در راستای سلسله جلسات «دولت سایه» و همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید، نشست تخصّصی دولت سایه در حوزه آموزش و پرورش با حضور برخی وزیران سابق، مدیران مجتمع های آموزشی و کارشناسان تعلیم و تربیت برگزار شد.
در این جلسه حسین مظفر وزیر اسبق آموزش و پرورش، محمود فرشیدی وزیر اسبق آموزش و پرورش، اسفندیار چهاربند رییس مرکز برنامه ریزی منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش، زکریا یازرلو معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش، محمد طیب صحرایی مدیر عامل مجتمع آموزشی و فرهنگی امام صادق(ع)، حبیب رحیم پور، عباس بیات، مذنبی، یونسی، بنکدار، علوی، شهر آیینی، پارسانیا، خانم قربانی از کارشناسان حوزه آموزش و پرورش حضور داشتند.
در ابتدای این نشست، سعید جلیلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به جلسات و پیشنهادات کارگروه آموزش و پرورش گفت: شایسته است کسانی که مسئولیّت مستقیم ندارند و دوره ای بازیگربوده اند و حالا تماشاگرند به مسئولین اجرایی در اتّخاذ سیاست درست کمک کنند و این کار اگر به خوبی انجام پذیرد از مصادیق عالی امر به معروف قلمداد می شود.
وی افزود: دولت سایه روش حل مسائل اجرایی کشور را در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی پیدا می کند و بر اساس امکانات و اقتضائات راه حل ها را به مجریان پیشنهاد می‌کند.
جلیلی گفت: در مقاطع مختلف دولت‌ها می‌بینید که وقتی یک گفتمانی شکل می‌گیرد، بالاخره فضای آن گفتمان بر آموزش و پرورش و بر مناسبات آن حاکم خواهد شد. این بسیار اهمیت دارد که ما در این سطح بدانیم که آن فضای گفتمانی که آموزش و پرورش از آن متأثر است یا بهتر بگویم، آموزش و پرورش باید آن نقش خودش را ایفا بکند که بر آن تأثیر بگذارد و ان‌شاءالله حتی آن گفتمان را در جهت انقلاب هدایت بکند، امروز چه وضعیتی دارد؟
عضو مجمع تشخیص مصحلت نظام خاطر نشان کرد: بحث دیگر در سطح راهبردی است. به هر حال این بسیار مهم است که این وزارتخانه با تمام آن رسالت‌ها و وظایف و مأموریت‌هایی که دارد، راهبردش چگونه است و به عبارتی چگونه باید باشد. بحث این است که با توجه به آن وضع مطلوب، چه چیزهایی تأیید می‌شود، چه چیزهایی باید تصحیح بشود، چه چیزهایی باید تکمیل بشود تا بتوانیم به آن وضع مطلوب برسیم. در بحث مدیریت راهبردی چنین دستگاه بسیار مهمی، این اهمیت دارد که آیا راهبردها ما را به آن وضع مطلوب می‌رساند یا نمی‌رساند.
وی در ادامه گفت: بحث دیگر در سطح محتوایی و اجرایی هر کدام از واحدهای کاری است. اگر از یک مدرسه صحبت می‌کنیم، می‌گوییم مثلاً یک مدرسه نمونه و مطلوب در هر مقطعی چیست و چگونه می‌توان به آن مدرسه نمونه رسید.
جلیلی افزود: بحث چهارمی که وجود دارد هم افزایی است. مقوله آموزش و پرورش در خیلی از مأموریت‌ها و رسالت‌هایی که سایر دستگاه‌ها هم دارند اهمیت پیدا می‌کند. همچنان که سلامت کشور به عهده وزارت بهداشت گذاشته شده اما مطمئناً وزارت بهداشت نمی‌تواند همه مأموریت‌های سلامت را انجام بدهد. مثلاً متأسفانه ما سالی ده‌ها هزار نفر مجروح تصادفات جاده‌ای داریم. خب وزارت بهداشت در مرحله پسینی این می‌تواند کمک بکند. برای مرحله پیشینی مثلاً باید وزارت راه کمک بکند. نیروی انتظامی کمک بکند. در بحث آموزش و پرورش هم همین طور است. یعنی ما در بحث تعلیم و تربیت اگر چه در این عرصه محوریت با آموزش و پرورش است اما باید خیلی دستگاه‌های دیگر مثل صدا و سیما و وزارت خانه‌های دیگر نیز هر کدام از اینها هم یک وظیفه و یک نقشی داشته باشند که بتوانند به کمک و مدد وزارت آموزش و پرورش بیایند. محوریت هم افزایی در این زمینه حتماً باید با وزارت آموزش و پرورش باشد و دستگاه‌های دیگر هم با او همکاری بکنند.
مظفر:آموزش و پرورش به سادگی می‌تواند اصلاح می‌شود
در ادامه این جلسه حسین مظفر وزیر اسبق آموزش و پرورش گفت: مشکلی که داریم فقدان مراکز مشورتی و استفاده از ظرفیت‌ها و کم‌اعتقادی به استفاده از مراکز مشورتی است؛ ظرفیت‌هایی که از جیب مردم هزینه شده است.
وی افزود: آموزش و پرورش اصلاح‌شدنی است و خیلی هم به سادگی می‌تواند اصلاح بشود اما اولویت اصلی مسئولین نظام نیست. اگر به آموزش و پرورش اهمّیّت بدهیم همه مسائل در همه سطوح قابل حل است .
مظفر تاکید کرد: در بحث آموزش و پرورش فاصله ای بزرگ بین مبانی گفتاری و نظری و رفتارهای عملی داریم. هنوز درک نکرده ایم که آموزش و پرورش زیرساخت توسعه پایدار است. نبایستی این گونه باشد که وزارت کار و بهداشت و سایر دستگاه ها خودشان را از آموزش و پرورش جدا ببینند. بایستی درک کنیم که آموزش و پرورش درمانگاه همه دردهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است.
یازرلو معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش نیز با اشاره به اهمّیّت چهار سطح مطرح شده در بررسی و پایش این وزارت خانه گفت: بخش گفتمان، فوق‌العاده هم حیاتی است و هم حرفه‌ای. گفتمان به دلیل این که سازنده سپهر معرفتی برای تعلیم و تربیت می‌شود، بر آن سه بخش دیگر هم سایه می‌افکند.
وی ادامه داد: جنس گفتگو در بخش گفتمان باید با بخش‌های دیگر متفاوت باشد. اگر این بخش درست بشود، سایه می‌افکند. جوّ درست می‌کند و اصولاً بخش‌های دوم و سوم و چهارم کاملاً متأثّر از بخش نخست هستند.
یازرلو افزود: این جلسه باید این هنر را داشته باشد که موضوعات فاخر دارای ارزش افزوده را شناسایی بکند. در هر چهارتا سطح بگنجاند و آن مسائل متوهمی را که الان گاهی اوقات در هر چهار سطح هم وجود دارد، خارج بکند. اگر بتواند همین رفتار را به خوبی انجام بدهد و پیش ببرد، من فکر می‌کنم آن رفتار برنامه‌ریزی سبک حضرت امام رضوان الله تعالی علیه که حالت تهاجمی بود، نه انفعالی می‌آید این فضا را می‌گیرد.
همچنین محمود فرشیدی دیگر وزیر اسبق آموزش و پرورش با توجه به گفتمان حاکم بر دولت گفت: نوعی گرایش غربی در جامعه هست که آموزش و پرورش را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. در نتیجه به سمت یک آموزش و پرورش حدّاقلی حرکت می کنیم ، چون پرورش تقریباً خیلی وقت است که از آن خبری نیست.
فرشیدی در ادامه افزود: از نظر راهبردی و برنامه‌ای باید از آقای بطحایی تشکّر بکنیم که به هر صورت سند تحول بنیادین را که پنج سال بود تقریباً راکد مانده بود به روی میز آوردند و شعار سند تحوّل بنیادین مطرح می‌شود. اگر چه باید نگران بود کسانی که با سند تحول بنیادین مخالفت داشتند دوباره در عرصه‌های مختلف نفوذ پیدا بکنند و نقض غرض بشود و به عبارتی سند تحول بنیادین پوستین وارونه بشود.
در این نشست، چاربند رییس مرکز برنامه ریزی و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش گفت: آن چیزی که الان برای ما مسأله است و در واقع سند تحول قرار است که به عنوان یک راهنمای عمل به ما کمک بکند، حفظ ارزش‌ها است و ابزارهایی که بتواند این ارزش‌ها را حفظ بکند. و الا خود ارزش‌ها ثابت است. اینها قرار نیست عوض بشود. ما می‌خواهیم اینها را در طول بیست سال آینده حفظ بکنیم.
وی افزود: ما می‌خواهیم که ارزش‌ها را حفظ بکنیم. یعنی قرار نیست که با ترکیب هرم جمعیتی‌مان ارزش‌های ما هم عوض بشود. می‌خواهیم ارزش‌هایمان را حفظ بکنیم. منتها روش‌های آن عوض می‌شود. نحوه پاسخگویی به نیازهای آن جامعه در حال تحول با آن ترکیب جمعیتی متفاوت می‌شود.
چاربند گفت: همه باید فکر بکنیم. هر کسی در هر سمتی که هست، در هر جایگاهی که هست، شاغل است، بازنشسته است، رسمی است، سیاسی است، اجتماعی است، هر نگاهی که دارد. برای حفظ این مملکت و ارزش‌های این مملکت چاره‌ای نیست غیر از این که ما به نظام تعلیم و تربیت‌مان به عنوان اولویت اول نگاه بکنیم و واقعاً این برای همه جا بیفتد که این اولویت اول است.
وی در ادامه افزود: بحث گفتمان به مبانی نظری سند تحوّل برمی‌گردد و طبیعی است که باید آن مطالبات در سطح ملّی به گفتمان تبدیل بشود. حالا با چه زبانی و با چه ابزاری، موضوعاتی است که آموزش و پرورش دارد تلاش می‌کند این اتفاق بیفتد.
در ادامه این جلسه، حبیب رحیم پور ازغدی کارشناس حوزه آموزش و پرورش گفت: خصلت حاکمیتی آموزش و پرورش در سالهای آتی با سه مکانیزم راهبردی اقتصاد آموزش و پرورش، مدیریت آموزش و پرورش و تکنولوژی آموزشی در جهت حاکمیت‌زدایی در میدان کار می‌کند. تکلیف جمهوری اسلامی با این سه مقوله روشن باشد.
وی افزود: بایستی حقوق عمومی و اقتصادسیاسی را در آموزش و پرورش به بحث بگذاریم.
صحرایی مدیر مجتمع امام صادق (ع) از دیگر سخنرانان این جلسه بود که گفت: بومی کردن آموزش و پرورش به معنی این است که بیاییم یک نگاه دیگری را هم تمرین بکنیم. مبتنی بر آن چه که خود ما به آن معتقد هستیم. باید یک نظام دیگری با محوریت‌های دیگری سازماندهی بشود.
وی افزود: کار تعلیم و تربیت فقط برای دولت‌ها نیست. قسمتی از ثمره چنین حرفی باید به آموزش و پرورش منتقل بشود. قسمت جدی آن باید به فضای مثلاً صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم و غیره منتقل بشود.
