخواهد بود.
داوطبان کاندیداتوری در انتخابات مجلس یازدهم که واجد شرایط قانونی هستند، می‌توانند به منظور اعلام داوطلبی خود در مهلت تعیین شده با همراه داشتن مدارک مورد نیاز به وزارت کشور، فرمانداری‌های مراکز حوزه‌های انتخابیه، سفارتخانه‌ها، کنسولگری‌ها یا نمایندگی‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور مراجعه و اقدام به تکمیل فرم ثبت‌نام کنند.
شرایط نامزدهای انتخاباتی
طبق ماده ۲۸ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، نامزدهای انتخابات مجلس، هنگام ثبت‌نام باید دارای این شرایط باشند:
اعتقاد و التزام عملی به اسلام. التزام عملی به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران
تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران
ابراز وفاداری به قانون اساسی و اصل مترقی ولایت مطلقه فقیه
داشتن مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد یا معادل آن
نداشتن سوء شهرت در حوزه ی انتخابیه
سلامت جسمی در حد برخورداری از نعمت بینایی، شنوایی و گویایی
حداقل سن سی (۳۰) سال تمام و حداکثر هفتاد و پنج (۷۵) سال تمام.
همچنین در تبصره ماده ۲۸ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، این موارد قید شده است:
داوطلبان نمایندگی اقلیت‌های دینی مصرّح در قانون اساسی از التزام عملی به اسلام، مستثنی بوده و باید در دین خود ثابت‌العقیده باشند.
هر دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی معادل یک مقطع تحصیلی فقط برای شرکت در انتخابات محسوب می‌شود.
کلیه جانبازان، آزادگان، فرزندان شهدا و رزمندگانی که حداقل شش ماه سابقه حضور در جبهه دارند از یک مقطع تحصیلی بالاتر برخوردار می‌گردند.
مدارک موردنیاز برای ثبت‌نام داوطلبان کاندیداتوری
از سویی دیگر، ماده ۴۵ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، مدارک موردنیاز برای ثبت‌نام داوطلبان کاندیداتوری مجلس را اینگونه قید کرده است:
اصل کارت ملی و یک نسخه تصویر آن
اصل شناسنامه عکس‌دار و یک نسخه تصویر کلیه صفحات آن
یک قطعه عکس ۴*۳ جدید
اصل و یک نسخه تصویر آخرین مدرک تحصیلی معتبر (حداقل کارشناسی ارشد و یا معادل آن)
اصل و تصویر گواهی رسمی مبنی بر قبول استعفاء و عدم اشتغال در پست و مقام و مشاغل مشمول استعفای موضوع ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی
اصل و یک نسخه تصویر کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا کارت معافیت دائمی و یا مدرکی معتبر دال بر روشن بودن وضعیت مشمولین خدمت وظیفه عمومی.
دو تابعیتی‌ها نمی‌توانند کاندیدای انتخابات مجلس شوند
بر اساس مصوبه کمیسیون «امور داخلی کشور و شوراها» مجلس به تاریخ ۳۰ تیر ۹۸، افراد دوتابعیتی یا با تابعیت مضاعف و یا دارای اجازه اقامت دائم در کشور‌های خارجی نمی‌توانند برای کاندیداتوری در انتخابات مجلس ثبت‌نام کنند.
کار چاپ تعرفه‌های اخذ رأی انتخابات مجلس یازدهم، از هفته گذشته آغاز شده است. همچنین آنطور که «امیر شجاعان» رئیس مرکز توسعه الکترونیک وزارت کشور، به خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری میزان، گفته است: کل فرآیند‌ها در انتخابات مجلس شورای اسلامی به جز «شمارش» و «اخذ آراء» همگی الکترونیکی است.
احراز هویت الکترونیکی
یکی از فرآیندهای مهم برگزاری انتخابات احراز هویت رأی‌دهندگان است؛ در انتخابات دوم اسفند، این احراز هویت در تمام شعب اخذ رأی، بصورت الکترونیکی خواهد بود؛ در نتیجه اگر فردی در شعبه‌ای رأی داده باشد و در شناسنامه‌اش مهری ثبت نشده باشد، به سرعت توسط سامانه جامع الکترونیک شناسایی خواهد شد؛ بنابراین امکان وقوع تخلفِ «چندین بار رأی دادن با یک شناسنامه»، به صفر رسیده است.
دوره‌های آموزشی ده‌گانه برای مجریان انتخابات
برای هرچه مطلوب برگزار شدن انتخابات دوم اسفند، دوره‌های آموزشی ده‌گانه برای مجریان انتخابات در نظر گرفته شده است. تاکنون هشت مرحله از این دوره‌های آموزشی برگزار شده است. به گفته موسوی سخنگوی ستاد انتخابات، دوره نهم و دهم این دوره‌های آموزشی طی این هفته و هفته آتی برگزار خواهد شد.
همچنین همایش سراسری هیئت‌های نظارت بر انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی از دیروز(سه‌شنبه ۲۰ آبان) در تالار قدس حرم رضوی آغاز شد و تا فردا (پنجشنبه ۲۳ آبان) ادامه خواهد داشت. در این همایش سه روزه، رؤسای هیئت‌های نظارت استان‌ها و شهرستان‌های سراسر کشور حضور دارند.
بر اساس قانون نظارت شورای نگهبان بر انتخابات مجلس شورای اسلامی، پیش از شروع انتخابات، شورای نگهبان باید پنج نفر از افراد مسلمان و مطلع و مورد اعتماد را با اکثریت آراء انتخاب و به عنوان هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات به وزارت کشور معرفی نماید.
تعیین ۵ عضو هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات مجلس
در تاریخ ۹ مرداد، پنج عضو هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات مجلس مشخص شدند. طبق اعلام سخنگوی شورای نگهبان آیت الله احمد جنتی، محمدحسن صادقی‌مقدم، سیامک ره‌پیک، عباسعلی کدخدایی و حجت‌الاسلام و المسلمین غلامحسین محسنی‌اژه‌ای (خارج از شورا) به عنوان اعضای هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات مجلس انتخابات شدند.
هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات باید در هر استان، هیئتی مرکب از پنج نفر را جهت نظارت بر انتخابات آن استان تعیین کند که این هیئت نظارت استان نیز موظف است با موافقت هیئت مرکزی، برای هر حوزه‌ی انتخابیه هیئتی مرکب از سه نفر را به عنوان هیئت نظارت شهرستان به منظور نظارت بر انتخابات حوزه‌ی مربوطه تعیین و به هیئت مرکزی نظارت معرفی کند.
عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در تاریخ ۱۹ مرداد در جریان نشست خبری خود گفت: اولین دستور هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات بعد از تعیین رئیس و سخنگو، تعیین شاخص‌ها برای هیئت نظارت‌های استانی و شهرستانی بود.
رسیدگی به تخلفات و جرائم انتخاباتی به صورت فوق‌العاده
«حجت‌الاسلام و المسلمین منتظری» دادستان کل کشور و رئیس ستاد مرکزی پیشگیری و رسیدگی به جرایم و تخلفات انتخاباتی کشور، با توجه به در پیش بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی اطلاعیه‌ای را در روز ۱۵ آبان، صادر کرد که در بخشی از این اطلاعیه بر رسیدگی به تخلفات و جرائم انتخابات به صورت فوق‌العاده و خارج از نوبت تاکید شده است.
افزایش حوزه‌های انتخابیه
یکی از تغییرات در انتخابات مجلس یازدهم در دوم اسفند ۹۸ نسبت به انتخابات مجالس پیشین، افزایش حوزه‌های انتخابیه از ۲۰۷ حوزه به ۲۰۸ حوزه انتخاباتی است.
در جریان اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس در خردادماه ۹۵، حوزه انتخابیه میاندوآب، شاهین‌دژ و تکاب به دو حوزه انتخابیه مستقل تقسیم شد و حوزه انتخاباتی جدیدی به نام حوزه انتخابیه شاهین‌دژ و تکاب ایجاد شد. بدین ترتیب تعداد حوزه‌های انتخاباتی در انتخابات مجلس از ۲۰۷ حوزه به ۲۰۸ حوزه، افزایش یافت.
عدم افزایش تعداد نمایندگان
بر اساس اصل ۶۴ قانون اساسی هر ۱۰ سال یک بار با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آنها، امکان افزوده شدن حداکثر ۲۰ نماینده به تعداد نمایندگان موجود وجود دارد که ۲۰ سال پیش برای آخرین بار این اتفاق افتاد و ۲۰ نماینده به تعداد کرسی‌های مجلس اضافه شد.
اما در خرداد ماه سال جاری، نمایندگان مجلس با کلیات «طرح یک ماده‌ای اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی و تعداد نمایندگان آنها» مخالفت کردند و بدین ترتیب افزایش تعداد نمایندگان مجلس از ۲۹۰ نماینده فعلی رأی نیاورد.
کاهش میزان رأی‌آوری منتخبین از ۲۵ درصد به ۲۰ درصد
اما یکی دیگر از تغییرات در انتخابات مجلس پیش‌رو نسبت به انتخابات مجالس پیشین، کاهش میزان رأی‌آوری منتخبین از ۲۵ درصد به ۲۰ درصد است. بدین معنا که در ادوار قبلی اگر کسی می‌خواست وارد مجلس شود باید ۲۵ درصد آراء صحیح حوزه انتخابیه را از آن خود می‌کرد اما با اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس در تاریخ سوم خردادماه ۹۵، از این به بعد، نامزدها با تصاحب ۲۰ درصد از کل آراء می‌توانند جواز حضور در بهارستان را به نمایندگی از مردم حوزه انتخابیه خود کسب کنند.
دادستان، عضو جدید هیئت‌های اجرایی انتخابات
یکی دیگر از تغییرات در انتخابات مجلس یازدهم در دوم اسفند ۹۸ نسبت به انتخابات مجالس قبلی، افزوده شدن دادستان به هیئت‌های اجرایی هر حوزه انتخابیه است؛ در واقع به موجب قانون اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس در خردادماه ۹۵، دادستان هر حوزه انتخابیه علاوه بر عضویت در هیئت نظارت در هیئت اجرایی هم عضویت خواهد داشت.
به هر ترتیب، ۷۰ روز دیگر، یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در ۲۰۸ حوزه انتخابیه در سراسر میهن اسلامی‌مان برگزار خواهد شد؛ انتخاباتی که یکی از مظاهر مردم سالاری دینی در کشور ماست و در سال جاری با راهبرد «برگزاری باشکوه» و با «رعایت مرّ قانون» و در «فضای امن و با نشاط» انجام خواهد گرفت.
