علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در مصاحبه ای به سوالاتی در خصوص گام چهارم کاهش تعهدات برجام، استفاده از سانتریفیوژهای نسل جدید، پروژه رآکتور 2 و 3 بوشهر، توصیه‌های مقام معظم رهبری در حوزه فنی برجام و مذاکره با طرف‌های اروپایی و آمریکا پاسخ داد.
اخبار سیاسی- رئیس سازمان انرژی اتمی در خلال این مصاحبه به رونمایی از زنجیره 30تایی IR6 ظرف دو سه هفته آینده و تولید 37 میلیارد کیلو وات ساعت برق نیروگاه بوشهر و صرفه‌جویی معادل 61 میلیون بشکه نفت اشاره کرد.
متن این پرسش و پاسخ به شرح ذیل است:
سوال: با توجه به گذشت یک ماه از اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجام، چه تغییراتی از حیث فنی بر اساس چارچوب برجام انجام گرفته یا در حال انجام است؟
در مذاکرات برجام (بخش فنی) سعی شد بر اساس توصیه‌های رهبری و تاکیدات ایشان ماهیت تحقیق حفظ شود، یعنی در تحقیقات هیچ چیزی را کنار نگذاشتیم و هیچ مبحثی در امر تحقیقات به عنوان یک حق برای جمهوری اسلامی کنار گذاشته نشد، بنابراین ما تنها محدودیت‌های زمانی و عددی را با خود همراه داشتیم.
ایران قبل از عملیاتی شدن روی 5 یا 6 ماشین سانتریفیوژ پیشرفته مانند IR2، IR4، IR6 و IR8 کار می‌کرد، تحقیق و توسعه در چارچوب برجام درباره همه این سانتریفیوژها انجام می‌شد، در واقع زمانی که می‌خواهیم آزمایش تثبیت مکانیکی یا آزمایش فرایندی کنیم نسبت به تعداد آزمایش‌ها توافق صورت می‌گیرد. به عنوان مثل برای ماشین پیشرفته IR6 کار تحقیقاتی از سال 1388 شروع و سال 1389 یک نمونه از آن رونمایی شد، از آن سال تاکنون هنوز روی این نمونه کار می‌کنیم اما نتوانستیم IR6 را به تولید نیمه صنعتی برسانیم زیرا سانتریفیوژ برای تولید انبوه زمان لازم دارد. بر همین اساس درباره تاب آوری هر ماشین که حدود 100 قطعه دارد و هر بار که تست می‌کنیم یکی از این قطعات دچار آسیب می‌شود، باید رفع آسیب شود که این زمان می‌برد.
تولید انبوه IR6حدود ده سال زمان لازم دارد. ما طبق پیش‌بینی در برجام به توافق رسیدیم تا مادامی که این سانتریفیوژها را به مرحله تولید صنعتی برسانیم، زنجیره های میانی مانند زنجیره 10 تایی و 20 تایی را در فاصله زمانی مشخص رونمایی کنیم. زنجیره 10 تایی در گذشته و زنجیره 20 تایی را 20 فروردین سال جاری رونمایی کردیم. بر اساس توافق قرار بود زنجیره 30 تایی را چهار سال و نیم دیگر پیاده سازی کنیم زیرا باید نتایج زنجیره 20 تایی را دریافت کنیم، اما چون اروپایی‌ها خلف وعده کردند ما در یک چالش سیاسی توانمندی‌هایمان را به رخ طرف مقابل کشیدیم و ثابت کردیم می‌توانیم قدم ها را بلندتر برداریم.
در ظرف دو سه هفته آینده زنجیره 30تایی IR6 را رونمایی خواهیم کرد. این حرف برای ماشین‌های پیشرفته دیگر نیز صادق اما تعدادشان متفاوت است. لذا تحقیق و توسعه ماهیتا سر جایش است اما روی اعداد و تعداد ماشین‌های سانتریفیوژ که به کار می‌گیریم تفاهم کردیم که از منظر ما سازگار با زمانی که آنها برای برجام در نظر دارند.
سوال: رهبر معظم انقلاب پیش از این در رابطه با غنی سازی اورانیوم تا سطح 190 هزار سو سخن گفته بودند، آیا سازمان انرژی اتمی به سمت تحقق همین هدف حرکت می‌کند؟
190 هزار سو در برنامه بلند مدت سازمان انرژی اتمی است. در حال حاضر این میزان تحقق پیدا نکرده است، در حقیقت 190 هزار سو برنامه‌ای است که جمهوری اسلامی ایران به آژانس اعلام کرده که 10 سال بعد از اجرای برجام این میزان به 190 هزار سو برسد. البته سازمان ظرف حداکثر یک ماه آینده یعنی تا پایان گام سوم کاهش تعهدات برجام، قریب 3 هزار 500 سو به ظرفیت 5 هزار و 60 سوی اضافه خواهد کرد، بنابراین 45 درصد به ظرفیت غنی سازی اضافه می‌کنیم. تولید اورانیوم غنی شده بالای 3 و نیم درصد نیز افزایش یافته و به روزی 5 تا 6 کیلو رسیده است.
سوال: با توجه به تهدیدات اروپا مبنی بر استفاده از مکانیزم ماشه در برجام، آیا از نظر فنی آماده هستیم در صورت ضرورت برنامه هسته‌ای خود را به سطح پیش از برجام برگردانیم؟
ایران قبل از توافق برجام حدود 2 هزار و 300 کیلو غنی سازی اورانیوم داشت و اکنون به هزار و 700 تا 800 کیلو در سال رسیدیم لذا از نظر ظرفیت غنی سازی به قبل برجام بازگشتیم؛ البته در شرایط فعلی همه نسل ماشین‌های جدید هستند. بنابراین تحقیقات ما کُند و یا متوقف نشده است. ما تا دو سه هفته آینده با ماشین‌های نسل جدید به 2 هزار و 500 کیلو غنی سازی دست پیدا خواهیم کرد بنابراین آمادگی کامل و پیش بینی لازم اندیشیده شده که اگر برگشت پذیری مورد نظر بود، بتوانیم در اسرع وقت برگشت پذیری را انجام دهیم.
سوال: تا یک ماه آینده اجرای گاه سوم کاهش تعهدات برجام پایان می‌پذیرد و در صورت روند وضعیت فعلی ایران باید گام چهارم را بردارد. آیا از نظر فنی ابعاد گام چهارم مشخص شده است؟
تصمیم‌گیری برای گام چهارم زودهنگام است، البته که سازمان انرژی اتمی در این خصوص اختیاری ندارد. وزارت امور خارجه و هیات نظارت بر برجام جلساتی دارند و مسائل را رصد می‌کنند و در زمان مقتضی تصمیم مناسب گرفته می‌شود. در هر حال سازمان انرژی اتمی برای اجرای هر تصمیمی آماده است.
سوال: استفاده ایران از سانتریفیوژهای پیشرفته و نسل جدید، از نظر طرف‌های غربی نقض برجام دانسته شده است، نظر جنابعالی در این خصوص چیست؟
پاسخ این سوال سیاسی است که مسئولان سیاسی هم پاسخ دادند، سازمان انرژی اتمی بر اساس بندهای 26 و36 برجام عمل می‌کند و برای اینکه توازنی بین تعهدات و حقوق ایجاد شود، نمی‌توانیم همچنان به تعهدات ملتزم باشیم در صورتی که طرف‌های مقابل حقوق جمهوری اسلامی ایران را نادید بگیرند. از این رو در پاسخ به نادید گرفتن حقوق ملت ایران، تعهدات را کاهش دادیم.
سوال: آیا سازمان انرژی اتمی به صورت مستقل در ارتباط با جزئیات کاهش تعهدات برجام با طرف‌های اروپایی یا آمریکا مذاکره کرده است؟
سازمان مذاکره مستقل فنی با اروپایی‌ها یا آمریکا نداشته است. سازمان ذیل تیم مذاکره کننده و دستگاه دیپلماسی برنامه فنی را عملیاتی می‌کند.
سوال: راه‌اندازی رآکتور ثانویه آب سنگین اراک و آکتور دو و سه بوشهر تا چه زمانی تحقق پیدا می‌کند؟
حداکثر تا سه هفته آینده قسمت ثانویه رآکتور آب سنگین اراک راه اندازی می‌شود. بخش عمده آب سنگین اراک در قسمت ثانویه است. دوستان در 4 سال گذشته قسمت ثانویه را به جایی رساندند که تا سه هفته آینده رونمایی خواهیم کرد و ماشین ناقص جابه جایی سوخت نیز کامل شده و تا سه هفته آینده نصب می‌شود.
طبق برنامه‌ریزی رآکتور دو بوشهر تا سال 1404 و رآکتور 3 بوشهر تا سال 1406 راه اندازی شود، امروز گزارش دادند کار رآکتور دوم طبق زمان بندی در حال انجام است. در سطح وسیع بتن ریزی شده است. در واقع بزگترین پروژه و کارگاه صنعتی امروز کشور در بوشهر است که از لحاظ ارزش دلاری با ارزش 10 میلیارد دلار نیز بزرگترین پروژه امروز کشور است.
سوال: در خصوص آخرین وضعیت نیروگاه بوشهر توضیح بفرمایید؟
نیروگاه بوشهر از سال 1392 به طور رسمی راه اندازی و به صورت تجاری برق مورد نیاز را تا امروز تامین کرد، قریب به 37 میلیارد کیلو وات ساعت برق تولید کرده که معادل 61 میلیون بشکه نفت صرفه جویی شده است، در واقع برای صرف این میزان برق می‌بایست 61 میلیون بشکه نفت مصرف می‌شد. نیروگاه بوشهر 3 میلیارد و نیم دلار در پنج شش سال اخیر ارزش افزوده داشته است. این نشان می‌دهد صنعت هسته‌ای دارای با ارزش افزوده بالاست که امیدواریم دولت توجه کند و مطابق ارزش افزوده‌ای که این نیروگاه سالانه 600 میلیون دلار تولید می‌کند، کمک شود تا با مشکل بودجه ای روبه رو نشویم.
