بودجه کل کشور در ایران برنامه مالی دولت این کشور است و برای یک سال مالی توسط توسط سازمان برنامه و بودجه تدوین می‌شود. لایحه بودجه پس از تصویب در هیئت وزیران به مجلس شورای اسلامی ارائه و پس از تصویب و تأیید شورای نگهبان از سوی رئیس مجلس به رئیس جمهور ابلاغ می‌شود. طبق قانون محاسبات عمومی «این بودجه حاوی پیش‌بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه‌ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل سیاست‌ها و هدف‌های قانونی می‌شود» است.
بودجه سه قسمت دارد؛ بودجه عمومی دولت شامل دو جزء پیش‌بینی دریافت‌ها و منابع تأمین اعتبار که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در سال مالی قانون بودجه به وسیله دستگاه‌ها از طریق حسابهای خزانه‌داری کل اخذ می‌شود. کمتر از یک ماه به موعد قانونی برای تقدیم لایحه بودجه سال 98 از سوی دولت به مجلس باقی مانده است و اهمیت بودجه سالانه دلیلی شد تا با غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به بحث و گفتگویی مشروح در این رابطه بپردازیم که در ادامه آن را می‌خوانید:
آقای ایمن آبادی باتوجه به زمان کمی که به موعد قانونی ارائه بودجه سال 98 به مجلس باقی مانده است، از جزییات و زمان ارائه این لایحه از سوی دولت به پارلمان خبر دارید؟
جعفرزاده ایمن آبادی: دولت در حال تهیه لایحه بودجه سال 98 است و آن را در موعد قانونی به مجلس ارائه خواهد کرد، بر اساس قانون دولت موظف است تا 16 آذر ماه بودجه سال آینده را به مجلس بیاورد و طبق اخبار واصله از هیئت دولت آیین‌نامه این لایحه تقریبا تنظیم و چارچوب آن با تعیین سهم وزارتخانه‌ها مشخص شده است.
مجلس باید با جلوگیری از ریخت و پاش‌های دولت، هزینه‌های جاری کشور را کاهش دهد
مجلس چه نقشی را در تدوین بودجه و در راستای حفظ منافع کشور ایفا می‌کند؟
جعفرزاده ایمن آبادی: مجلس وظیفه دارد که لایحه بودجه را با اسناد بالادستی تطبیق دهد، به نحوی که انحرافی از این قوانین در آن وجود نداشته باشد، لذا وظیفه خانه ملت اضافه کردن تبصره، ماده و عدد به بودجه سالانه نیست و در واقع ما به دنبال آن هستیم که شاخص‌های اقتصادی مانند تورم، نرخ بیکاری و سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری در لایحه بودجه لحاظ کنیم.
پارلمان وظیفه دارد که جلوی ریخت و پاش‌های دولت را گرفته و با کاهش هزینه‌ها درآمدهای حاصل از مالیات و فروش نفت را به سمت توسعه زیرساخت‌های کشور روانه کند چرا که این امر بسیار منطقی به نظر می‌رسد، خطوط ریلی، سدها، رفع پسماندها، جلوگیری از فرسایش خاک، جلوگیری از ریزگردها و آلودگی محیط زیست مسائلی است که باید در بودجه سالانه لحاظ شود، لذا برای اینکه چنین امری محقق شود مجلس باید کاری کند که لوایح بودجه سنواتی و هزینه‌ها کنترل شود به نحوی که کمترین رشد را داشته و درآمدهای کشور به صورت منطقی و بدون فشار به مردم افزایش یابد.
هزینه‌های مصوبات بودجه از سال 91 تا 96 رشدی 140 درصدی را تجربه کرده است
فکر نمی‌کنید که با جلوگیری از فرار مالیاتی بسیاری از هزینه‌ای جاری کشور تامین خواهد شد؟
جعفرزاده ایمن آبادی: باید بودجه به نحوی تدوین شود که محل درآمدهای مالیاتی تنها از افرادی که حقوق بگیر بوده و پروانه ثبت دارند، نباشد و با جلوگیری از فرار مالیاتی و رصد کافی، پایه این نوع درآمد افزایش پیدا کند چراکه گزارش بررسی بودجه 6 الی 7 سال گذشته حاکی از آن است که هزینه‌های مصوبات بودجه ما از سال 91 تا 96 رشدی 140 درصدی را تجربه کرده است.
به نظر شما چه مقداری رشد منطقی به نظر می‌رسد؟
جعفرزاده ایمن آبادی: به صورت سالانه رشد بین 3 الی 5 درصد منطقی به نظر می‌رسد نه 140 درصد در 6 سال! البته این مصوب بودجه بوده اما طبق عملکرد دولت هزینه‌های کشور در طی سالیان اخیر 206 درصد رشد پیدا کرده است، لذا باید برای بستن بودجه سال 98 لوایح سالیان گذشته را بررسی کرده و اشتباهات دوباره را تکرار نکنیم.
بدترین نوع بودجه نویسی را داریم
این رشد هزینه‌ها بیشتر در چه بخش‌هایی از کشور صورت گرفته است؟
جعفرزاده ایمن آبادی: به میزان 206 درصد در پرداختی‌ها رشد داشته‌ایم و در بخش هزینه‌ها نیز رشدی به میزان 178 درصد را تجربه کرده‌ایم که اگر این عدد را به 6 سال تقسیم کنیم به طور متوسط در هر سال اعتبارات هزینه‌ای ما به میزان 30 درصد رشد کرده است که این امر بدترین نوع بودجه نویسی است که البته با هزینه‌های صرف شده اعتبارات عمرانی کشور می‌توانست افزایش بیشتری پیدا کند اما متاسفانه به دلیل افزایش هزینه‌ها جلوی رشد صعودی آن گرفته شده است.
یکی از منظم‌ترین بودجه‌نویسی‌های دنیا مربوط به یکی از کشورهای کمتر توسعه یافته منطقه است که به طوری که سال گذشته 5 وزیر این کشور به دلیل ضعف در این لایحه عزل شدند، این در حالی است که بودجه کشور مذکور 5 الی 6 میلیارد بوده است در حالی که ایران به طور متوسط سالانه 30 میلیارد دلار بودجه دارد. درست است که تملک دارایی‌های ما رشد بسزایی داشته، اما اگر دولت می توانست جلو هزینه‌های اضافه را بگیرد، ریخت و پاش و ضیافت‌های شام و ناهار دولت کمتر کند می‌توانستیم با همین مبلغ نقش مثبتی در توسعه و عمران کشور داشته باشیم.
