نشست آنکارا با چند دستاورد مهم همراه بود. نشستی که نه‌تنها به موضوع سوریه اشاره داشت بلکه ابعادی چون پرونده امنیتی عربستان، جنگ یمن و حتی مذاکرات هسته ای ایران را در بر گرفت و از این منظر اهمیت ویژه ای داشت. با این حال مقامات کشورهای روسیه، ترکیه و ایران بر سر آینده سوریه پشت‌میز مذاکره نشستند و توافقات خوبی صورت گرفت.
اگر بخواهیم این نشست را از منظر امنیت منطقه ای تحلیل کنیم باید گفت نشست آنکارا از منظر سیاست و امنیتی یک نشست با بازی برد- برد بود. برخلاف انتظار آنکارا، موضوع نوار شمالی به تصویب نرسید اما روند کمیته قانون اساسی سرعت یافت.
در واقع طرف های درگیر در سوریه به این جمع بندی رسیدند که آینده این کشور به هیچ عنوان نظامی نیست و باید وارد فاز سیاسی شود البته این دستاورد به طور حتم رابطه مستقیمی با توان دفاعی و امنیتی دمشق دارد و مقامات سوری در هشت سال گذشته نشان دادند برای تمام سوریه می جنگند و حاضر به طرح جایگزین نیستند. در این مذاکرات موضوعی مبنی بر رفتن «اسد» مطرح نشد و این یعنی بازی برد -برد طرف ها در طول مذاکرات. از سوی دیگر این اجلاسیه چند نکته دیگر نیز داشت.
یک: مذاکره بر خلاف انتظار آمریکایی ها و دیگر بازیگران منطقه ای بدون حضور کشور دیگری ادامه یافته و به پنجمین نشست سران کشورهای ضامن صلح رسیده است. این بدان معناست که امنیت منطقه ای بدون لحاظ سیاست های آمریکا قابل ترسیم است و کنار گذاشتن واشنگتن بیش از جنگ سوریه و تبعات آن برای ترامپ هزینه سیاسی ایجاد خواهد کرد و به تعبیری به کوچک انگاری بازیگری آمریکا در منطقه و در حقیقت حذف بازیگری واشنگتن در یک فرایند بلند مدت منجر خواهد شد. مسئله ای که بدون حضور آمریکا و پیش شرط های او به پنجمین جلسه سران رسیده است.
دو: حاضران در نشست اقدامات اسرائیل را نفی کردند و آن را تهدید امنیت منطقه ای برشمردند که از یک منظر اهمیت راهبردی دارد. این بیانیه به سوریه اطمینان داده که علاوه بر ایران، روسیه نیز چراغ سبز خود را برای واکنش احتمالی سوریه در قبال حملات آفندی رژیم صهیونیستی نشان داده و دمشق می تواند واکنش مناسب و همترازی به حملات رژیم صهیونیستی از خود نشان دهد.
سه: مذاکرات تاکید داشته است که خاک سوریه به طور کامل برای دولت مرکزی است و هر نوع حکومت خودگردان در هرجای سوریه ممنوع است. موضوعی که می تواند به دمشق اجازه دهد ضمن رد منطقه پرواز ممنوع طرح جایگزین خود را برای مقابله با نیروهای تروریستی در ادلب سرعت بخشد و اجرایی کند.
در بیانیه مشترک آمده است: سوریه این اجازه را دارد تا در برابر هیئت تحریر الشام واکنش نشان دهد و هر گروهی که در سازمان ملل به عنوان تروریست شناخته می شود، باید نابود شود. این بدان معناست که سوریه و مقاومت توانستند بر خلاف انتظار آمریکایی ها نبرد را در نوار شمال غربی و شرق ادامه دهند و اجازه شکل گیری هسته های جدید تروریستی را ندهند.
این مسئله در شرایطی است که خبرها از انتقال بیش از 10 کامیون تسلیحات جدید برای عناصر تروریستی مستقر در نوار شرقی سوریه توسط آمریکا حکایت دارد. حمایت سه جانبه ترکی - روسی - ایرانی از ارتش سوریه برای عملیات علیه تروریست های مورد حمایت آمریکا به طور حتم بازیگری واشنگتن را در شرق سوریه کاهش خواهد داد .
به نظر می رسد توافق آنکارا یک نکته دیگر نیز داشته که از چشم تحلیلگران مغفول مانده است. این اجلاسیه علاوه بر موضوعات سوریه به موضوعات منطقه ای نیز اشاره داشت و این بدان معناست که میان تهران ، آنکارا و مسکو یک توافق امنیتی در حوزه منطقه ای در حال شکل گیری است که به کاهش نقش سایر بازیگران از جمله آمریکا سرعت می بخشد. در حقیقت شاهد یک نظم جدید در امنیت منطقه ای با مشارکت روسیه، ترکیه و ایران در بلند مدت خواهیم بود.
امیر مسروری
