مشکل از بی‌تدبیری‌های دولت است نه طوفان تحریم‌ها

آقای دکتر قاضی‌زاده هاشمی وزیر محترم بهداشت است که چندی قبل تأکید کرده بود باید باور کنیم توفان تحریم‌ها نزدیک شده و باید آمادگی و تدبیر لازم را داشته باشیم. اما وضعیت فعلی ناشی از برخی سوء تدبیرهای دولت است.
به رغم تجربه بحران ارزی سال‌های 90 و 91 و نیز ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در بهمن 92 در راستای افزایش تاب‌آوری و مقاومت اقتصاد ایران در برابر تکانه‌های داخلی و بیرونی، همچنان طی ماه‌ها و سال‌های اخیر شاهد خطاهای راهبردی و تصمیمات اشتباه در دولت بودیم که موجبات کاهش صد درصدی ارزش پول ملی طی هفت ماهه اخیر شد و به نوسانات لحظه‌ای دلار در بازار دامن زد.
افزایش نرخ سود بانکی (در قالب طرح گواهی سپرده) از 15 درصد به 20 درصد در اواخر بهمن 96، طبق شواهد و اطلاعات منتشره طی دو هفته از اجرای این سیاست، حدود 240 هزار میلیارد تومان سپرده به نظام بانکی جذب شد و آمارها حکایت از این دارد بیش از نصف این رقم تبدیل و جابه‌جایی سپرده‌های سنوات گذشته مردم از سپرده‌های مشمول نرخ سود 15 درصد به 20 درصد بوده است. لذا به رغم تحمیل زیان 12 هزار میلیارد تومانی به دولت، تأثیر چندانی بر عدم افزایش قیمت بازاری دلار نداشت.
اعلام دلار 4200 تومانی توسط دولت در اردیبهشت 97، یکی از بدترین سیاست‌های ارزی اتخاذ شده بود که بعد از گذشت سه ماه شاهد اثرات مخرب و فاجعه‌بار این سیاست ارزی یعنی ایجاد فساد و رانت عظیم ارزی در کنار اتلاف منابع ارزی هستیم. حیف و میل گسترده منابع ارزی در این شرایط خطیر جنگ ارزی و اقتصادی حکایت از بی‌تدبیری در سیاست ارزی است. طی مدت سه ماه شاهد تشدید بی‌سابقه ثبت سفارش واردات با بیش از 25/9 میلیارد دلار (تا 20 خرداد 97)، ظهور شرکت‌های صوری و کاغذی وارد کننده، واردات کالاهای غیرضرور و لوکس، دریافت ارز یارانه‌ای توسط برخی شرکت‌های واردکننده و احتکار یا فروش کالاها در بازار به قیمت آزاد، فساد گسترده ایجاد شده که برخی بیش از 20 هزار میلیارد تومان برآورد می‌کنند. پافشاری بر دلار یارانه‌ای 4200 تومان خطای بزرگی بود. با این حال شنیده‌ها حکایت از این دارد که قرار است ارز حاصل از صادرات کالاهای سنتی گروه سوم در بازار ثانویه و ارز حاصل از مابقی گروه کالاها نظیر پتروشیمی‌ها و مشتقات نفتی همچنان به صورت یارانه‌ای قیمت‌گذاری شود. لذا مجدد شاهد تصمیم اشتباه ارزی هستیم به طوری که در نهایت از حدود 50 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات غیرنفتی، حداکثر 10 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات گروه کالایی دسته سوم (20 درصد صادرات غیر نفتی) در بازار ثانویه عرضه خواهد شد. لذا با این وضعیت همچنان شاهد تداوم توزیع رانت ارزی 40 میلیارد دلاری خواهیم بود. با توجه به تفاوت فاحش نرخ ارز یارانه‌ای و ارز بازار آزاد یارانه‌ ارزی برای سفرهای خارجی موجب شده سفرهای خارجی افزایش یافته و سفر برای کشورهای همسایه رایگان باشد. به عبارت دیگر شاهد پرداخت یارانه ارزی دولت برای سفر به کشورهای همسایه هستیم. طبق برآوردها در فصل بهار 97 حداقل 600 هزار نفر با دریافت یارانه ارزی به صورت رایگان به ترکیه سفر کرده‌اند. سؤال این است در شرایط جنگ ارزی و اقتصادی چرا باید سفرهای خارجی رایگان باشد؟
عدم تکمیل نظام جامع مالیاتی با گذشت بیش از 10 سال از اجرای طرح جامع مالیاتی، همچنان سامانه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی کشور نظیر سامانه ثبت اسناد، ثبت احوال، دفترخانه‌ها و بانک‌ها و دیگر سامانه‌ها به صورت آنلاین به سازمان مالیاتی متصل نیستند و ضعف بانک اطلاعاتی و عدم تکمیل طرح جامع مالیاتی موجب شده همچنان شاهد فرار مالیاتی گسترده و عدم توانایی در تعریف پایه‌های مالیاتی جدید همچون مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر مجموع ثروت باشیم.