پس از خروج آمریکا از برجام، اروپاییها مکررا اظهار کردند که قصد حمایت از برجام را داشته و تمام تلاش خود را در به حداقل رساندن آثار تحریمهای آمریکا علیه ایران خواهند کرد. حال پس از گذشت ماهها و دادن وعدههای تکراری در راهاندازی ساز و کار مالی اروپایی (spv) با ایران برای ادامه مبادلات تجاری، نهایتا در روز پنجشنبه 11 بهمنماه، این کانال مالی با نام INSTEX در فرانسه ثبت و مدیریت آن را "پر شیفر" آلمانی با سابقه طولانی مدیریت در کامرز بانک بر عهده گرفت.
در این ساز و کار مبادلات با یورو انجام خواهد شد اما نکته قابل تأمل اینجاست که در این ساز و کار قرار نیست ایران پولی دریافت کند، بلکه نفت را به کشورهای اروپایی میدهد و در مقابل از آنها اقلام مورد نیاز خود را دریافت میکند!
از سوی دیگر گفته میشود INSTEX دو شعبه در ایران و اروپا خواهد داشت و قرار است بهعنوان یک نهاد واسط برای تسویه حساب شرکتهای بدهکار و بستانکار در دو طرف عمل کند!
سیدحسین نقویحسینی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، در گفتوگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری تسنیم در سنندج با اشاره به ایجاد سازوکار مالی اروپا با ایران، موسوم به "اینستکس"، اظهار داشت: پس از خروج آمریکاییها از برجام که بر خلاف همه موازین بینالمللی بود، اروپاییها ادعا کردند که ما به برجام وفاداریم و در این راستا کانال ارتباطی ایجاد میکنیم تا به تعهداتمان عمل کنیم.
وی گفت: اروپاییها پس از مطرحکردن این ادعا، اجرای (spv) کانال ویژه مالی و پولی با جمهوری اسلامی را مطرح کردند که آن هم پس از ماهها گفتوگو، مذاکره و از بین بردن فرصت ما محقق و عملی نشد.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اروپاییها اعلام کردند که در چارچوب "اینستکس" این مراودات را عملی میکنیم که در حال حاضر "اینستکس" تنها ثبت شده و علاوهبر اینکه هیچ اقدام عملیاتی برای اجرای آن صورت نگرفته، محدودیتهای زیادی هم برای اجرایش قائل شدهاند.
وی خاطرنشان کرد: گرچه خود اروپاییها ادعا کردهاند که در چارچوب غذا و دارو به تعهدات خود عمل خواهند کرد اما هنوز هیچ اقدام عملی برای این هم صورت نگرفته و فکر میکنیم اروپاییها بهخاطر تحریمهای ثانویه آمریکا جرأت نمیکنند با ایران مراوده پولی و مالی داشته باشند و منتظر اروپاییها بودن وقت تلف کردن است.
نقویحسینی تاکید کرد: بهتر است دولت، مجلس و همه قوا برجام، عواقب و حاشیههای آن را کنار بگذارند و بهجای آن به منابع و ظرفیتهای داخلی و استفاده از امکانات داخلی بپردازند چراکه ما ملت بزرگی هستیم و ظرفیتهای عظیم و نیروهای خوشفکر و صاحبنظر داریم.