«بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی امروز (دوشنبه) با حضور در سایت نطنز ، از سطح غنی سازی اورانیوم ما نمونه گیری می‌کنند». این خبر را بهروز کمالوندی امروز دوشنبه گفت.
اخبار سیاسی-ایران روز گذشته ۱۶ تیر ۹۸، گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای خود را در واکنش به نقض آشکار برجام از سوی آمریکا و بدعهدی‌های مکرر اروپا، برداشت.
طبق بند ۵ برجام ، ایران باید تا ۱۵ سال، غلظت اورانیوم غنی شده خود را در سطح ۳.۶۷ درصد نگه دارد. اما حالا که برجام از سوی آمریکا نقض شده و اروپا پس از ۱۴ ماه، اقدامی در راستای تامین و تضمیمن منافع برجامی ایران انجام نداده است، تهران وفق بندهای ۲۶ و ۳۶ توافق هسته‌ای، مجاز به تعلیق تعهد خود در بند ۵ برجام، است.
از همین رو، ایران از دیروز (یکشنبه ۱۶ تیر ۹۸) در گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای خود، درصد یا خلوص غنی‌سازی اورانیوم را از سقف ۳.۶۷ بالاتر برد. اقدامی که به گفته بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در یک روز و به صورت دفعی انجام می‌گیرد و احتمالا امروز ماموران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هنگام نمونه‌گیری از میزان غلظت اورانیوم غنی شده ایران، با عددی بیشتر از ۳.۶۷ مواجه می‌شوند.
اما سوالی که مطرح است، اینکه سطح یا غلظت غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران در گام دوم کاهش تعهدات برجامی چه میزان است؟
طبق گفته کمالوندی در نشست خبری روز گذشته، غنی‌سازی اورانیوم و تامین سوخت از این راه در راستای برآوردن سه نیاز صورت می‌گیرد. نخست، نیاز کشور به سوخت راکتور قدرت یا سوخت نیروگاهی برای مصارفی نظیر تولید برق و انرژی است؛ نیاز دوم، تامین سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران جهت تولید رادیوداروها برای مصارف درمانی و پزشکی است و نیاز سوم، تامین سوخت پیشران‌ها است.
تامین سوخت هر یک از مقولات فوق‌الذکر نیازمند درصد و غلظت متفاوتی از غنی‌سازی است. از این رو، هم عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و هم بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در جریان نشست خبری دیروز خود چند بار تاکید کردند که ایران دیگر تعهدی به نگه داشتن غلظت اورانیوم غنی شده خود به ۳.۶۷ ندارد و به هر میزان که نیاز داشته باشد و مصارفش اقتضا کند، غلظت اورانیوم را بالا می‌برد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در جریان نشست خبری دیروز خود، در همین رابطه، گفت: فعلا تصمیم ایران رساندن غنای اورانیوم تا حد تامین سوخت نیروگاهی است و تامین سوخت برای راکتورهای تحقیقاتی و پیشران‌ها در مرحله بعدی قرار دارد.
کمالوندی همچنین به این موضوع نیز اشاره کرد که فعلا به سوخت رآکتور تهران نیازی نداریم، اما این اجازه را داریم که در صورت نیاز به سمت آن حرکت کنیم. این بخش از اظهارات سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان بدین معنا بود که ایران حتی می‌تواند و مجاز است که غنای اورانیوم خود را به سطح ۲۰ درصد هم برساند چرا که سوخت مورد نیاز نیروگاه تهران، سوخت ۲۰ درصد است.
بنابراین خبری که روز گذشته خبرگزاری انگلیسی رویترز مبنی بر ۵ درصد بودن غلظت اورانیوم غنی‌شده ایران در گام دوم کاهش تعهدات برجامی منتشر کرد، خبری منطبق با واقعیت نیست.
البته در مورد راکتور تهران این موضوع نیز حائز اهمیت است که این راکتور برای چندین سال از ذخیره سوخت ۲۰ درصد بهره‌مند است؛ این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که کارویژه راکتور تهران، تامین رادیو دارو برای مصارف درمانی و پزشکی است؛ لذا طبق برایند اظهارات سخنگوی سازمان انرژی اتمی، نباید هیچ نگرانی‌ای در کشور وجود داشته باشد و مردم ما بویژه خانواده‌های بیماران عزیز نیازمند رادیودارو باید اطمینان خاطر داشته باشند که حتی چند صدهزار نفر در خارج ایران از تولیدات رادیو دارویی ما بهره می‌گیرند.
اما در این میان نکته حائز اهمیت، سخنان عراقچی در پایان نشست خبری دیروز است؛ آنجایی که معاون سیاسی وزیر امور خارجه گفت: در بحث عدول ایران از سقف عنی‌سازی ۳.۶۷ درصد، موضوع و موضع سیاسی ایران بر موضوع و موضع فنی ما، غلبه دارد.
این سخن عراقچی بدان معنا بود که اگر چهار رکن تعهدی برای ایران در برجام قائل باشیم، تهران تعهد به دو رکن را کنار گذاشته است. آن چهار رکن تعهد برجامی ایران عبارت است از:
نگه داشتن سقف دخیره اورانیوم در سطح ۳۰۰ کیلوگرم
نگه داشتن غنای اورانیوم در سطح ۳.۶۷ درصد
نگه داشتن تعداد سانتریفیوژهای «آی آر یک» در سطح ۵۰۶۰
عدم تحقیق و توسعه در حوزه غنی سازی اورانیوم
بنابراین به گفته عراقچی، اینکه سطح ذخیره اورانیوم غنی شده ایران، ۳۰۰ کیلوگرم یا ۴۰۰ کیلوگرم باشد و یا غلظت اورانیوم غنی شده ایران ۳.۶۷ درصد یا ۵ درصد یا ۲۰ درصد باشد، چندان مهم نیست و مته به خشخاش گذاشتن است؛ آنچه مهم است آنکه ایران دیگر به دو رکن تعهدی خود در برجام یعنی سطح ذخیره اورانیوم و سطح غلظت اورانیوم تعهدی ندارد و به هر میزان که نیاز داشته باشد و مصارفش اقتضاء کند بر حجم ذخایر و غنای اورانیوم خود خواهد افزود.
