آیت الله مجتهد شبستری عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز است؛ پس از درگذشت آیت الله مهدوی کنی زمزمه‌هایی مبنی بر حضور او در کرسی دبیر کلی جامعه روحانیت شنیده شد، اما در آن مقطع به دلیل حضور این روحانی باسابقه در تبریز، قرعه دبیرکلی به نام آیت الله موحدی کرمانی افتاد. با این حال آیت الله شبستری از مُهره‌ها و اعضای تاثیرگذار این تشکل باسابقه شناخته می‌شود.
وی، از نخستین دوره آغاز به کار مجلس خبرگان رهبری به عضویت این نهاد مهم و تاثیر گذار در انقلاب درآمد و توانست برای چهار دوره نیز نمایندگی مجلس شورای اسلامی را عهده دار باشد.
پس از پایان مسئولیت در استان آذربایجان شرقی با حکم مقام معظم رهبری به عنوان عضو جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب و درحال حاضر مسئولیت حوزه علمیه ایروانی در خیابان وحدت اسلامی را برعهد دارد و صاحب کرسی در درس خارج فقه در این مدرسه دینی است.
برای گفتگو با آیت الله مجتهد شبستری به حوزه علمیه ایروانی رفتیم، در بدو ورود به حوزه با جمعی از طلبه‌های جوان که در حیاط حوزه حضور داشتند و گعده حوزی برگزار کرده بودند روبه رو شدیم. دفتر آیت الله در طبقه دوم حوزه است، آنجا هم جوانان طلبه برای پیگیری برنامه‌های خود رفت و آمد می‌کردند.
قبل از آغاز رسمی گفتگو، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: به دلیل جلسه‌ای که پیش آمده به مدت نیم ساعت در خدمت شما هستم تا بتوانم به جلسه برسم.
نحوه تشکیل هیات نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام، نظر مجمع تشخیص مصلحت درباره FATF، آخرین تغییرات صورت گرفته در اساسنامه جامعه روحانیت مبارز و تحرکات دولتمردان برای حل مشکلات اقتصادی محور‌های گفتگو با آیت الله مجتهد شبستری است.
متن کامل گفتگوی آیت الله مجتهد شبستری به شرح زیر است:
*جنابعالی در دوره جدید با حکم مقام معظم رهبری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام شدید، در این دوره هیات عالی نظارت تشکیل شد. به عنوان اولین سوال بفرمائید فلسفه تشکیل هیات نظارت چه بود و چرا تشکیل شد؟
فلسفه تشکیل هیات نظارت این است که با وجود آنکه مقام معظم رهبری بر عملکرد هر سه قوه، اشراف دارند به دلیل تراکم کار نمی‌توانند به همه جزئیات نظارت کافی داشته باشند، بنابراین برای تکمیل این اشراف و نظارت، اختیاراتی را به مجمع تشخیص مصلحت واگذار و مقرر کردند، اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام مسئولیت نظارت برعملکرد سه قوه و امور جاری کشور را برعهده داشته باشند و به رهبری گزارش دهند.
پیش از این هم یکی از وظایف مجمع تشخیص مصلحت نظام همین موضوع بود، اما نه با این صراحت و کیفیت. مجمع تشخیص مصلحت نظام بعد ازدرگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی در دوران فترت قرار داشت و به نوعی چند ماهی تعطیل شده بود. مقام معظم رهبری در حکمی که سال گذشته صادر کردند افراد قدیمی و جدید را مامور کردند که مجمع تشخیص دوباره احیا شود و صرفاً از طریق این حکم قصد داشتند که هیات نظارت فعال‌تر از گذشته شود و در حقیقت جنبه‌ای از نظارت خود را به هیات نظارت تفویض و در واقع مقام معظم رهبری با این حکم جنبه نظارتی مجمع را کامل‌تر کردند.
*با توجه به ماموریتی که رهبر انقلاب به هیات نظارت مجمع تشخیص واگذار کرده اند، عملکرد این هیات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در رابطه با عملکرد باید بگویم که در حال حاضر عملکرد هیات نظارت ضعیف و با انتقاداتی مواجه شده است، اما باید به این نکته توجه داشت که تشکیل هیات نظارت جدید است و اخیرا تشکیل شده و خیلی از عُمر آن نمی‌گذرد و دیگر آنکه حجم و تراکم کار بالا است. نظارت بر عملکرد سه قوه و نظارت بر تمام مسائلی که در کشور می‌گذرد کار ساده‌ای نیست و با یکی- دو روز و چند هفته نمی‌توان بر همه مسائل نظارت کرد؛ بنابراین با توجه به حجم کار زیاد و اینکه از عُمر تشکیل هیات نظارت زمان زیادی نمی‌گذرد روند کار مقداری کُند پیش می‌رود و امیدواریم که هیات نظارت بتواند وقت بیشتری برای این امر بگذارد و جلسات بیشتری تشکیل دهد تا بتوانند بر عملکرد قوای سه گانه و تمام اموری که مربوط به نظارت رهبری است را بررسی و نتیجه را به مقام معظم رهبری تقدیم و دررسانه‌ها اعلام کنند تا مردم هم مطلع شوند که نظارتی در این زمینه انجام می‌شود.
تشکیل هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام به هیچ وجه منافاتی با قانون اساسی ندارد و دخالت در امور قوای سه گانه نیست
*بنابراین هنوز از عملکرد هیات رضایت ندارید؟
همان طور که توضیح دادم، با توجه به حجم بالای کارو اینکه زمان زیادی از تشکیل هیات نظارت نگذشته، به نظر می‌رسد که پیشرفت چشمگیری در این زمینه حاصل نشده است. امیدوارم با شفای آیت الله هاشمی شاهرودی و حضور او به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس هیات عالی نظارت بتوانند با سرعت بیشتر نظارت‌ها را عملی کنند و به ثمر برسانند.
*برخی معتقد هستند «عملکرد هیات نظارت بدعت در روند گذاری است» نظر جنابعالی چیست؟
خیر به هیچ وجه بدعت نیست. قانون اساسی به مقام معظم رهبری اختیار داده که رهبرانقلاب بر عملکرد سه قوه نظارت داشته باشند، از این رو رهبر انقلاب باید بر این امور نظارت داشته باشند. پس تشکیل هیات نظارت برای رسیدگی به این امور، خلاف قانون اساسی نیست چرا که یک نفر به تنهایی نمی‌تواند به جزئیات تمام امورمملکت نظارت داشته باشد بنابراین به هیچ وجه تشکیل چنین هیاتی منافاتی با قانون اساسی ندارد و دخالت در امور قوای سه گانه نیست.
*با توجه به توضیحاتی که ارائه کردید، پس چرا عده‌ای آن را بدعت گذاری در حوزه قانون گذاری می‌دانند؟
باز تاکید می‌کنم فعالیت هیات نظارت دخالت در روند قانون گذاری و بدعت نبوده و بر طبق قانون است. آنچه مسلم است اینکه، مسائل باید به رهبری گزارش داده شود، اما راجع به افرادی که تخلفی در قوای سه گانه انجام می‌دهند باید گفت: در اینکه این افراد از طریق سازمان مربوطه احضار شوند یا به طور مستقیم توسط رهبری تذکر داده شود به نظر رهبرانقلاب بستگی دارد. این هیات، امور را نظارت و بررسی می‌کند و گزارشات را به رهبری می‌دهند و معظم له در صورت صلاحدید به صورت مستقیم اعلام می‌کنند که چنین تخلفی صورت گرفته است یا خیر.
امکان دارد تمامی گزارش‌ها حاکی از تخلف نباشد و ممکن است گزارش‌هایی مبنی بر عملکرد خوب هر یک از قوا نیز داده شود. اگر تخلفی صورت گرفته باشد رهبری در صورت صلاحدید به مردم چنین تخلفی را اعلام می‌کنند یا به صورت خصوصی به نهاد‌ها و ارگان‌های مربوطه تذکر می‌دهند.
*نحوه انعکاس و رسانه‌ای شدن فعالیت‌های هیات نظارت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به نظر می‌رسد تا این لحظه نظارت‌های محدودی هم که انجام شده هنوز به مردم اطلاع داده نشده است؛ امیدواریم هیات نظارت بتواند مشکلات را رفع و این انتقادات را برطرف کند.
*نظر مجمع تشخیص درباره FATF چیست؟
این موضوع باید بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان به اتمام برسد و زمانی که به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع داده شد، مجمع نظر خود را اعلام خواهد کرد. البته در رابطه با بخش‌هایی از این پرونده هیات نظارت، نظر خود را به مجلس اعلام کرده است.
در رابطه با مسئله پولشویی و کمک به جبهه‌های رهایی بخش ابهام وجود دارد، همچنین پیرامون کلمه «تروریسم» ابهام وجود دارد؛ منظور از تروریسم چیست؟
*نظر شما درباره FATF چیست، گفته می‌شود بخش از آن ابهام دارد و قابل پذیرش نیست. با این اوصاف آیا مجمع تشخیص برآن مُهر تایید می‌زند؟
در رابطه با مسئله پولشویی و کمک به جبهه‌های رهایی بخش ابهام وجود دارد، همچنین پیرامون کلمه «تروریسم» ابهام وجود دارد؛ منظور از تروریسم چیست و آیا از نظر آن‌ها سپاه شامل تروریست می‌شود؟ و یا اینکه حزب الله هم جز نیرو‌های تروریستی محسوب می‌شود یا خیر.
خلاصه بخش پالرمو و مبارزه با پولشویی و اصل ملحق شدن به کنوانسیون FATF محل بحث و مناقشه است که انشاالله بعد از ارجاع کامل آن به مجمع تشخیص مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه نهایی مجمع اعلام خواهد شد.
*پس سوالم را به گونه‌ای دیگر مطرح می‌کنم، چرا روئسای جمهور پس از پایان مسئولیت ژست اپوزیسیون می‌گیرند به طوری که رهبر انقلاب نسبت به موضع گیری برخی از این آقایان واکنش نشان دادند و فرمودند: «کسانی که همه امکانات کشور دستشان هست و یا بوده حق ندارند نقش اپوزیسیون بازی کنند.»
این سوال کلی به خلقیات افراد برمی‌گردد. بنی صدر با توجه به اینکه ۱۲ میلیون رای داشت گمان می‌کرد که همه کاره است و از امام و دستورات وی تبعیت نمی‌کرد.
چنین روحیات اگر پدیدار شود به نظام و به برداشت مردم از نظام و رهبری لطمه وارد می‌کند و گویای این است که بین رهبری نظام و این قبیل افراد فاصله ایجاد شده، چنین روحیاتی باعث می‌شود که انسجام و هماهنگی که باید در کشور وجود داشته باشد از بین برود.
در قانون اساسی اختیاراتی به رهبری و در کنار آن هم اختیاراتی به رئیس جمهور داده شده است. باید هر کدام بر محور قانون به وظایف خود عمل کنند. روسای جمهور چه در دوره مسئولیت و چه بعد از آن باید شئونات را حفظ و اخلاق اسلامی را رعایت کنند و مصالح کشور و نظام را در اولویت قرار دهند. در قانون اساسی هم صریحا آمده است که قوای سه گانه زیر نظر رهبر به وظایف قانونی خود عمل می‌کنند.
*اگر موافق هستید وارد فعالیت‌های جامعه روحانیت در دوره جدید شویم، به عنوان عضو شاخص جامعه روحانیت آیا از تغییرات صورت گرفته در اساسنامه رضایت دارید؟
تغییرات که در اساسنامه ایجاد شده مختص به زمانی است که بنده منظم در جلسات حضور نداشتم چرا که در تبریز بودم، اما اکثریت اعضای جامعه روحانیت مبارز معتقد بودند، قسمت‌هایی از اساسنامه تغییر کند. نظر اعضاء این است که با این تغییرات جامعه فعال‌تر خواهد شد. این بستگی به شرایط آینده و پیوستن روحانیت شهرستان‌ها با جامعه دارد به طور قطع اگر چنین اتفاقی بیفتد نتایج بهتری را به همراه خواهد داشت.
*درباره اساسنامه بیشتر توضیح میدهید، چه بند‌هایی به آن اضافه شده است؟
یکی از بند‌های اساسنامه فعالیت جامعه در استان‌ها است؛ قبلا به این صورت بود که تنها جامعه روحانیت مبارز تهران وجود داشت که در تغییرات جدید اساسنامه استان‌ها نیز به آن اضافه شده است.
*اساسنامه جامعه روحانیت به تصویب رسیده یا هنوز در حال بحث و بررسی هستید؟
قسمت عمده آن به تصویب رسیده است، اما در مقام عمل اگر به این نکته برسند که بندی از آن قابل تغییر است تجدید نظر خواهد شد. شورای مرکزی که این اساسنامه را تصویب کرده اگر لازم بدانند که بعضی از بند‌ها باید تغییر کند حتما تغییر پیدا می‌کند.
*آیا «روحانی» همچنان در جلسات جامعه روحانیت شرکت نمی‌کند؟
بله- او مدتی است که در این جلسات شرکت نمی‌کند.
*آیا در اساسنامه بندی در نظر گرفته نشده که اگر عضویی به صورت منظم در جلسات شرکت نکرد عضویت او لغو شود؟
چنین ماده‌ای در اساسنامه تاکنون تعیین نشده که اگر عضوی در جلسات به طور متناوب یا متوالی غایب باشد کنار گذاشته شود.
* تحرک و فعالیت دولت را تاکنون برای حل مشکلات اقتصادی چگونه دیده‌اید؟
دولت، قوه قضاییه و مجلس نسبت به مسائل اقتصادی وارد شدند کم و بیش کار‌هایی انجام داده‌اند. به عنوان مثال ورود اخیر دولت در مسئله پایین آوردن ارز نسبتاً قابل تقدیر است. امیدواریم نوسانات بازار از بین برود و ثباتی حاکم شود و نگرانی‌های تولید کنندگان و سایر اقشار از بین برود. همچنین ورود قوه قضاییه به مسئله محتکران و مفسدان مطلوب و پسندیده است.
قوانینی هم که مجلس در زمینه گسترش تولید و فعالیت‌های اقتصاد مقاومتی وضع می‌کند، نسبتاً خوب است، اما برای مردم کماکان مشهود و محسوس نیست که آیا کارگزاران کاری برای رفع مشکلات مردم و تامین معاش مردم انجام داده است یا نه.
امیدواریم دولت بخشنامه‌هایی را در زمینه کنترل صادر کند. از نظر شرعی، فقهی و قانونی هم دولت می‌تواند برای اجناس نرخ گذاری کند. در این زمینه حضرت امام می‌فرماید: والی مسلمین می‌تواند برای اجناس قیمت گذاری کند. البته این نکته نیز در نظر گرفته شود که پایین آوردن قیمت ارز به تنهایی کافی نیست چرا که مردم اعتراض دارند و میگویند در قیمت کالا‌ها و اجناس و تغییری به وجود نیامده است.
*به نظر شما، دولت برای حل معضل معیشت مردم و بیکاری کار‌های قابل قبولی انجام داده است؟
مسئولان کشور جلساتی برگزار کرده‌اند و تلاش ها، اقدامات و خدماتی نسبتا در بعضی از بخش‌های مربوطه انجام داده اند، اما به اعتقاد بنده در زمینه تولید و اشتغال آن طور که باید پیشرفت محسوسی شاهد نمی‌شود. امیدوار هستیم وضعیت فعلی به وضع ایده آل تبدیل شود و ما شاهد فعال شدن تولید و اشتغال خیل بیکاران در کشور باشیم و کسب و کار و معیشت مردم بهبود یابد و تورم و گرانی مرتفع شود.
متاسفانه هم اکنون بعضی از مراکز تولیدی خوابیده و برخی نیمه فعال است؛ حقوق پرسنل و کارگران بعضی از کارخانه‌ها و موسسات در ماه‌های اخیر با تعویق مواجه شده است.
برای پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور باید از نگاه به دروازه‌های بیرونی اجتناب کرد و به اقتصاد مقاومتی با توان داخلی توجه کرد
*راهکار چیست؟ دولت باید به چه برنامه و سیاستی را اعمال کند؟
برای پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور باید از نگاه به دروازه‌های بیرونی اجتناب کرد و به اقتصاد مقاومتی با توان داخلی توجه کرد، بنابراین با اکتشاف و استخراج معادن و تقویت صنعت و کشاورزی برای رشد اقتصادی بستر فراهم می‌شود.
همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند: آنچه که می‌تواند مشکلات مملکت را حل و رفع کند نگاه به فعالیت‌های داخل کشور و احیاء فرهنگ و روحیه"ما می‌توانیم" است. ضمن آنکه تحریم‌های آمریکا تازگی ندارد و از اوایل پیروزی انقلاب اسلامی ما را در تحریم قرار دادند، اما در سال‌های اخیر تحریم‌ها توسعه و تشدید پیدا کرد و ما به فضل الهی علی رغم تحریم‌ها و جنگ تحمیلی و انواع توطئه ها، با مقاومت و تلاش مردم جوانان به فناوری‌ها و خلاقیت‌هایی دست یافته ایم.
*به تحریم‌های آمریکا اشاره کردید، هنوز برخی براین باور هستند باید برای حل مشکلات به تعامل و گفتگو روی بیاوریم. سوال. اینجا است با توجه به نتیجه «برجام» چرا باز عده‌ای به خارج از کشور خوش بین هستند؟ بخصوص آنکه آمریکا پس از خروج از برجام تحریم‌ها را گسترش داده است
برخی با افکار غرب گرایی که دارند، تصور می‌کنند مذاکره و برقراری رابطه با آمریکا، تمام مشکلات اقتصادی و سیاسی را حل خواهد کرد، اما این تصوری غلط است. رهبر انقلاب فرمودند: اگر ما یک قدم جلو برویم، آن‌ها برای سلطه جویی و تسلط بر منابع طبیعی ایران، ده‌ها قدم جلوتر خواهند آمد به هرحال این اتفاق باعث شد که قضایا برای همه مردم و مسئولان روشن شود. از این رو نه تنها تحریم‌ها مانع پیشرفت نشد بلکه منجر به اعتماد به نفس و شکوفا شدن استعداد‌ها و پیشرفت‌های چشم گیر در صنایع دفاعی، علمی و فناوری و سایر حوزه‌ها شد و به فضل الهی اگر مسئولان محترم اهتمام و دلسوزی بیشتر داشته باشند و ملت غیور ایران همکاری و فعالیت بیشتری به خرج دهند مشکلات موجود اقتصادی مرتفع یا کاهش پیدا می‌کند.
