آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی به اعضای خود گفته ایران غنی‌سازی تحقیقاتی اورانیوم با سانتریفیوژهای پیشرفته را آغاز کرده است. خبرگزاری انگلیسی رویترز می‌گوید نسخه‌ای از این گزارش محرمانه به رؤیت این رسانه رسیده است؛ البته مشخص نیست آژانس به چه دلیلی گزارش‌های محرمانه خود را در اختیار انگلیسی‌ها قرار می‌دهد. در این گزارش آمده است: «روز ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹، آژانس تأیید کرد که تمامی آبشارهای نصب‌شده در خطوط ۲ و ۳ تحقیقات و توسعه در حال انباشت اورانیوم غنی‌شده یا در تلاش برای انباشت آن هستند.»
اخبار سیاسی- «اولی هاینونن» معاون پیشین آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره این گزارش گفت: «در ابتدا می‌خواستم از گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که خیلی سریع درباره برنامه ایران در ارتباط با کاهش بیشتر تعهدات برجام منتشر شد، تقدیر کنم.»
وی افزود: «با توجه به اظهارات رئیس جمهور روحانی، ایران اقدامات گام به گامی را با هدف کاهش تعهدات برجامی در ارتباط با تحقیق و توسعه هسته‌ای دنبال می‌کند. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاریخ 26 سپتامبر نیز شرایط اخیر ایران و اقدامات برنامه‌ریزی‌شده با هدف غنی‌سازی اورانیوم و تزریق گاز به سانتریفیوژها در نطنز را تشریح و تأیید کرده است.»
هاینونن با اشاره به اظهار نظر حسن روحانی مبنی بر اینکه همه این اقدامات قابل بازگشت هستند، گفت: «اگرچه درست است که می‌توان سانتریفیوژهای نصب‌شده و به کار گرفته شده را باردیگر از کار انداخت و فعالیت آن‌ها را متوقف کرد، اما حقیقت این است که تجربه بدست آمده در آزمایش‌‌های مرتبط با توسعه زنجیره‌ای از سانتریفیوژها قابل حذف و پاک شدن نیست. همچنین رتورهای سانتریفیوژهای تولید شده اخیر، موجودی فعلی قطعات سانتریفیوژها را افزایش داده و در مورد سانتریفیوژهای جدید نصب‌شده در نطنز باید در نظر داشته باشیم که توسعه این دستگاه‌ها به افزایش تجربیات در مورد تولید سانتریفیوژهای پیشرفته در مقیاس بزرگ منجر خواهد شد.»
رئیس سابق بازرسان تسلیحاتی و هسته‌ای آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: «آزمایش آبشارهای IR-2m, IR-4 and IR-5 با UF6 که یک گام منطقی در فعالیت‌های تحقیقاتی و توسعه‌ای به شمار می‌روند ما را به گام نهایی یعنی ایجاد «کارخانه دمو» با 1000 سانتریفیوژ نزدیک می‌کند. تا قبل از برجام، ما شاهد نصب زنجیره‌ای هزارتایی از سانتریفیوژهای IR-2m در نظنز بودیم. عملیاتی‌شدن سه آبشار کامل، شروع به پایین آوردن زمان گریز هسته‌ای ایران خواهد کرد؛ اقدامی که از سوی شرکای برجام، یک «اقدام تشدیدکننده جدی» تلقی خواهد شد. چنین اقدامی می‌تواند ما را به فروپاشی احتمالی برجام نزدیک کند.»
وی با اشاره به اینکه یک عامل آزاردهنده دیگر، فقدان شفافیت در گزارش‌های آژانس است، افزود: «رئیس‌جمهور روحانی در اظهارات خود اعلام کرد که کاهش تعهدات، مرتبط با همه فعالیت‌های تحقیق و توسعه است که باید در این ارتباط یادآور شد که فعالیت‌های تحقیق و توسعه ممنوع‌شده در برجام، نه فقط شامل غنی‌سازی با سانتریفیوژهای گازی، بلکه شامل غنی‌سازی لیزری و متالورژی اورانیوم و پلوتونیوم نیز می‌شود.»
هاینونن افزود: «از سال 2015 به این سو، در هیچ‌کدام از گزارش‌های آژانس اطلاعاتی درباره رصد غنی‌سازی لیزری و یا متالورژی اورانیوم نیامده است.»
گفتنی است اولی هاینونن پیش از این، سابقه همکاری نزدیک با رژیم صهیونیستی و تهیه برخی گزارش‌های منفی علیه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را در کارنامه خود دارد.
