سفر اخیر «هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان به تهران، مورد توجه بسیاری از محافل خبری و تحلیلی کشورمان قرار گرفته است. برخی محافل رسانه ایاز وی به عنوان یک «میانجی‌گر اروپایی» یا «حامل پیام آمریکا» یاد کرده اند. برخی نیز جایگاه وزیر خارجه سرزمین ژرمن‌ها را تا حد «منجی برجام» ارتقا داده اند! در خصوص سفر هایکو ماس به کشورمان نکاتی وجود دارد که نمی توان به سادگی از کنار آنها گذشت:
نخست اینکه « هایکو ماس » قبل از ورود به ایران ، سخنان قابل تاملی را در خصوص « اینستکس » بیان کرد:
«برنامه اروپایی اینستکس باید یک تجارت مقاوم در برابر تحریم ها را امکان پذیر کند. البته همه طرف ها به محدودیت های این برنامه آگاهند. ما اروپائیان بر این عقیده‌ایم که باید با همه تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران کار کنیم و این تلاش ها ارزشش را دارد.»
ادبیات به کار رفته در سخنان هایکو ماس بسیار آشناست! « ژان ایو لودریان » وزیر امور خارجه فرانسه و دیگر مقامات اروپایی نیز حدود یک‌سال قبل، چنین سخنانی را در خصوص ساز و کار مالی ویژه اروپا بیان کرده بودند! آنها از «عزم راسخ» خود برای حفظ برجام گفتند و در عین حال تاکید کردند که در این خصوص محدودیت‌هایی دارند! در نهایت ساز و کار مالی ویژه اروپا در قالب ساختاری حداقلی، ناقص و قطره چکانی تحت عنوان «اینستکس» تبلور پیدا کرد.
امروز که کمتر از یک‌ماه تا پایان ضرب الاجل دوماهه ایران به تروئیکای اروپایی (در خصوص توقف بخشی دیگر از تعهدات برجامی کشورمان) زمان باقی مانده است، هایکو ماس بار دیگر به پله اول بازگشته است: تاکید بر حفظ برجام و اقرار نسبت به محدودیت‌های اروپا! نکته دوم، به اظهارات قبلی هایکو ماس در خصوص «غنی سازی اورانیوم» از سوی کشورمان باز می گردد. وزیر امور خارجه آلمان در جریان برگزاری نشست گروه هفت اعلام کرد:
«درباره ایران در جریان نشست گروه هفت مذاکره شد. ما همچنان متقاعد هستیم که عاقلانه است، توافقی داشته باشیم که تضمین کند، ایران نتواند وارد روند تولید اورانیوم شود.»
مدتی بعد، برخی مقامات اروپایی از جمله سفیر فرانسه در آمریکا، موضوع «لزوم توقف غنی سازی اورانیوم از سوی ایران»، «اعمال محدودیت‌های فرازمانی علیه برنامه هسته ای ایران» و «تحدید توان موشکی» کشورمان را به عنوان مطالبات خود از کشورمان بیان کردند.
اظهارات و مواضع «هایکو ماس» طی هفته های اخیر نشان می دهد که ژرمن‌ها به مانند دیگر بازیگران اروپایی، نه تنها عزمی برای عملیاتی کردن تعهدات خود در قبال «حفظ برجام» ندارند، بلکه بسیار علاقه مندند تا بار دیگر به «نقطه صفر» باز گردند: یعنی «اردیبهشت ۱۳۹۷» یا همان زمان «خروج آمریکا از توافق هسته ای»! اصلی ترین پیام وزیر خارجه آلمان به ایران چیزی جز این نیست: «بیایید از اول آغاز کنیم»!
به عبارت بهتر، سوغات هایکو ماس از برلین برای ملت ایران، چیزی جز «تکرار وعده های اروپا» در خصوص حفظ برجام نیست. بنابراین بهتر بود وی برای تکرار این موضوع، زحمت سفر به خود ندهد! هایکو ماس خود نیز به خوبی می داند که اقدام اروپا در ارائه ساختار معیوب و ناکافی اینستکس و متعاقباً تاخیر در اجرایی ساختن آن، محصول رایزنی های پشت پرده مقامات اروپایی (به صورت مشخص وزیر امور خارجه فرانسه) با «مایک پمپئو» و دیگر مقامات کاخ سفید بوده است.
همچنین بهتر است هایکو ماس به جای اتخاذ ژست‌های تصنعی، به صورت شفاف پاسخ دهد که چه کسی به وی دستور داد تا در جریان برگزاری نشست گروه هفت، موضوع «عدم تولید اورانیوم» از سوی ایران را مطرح کند؟!
حنیف غفاری
