برنامه رادیویی "گفت‌وگوی سیاسی" با موضوع بررسی و تحلیل ابعاد پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف و نسبت آن با نظام تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران و پیش‌شرط‌های اروپا، با حضور عبدالله عبداللهی، جلال برزگر کارشناس و روزنامه‌نگار و مهدی بختیاری از شبکه رادیو گفت‌وگو پخش شد.
* عبداللهی: FATF را باید کنار برجام دید
اخبار سیاسی- عبدالله عبداللهی در این میزگرد عنوان کرد: درباره موضوع FATF باید به چند نکته اشاره کرد، علت اینکه مدت زیادی تصمیم‌گیری درباره پیوستن به این کنوانسیون طول کشیده، به‌دلیل خود FATF نیست بلکه مسئله نظام جمع‌بندی درباره سیاست جمهوری اسلامی است، مشکل ما درباره خوبی یا بدی FATF نیست، اگرچه به‌نظر می‌آید جمع‌بندی در این حوزه وجود دارد، اما متأسفانه ما در حوزه سیاست هنوز به یک جمع‌بندی نرسیدیم، هنوز به یک اجماع سیاسی نرسیدیم نه اجماع فنی درباره FATF.
وی افزود: چون درباره این موضوع به اجماع نرسیدیم، مشکلاتی وجود دارد. متأسفانه پیش‌فرض‌هایی از سوی دولت‌مردان وجود دارد و چون این پیش‌فرض‌ها حل نشده است، به‌نظرم جمهوری اسلامی هنوز نتوانسته تصمیم‌گیری خودش را به جمع‌بندی برساند، مبنی بر اینکه FATF نمی‌تواند گرهی از مشکلات ما را حل کند و این تصمیم را با اجماع کامل به جامعه اعلام کند. میان بحث با کارشناسان سؤالی مطرح شد که؛ آیا برجام و FATF با هم شباهت‌ها یا همگونی‌هایی دارند یا خیر؟
سردبیر خبرگزاری تسنیم ادامه داد: به‌نظرم می‌توان به‌طور قطع برجام و FATF را به هم گره زد یا کنار هم ببینیم. درباره بحث FATF یک‌سری سؤالات وجود دارد، از جمله اینکه؛ پیوستن به FATF می‌تواند مشکلات بانکی ما را حل کند؟ بانک‌های ما باید همه اطلاعات را به FATF بدهند، آیا باید بعد از پیوستن حزب‌الله را تحریم کنیم؟ پاسخ به این پرسش‌ها نیاز به یک بحث فنی درباره FATF دارد. اما به‌نظرم مشکل باز هم در اینجا نیست، مشکلی که در برجام برای ما ایجاد شد، عدم فهم راهبردهای استراتژیک خودمان و آمریکا و متحدانش بود به‌عبارتی مشکل شدیدی در فهم راهبرد پیدا کردیم تا چند سال طول بکشد تا دریابیم از طریق برجام گرهی از مشکلات کشور باز نخواهد شد.
عبداللهی گفت: تصور می‌کنید جمهوری اسلامی درباره برجام سال 92 به جمع‌بندی نرسیده بود؟ مقام معظم رهبری از اوایل سال 92 بارها در سخنانی اعلام کردند که برجام راه برون‌رفت از مشکلات کشور نیست و برجام به نتیجه نمی‌رسد و مذاکره با آمریکا مشکلی را حل نمی‌کند و این مذاکره دشمنی آمریکا را با ما کم نمی‌کند بلکه این مذاکره مشکل‌ساز هم خواهد شد، لذا همین طور که از سخنان رهبری پیداست، جمهوری اسلامی درباره برجام پیش از حواشی آن و خروج ترامپ جمع‌بندی داشت. اگر عقل نظام جمهوری‌اسلامی را مقام معظم رهبری بدانیم، با دنبال کردن سخنانشان در خواهیم یافت که نظام درباره برجام هم جمع‌بندی واقع‌بینانه و هوشیارانه داشت.
وی افزود: اما نظام جمهوری اسلام ی اجازه داد که این تجربه به دست بیاید تا این فهم در سیاسیون نظام شکل بگیرد که؛ مذاکرات هسته‌ای به ما کمک یا مساعدتی می‌کند یا خیر؟ در این میان نکته کمترگفته‌ای درباره برجام و FATF وجود دارد، در پایان بهار 91 دو نفر مسئول مذاکرات محرمانه با جمهوری اسلامی هستند، نخست جک سالیوان که دست راست هیلاری کلینتون و نابغه سیاست خارجی بود و نفر دوم تالوار که هیچ ربطی به بحث هسته‌ای نداشت و تخصصش ایران‌شناسی بود و سال 2000 به ایران سفر کرده است و بعد از سفر به ایران، جمع‌بندی تالوار درباره جمهوری اسلامی این است که "نمی‌توانید جمهوری اسلامی را مجبور به تغییر رفتار یا مهار کنید مگر اینکه از طریق قراردادهای بین‌المللی نظام را در چارچوب قرار دهید"، و بعد از این سخن، نفرات بعدی که به‌عنوان مسئول در مذاکرات هسته‌ای وارد شدند نیز بر این نظر پای فشردند که "جمهوری اسلامی از طریق جنگ و حربه تهدید قابل کنترل نیست بلکه طی مذاکرات، جمهوری اسلامی را در قراردادهای بین‌المللی وارد کنید"، این شیوه تا پایان دوره بوش پیگیری شد.
* برزگر: FATF ابزاری برای دورزدن تحریم‌ها
جلال برزگر کارشناس مسائل سیاسی نیز در این برنامه اظهار داشت: برجام و FATF به‌لحاظ ماهیت شبیه یکدیگر نیستند اما بر همدیگر تأثیرگذارند. از سویی نام FATF قدری نام پرطمطراق است و غلط‌انداز، برخی می‌گویند "وای چه اسم ترسناکی!"، بهتر است بگوییم گروه ویژه اقدام مالی یا نهاد مقابله با جرایم مالی سال 1989 تشکیل شده با سازمان‌ها و جزایری که عضو آن هستند بیش از 193 ملل متحد عضو دارد، یعنی تقریباً 204 عضو دارد و از کشورها دو سؤال اساسی می‌پرسد؛ آیا در قوانین‌تان قانون مبارزه با پولشویی دارید یا خیر؟ همچنین؛ قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم دارید یا خیر؟
وی افزود: اما چون ما تحریم هستیم و در شرایط ویژه‌ای قرار داریم، پیوستن به کنوانسیون‌های‌بین‌المللی با تأخیر و احتیاط بیشتری صورت می‌گیرد، حال اینکه 32 کشور از جمله کوبا، سوریه، میانمار، روسیه و چین درجات مختلف تحریم را از سوی آمریکا متحمل شدند، اما همه این 32 کشور به‌نوعی مشغول دور زدن تحریم هستند و هیچ کدام از این کشورها تا به حال نه‌تنها پیوستن به FATF را مانع دور زدن تحریم‌ها ندانستند، بلکه آن را ابزاری در دور زدن تحریم‌ها کنار دیگر ابزارها می‌دانند، لذا این سخن که بگوییم "FATF خوب است اما چون ما در دوران تحریم هستیم، نمی‌توانیم به آن بپیوندیم"، سخن درستی نیست یا به‌قول برخی از دوستان مخالف "با FATF قفلی بر دیگر قفل‌ها بیفراییم"، سخن عاقلانه‌ای نیست.
کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: وضعیت ما در سیستم بانکی و مالی به‌دلیل تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و فشاری که به کل دنیا می‌آورد، خیلی بد است. اما همین الآن بانک‌های ایرانی در اروپا فعال هستند و با همین گروه ویژه اقدام مالی کار می‌کنند، به‌عبارتی ما در رویکرد فعلی با FATF کار می‌کنیم اما ویترین آن را خراب کردیم و می‌گوییم "ما قانون FATF را تصویب نکردیم و خود را در زمره کشورهایی مثل کنگو قرار می‌دهیم".
جلال برزگر گفت: آیا با FATF مشکلی از اقتصاد ما حل می‌شود یا خیر؟ این سؤال به‌نظرم به‌طور اساسی غلط است یا آن‌قدر پیش‌پاافتاده است که جای شرح ندارد. درست مثل این می‌ماند که بگوییم اگر شما خوب درس بخوانید کشاورزی ایران پیشرفت می‌کند؟ یکی از الزامات پیشرفت کشاورزی خوب درس خواندن بچه‌ها در این رشته است اما این دلیل نمی‌شود، وقتی در این رشته تحصیل کردید، دشمنی‌های آمریکا را هم در نظر بگیرید. اگر کار با استانداردهای جهانی مثل همین گروه ویژه اقدام مالی و عضو شدن در اینترپل یا هر نهاد بین‌المللی دیگر امتیاز دادن به غرب است در FATF نیز کار با استانداردهای جهانی نیز امتیاز دادن به غرب است. اگر این نوع همکاری‌ها فنی است، FATF نیز فنی است اما اگر فنی سیاسی است، FATF نیز فنی سیاسی به‌شمار می‌آید.
وی اضافه کرد: خود مسئولان FATF شگفت‌زده هستند که این گروه ویژه اقدام مالی در جمهوری‌اسلامی تیتر نخست است، در هیچ جای دنیا با FATF چنین برخوردی نشده و ما دائم تکرار می‌کنیم "ما استثنایی هستیم و به این استثنایی بودن تأکید می‌کنیم" بعد به خودمان گل می‌زنیم به آن افتخار هم می‌کنیم. پس از 11 سپتامبر پرواز هواپیما دارای یک‌سری قواعد خاص شد، پرواز پول نیز قواعد و مقرراتی دارد که هر روز نیز دشوارتر می‌شود، شما می‌توانید داخل این پرواز نیایید. شما می‌توانید برای بهبود اوضاع هر کاری می‌خواهید بکنید وقتی حتی پیمان‌های دوجانبه مالی را نیز ذیل FATF تعریف می‌کنند، لذا هر کاری که بکنیم آخر سر به FATF برمی‌گردیم.
* بختیاری: FATF باید فارغ از نگاه سیاست‌زده بررسی شود
در این برنامه همچنین مهدی بختیاری مدیرکل سیاسی تسنیم اظهار داشت: تصور می‌کنم مهم‌ترین موضوع در بحث بررسی FATF و تأثیر آن بر مشکلاتی که در کشور ماست در این است که دو طرف موضوع که مقابل هم صف‌آرایی کردند فارغ از هر گونه دیدگاه سیاسی به این موضوع بپردازند، چون FATF و موضوعاتی نظیر آن با سرنوشت یک ملت در ارتباط است و تا سال‌ها و نسل‌های بعد می‌تواند تأثیرگذار باشد. فکر می‌کنم با توجه به تجربیاتی که کشور در سال‌های اخیر با آن روبه‌رو بوده که آخرین آن بحث برجام است و موضوع FATF نیز یک موضوع بسیار مهم و حیاتی است، نیاز دارد که مسئولان امر علاوه بر اینکه نگاه جامعی به موضوع داشته باشند، قدری نگاه بدبینانه به کشورهای طرف موضوع که مقابل ما هستند، داشته باشند.
وی افزود: هنوز تجربه برجام پیش چشم ماست که علی‌رغم همه تلاش‌هایی که شد و بالاخره چند سال تلاش مستمر بود و کشور ما نیز به همه آن چیزهایی که متعهد بود، عمل کرد اما طرف مقابل به‌راحتی این موضوعات را زیر پا گذاشت، لذا فکر می‌کنم موضوعاتی مانند FATF اگرچه نیاز است که خیلی سریع‌تر و جامع به آن نگریسته شود، اما این عجله‌ها و کارشکنی‌هایی که از طیف‌های مختلف صورت می‌گیرد، باید کنار گذاشته و اجازه داده شود که مسئولان در تشخیص مصلحت نظام، مجلس، دولت و هر نهادی که تصمیم‌گیر است با یک فراغ‌بال و دست پر موضوع را بررسی کنند و به نتیجه برسانند.
مدیرکل سیاسی خبرگزاری تسنیم ادامه داد: به تاریخچه FATF نگاه می‌کردم که از کجا شروع شد تا به اینجا رسید. بالاخره این موضوع در مقاطع مختلف چندبار تغییر پیدا کرد و چند فاکتور به آن اضافه شد، زیرا این فاکتورها قدری درباره کشور ما ایجاد نگرانی می‌کند. درست است که شاید تبعات خیلی خوبی نیز برای همه کشورها داشته باشد، اما به هر حال نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند، زیرا ما درباره جمهوری‌اسلامی صحبت می‌کنیم نه درباره کشوری مانند سوئد و سوئیس که چالش‌هایی را در مجامع بین‌المللی ندارند.
مهدی بختیاری گفت: لذا مسئولان و تصمیم‌گیران کشور ما باید فارغ از بحث‌های سیاسی و ژورنالیستی که ممکن است در جامعه مطرح باشد، به این موضوع بپردازند و از طرف دیگر رسانه‌ها و افراد تأثیرگذار باید به این فضا کمک کنند تا فضای مناسبی برای تصمیم‌گیری درباره FATF فراهم شود. متأسفانه فضای کشور ما خیلی سیاست‌زده است و اگرچه درباره FATF قدری مرتبط با فضای سیاسی است اما حتی در موضوعات اجتماعی و ورزشی نیز با نگاه سیاست‌زده به آن پرداخته می‌شود. اما درباره زمان پاسخگویی به موضوع FATF نمی‌توانم اظهارنظر کنم چون من جزء بررسی‌کنندگان موضوع نیستم.
وی افزود: اما باید به این نکته هم اشاره کنم در سال‌هایی که بررسی پیوستن به FATF طول کشیده، ما باید داخل کشور یک‌سری موضوعات و پارامترها را به‌صورت موازی در بحث شفافیت و سایر مسائل پیش می‌بردیم در حالی که ما هنوز جزء کشورهایی هستیم که در آن فرار مالیاتی زیاد است و وضع قوانین برای رفع چنین مشکلاتی در دست خودمان بود و احتیاجی به مجامع بین‌المللی نبود، اما به‌طور کلی وقتی به موضوعی با دیده سیاسی نگریسته می‌شود، به‌طور قطع زمان بیشتری درباره نظر دادن به آن طول خواهد کشید، لذا زمان زیادی که در بررسی و اظهارنظر به FATF صرف شده به‌دلیل مسائلی است که اشاره کردم ضمن اینکه تجربیات گذشته نیز بی‌تأثیر نیست.
