اصلاح‌طلبان این روزها در مواجهه با مطالبات فراگیر مردم و موج نارضایتی از دولت متحدشان، رویکردهای مختلفی در پیش گرفته‌اند. برخی، با مطالبه‌ی گسترده «ترمیم کابینه» همراه شده‌اند و عدّه‌ای نیز موضوع استیضاح و استعفای روحانی را پیش کشید‌اند. در این میان، برخی نیز، انگشت اتهام را به سمت اعضای حزب «اعتدال و توسعه» کابینه نشانه رفته‌اند و معتقدند تا «محمّدباقر نوبخت» و «محمود واعظی»، دستِ راستِ روحانی هستند و امثال اسحق جهانگیری، در سایه قرار دارند، دولت، روی خوش به خود نخواهد دید.
به سراغ یکی از اعضای حزب اعتدال و توسعه رفتم تا این موضوع را با او به گفت‌وگو بنشینم. وی که روزگاری نه‌چندان دور، به واسطه سمت‌های متعددش در دولت، به «ابوالمشاغل» شهرت داشت، فاصله‌اش از دولت بیشتر شده و اکنون دیگر نه خبری از دبیریِ شورای هماهنگی مناطق آزاد تجاری است و نه ریاست بر سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور. تنها ارتباط کاری او با دولت، حکمی است که روحانی، دی‌ماه 96 و پس از زلزله کرمانشاه برای او صادر کرد؛ «مشاور رییس جمهور در امور هماهنگی نوسازی بافت‌های فرسوده و ناپایدار شهری».
اکبر ترکان، هم صراحت لهجه خاصی دارد و هم ادبیات مختص به خود را. از همین روست که یک روز اظهاراتش درباره آب‌گوشت بزباش و قورمه‌سبزی خبرساز می‌شود و امروز هم در انتقاد از برخی اعضای کابینه، می‌گوید: «آن‌هایی که می‌خواهند همه چیز، گل و بلبل باشد و از شورت و زیرپیراهنی تا کاسه و بشقابشان از خارج بیاید، مردان این عرصه نیستند».
عضو حزب اعتدال و توسعه، در این گفت‌وگو، به حمایت از هم‌حزبی‌هایش در دولت می‌پردازد و با برشمردن مشکلات اساسی که کسی برای حل آن‌ها تصمیم نمی‌گیرد، می‌گوید: «اینکه بگوییم مقصر این تصمیم‌نگرفتن‌ها، واعظی و نوبخت است، اشتباه است، بلکه اشکال اصلی، تصمیم نگرفتن است».
ترکان که گویی نمی‌خواهد وارد بحث تغییر کابینه شود و با جمله «این تصمیم با آقای روحانی است» سعی می‌کند از کنار موضوع عبور کند، نهایتاً سفره دلش را باز می‌کند و دولتی‌هایی که باید نیمکت‌نشین شوند را زیر ضرب قرار می‌دهد.
وی که نشان می‌دهد بی‌تأثیر از حال و هوای فوتبالی این روزها نیست، مدام از ادبیات فوتبالی برای پیش‌بُرد بحث خود استفاده می‌کند و کابینه دولت را به تیم فوتبالی تشبیه می‌کند که متناسب با تغییر آرایش تیم مقابل، باید تغییر «اَرِنج» دهد.
پایان‌بخش گفت‌وگوی ما با اکبر ترکان، کنایه وی به اسحق جهانگیری، عضو کارگزارانیِ کابینه است.
***
* برخی معتقدند علّت اصلی مشکلات کنونی، برخی اعضای حزب اعتدال و توسعه از جمله آقایان واعظی و نوبخت هستند که رئیس‌جمهور را احاطه کرده‌اند. نظر شما به عنوان عضو این حزب، چیست؟
ترکان: چه کسی چنین چیزی را گفته است؟
* تعدادی از رسانه‌های اصلاح‌طلب این موضوع را مطرح کرده‌اند و حتی از عنوان مشایی و بقاییِ روحانی، برای واعظی و نوبخت استفاده کرده‌اند...
ترکان: نه! به نظر من مشکل، اینها نیست. مشکل این است که کشور تعدادی مسئله اساسی دارد و هر وقت اینها روی میز می‌آید، تصمیم‌گیران عقب‌نشینی می‌کنند.
* منظورتان از مسائل اساسی چیست؟
ترکان: مسئله یارانه، مسئله آب، محیط زیست، صندوق‌های بازنشستگی، سهام عدالت، بحران بانکی. اینها مسائل خیلی مهمی هستند که باید نسبت به آن‌ها تصمیم‌گیری شود. هر وقت این مسائل، برای تصمیم‌گیری، به روی میز می‌آید تصیم‌گیران عقب‌نشینی می‌کنند.
* خب علّت چیست؟ چرا عقب‌نشینی می‌کنند؟
ترکان: حالا نمی‌دانم دیگر. مثلاً درباره یارانه، همه می‌دانند که این مدل یارانه غلط است. همه می‌دانند که این اتلاف منابع ملّی است. همه می‌دانند که به جای این کار، باید سرمایه‌گذاری‌های کشور را تقویت کرد تا بیکاری را جبران کند. ولی هیچ‌کس وارد تصمیم‌گیری نمی‌شود تا این مسئله را درست کند و جهت بدهد به سمت خانواده‌های ضعیف.
ببینید؛ مثلاً می‌گویند نباید به خانواده‌های ثروتمند، یارانه بدهیم. بعد می‌گویند خب حالا ثروتمند را چطور تعریف کنیم؟ چون نمی‌توانند تعریف کنند، عقب‌نشینی می‌کنند. در حالی که اگر به جای این کار، بگویند بیاییم به خانواده‌های فقیر یارانه بدهیم، آن‌وقت می‌توان شناسایی کرد که خانواده‌های فقیر کدام هستند و به بقیه ندهند. امّا این تصمیم گرفته نمی‌شود.
همچنین، آب مسئله بسیار مهمی است. این چاه‌هایی که مجوز گرفته‌اند، مقدار برگشت سالانه آن‌ها در مجوزشان قید شده است. 10 سال است می‌خواهیم روی این چاه‌ها کنتور بگذاریم تا معلوم شود بیشتر از مجوز، از سفره‌ها برداشت نکنند. می‌دانید چه می‌شود؟ چون برق چاه‌های کشاورزی مجانی است، فروردین کنتور را روشن می‌کنند و دی‌ماه خاموش می‌کنند. سفره‌ها نابود می‌شود. ما باید تصمیم بگیریم برای چاه‌های غیر مجاز و مجاز، کنتور بگذاریم، ولی کسی تصمیم نمی‌گیرد.
درباره سوخت؛ ما همه می‌دانیم که این مدل مصرف سوخت، نسبت به بقیه جهان، مدل غیر اقتصادی و نامعقولی است. همه می‌دانیم که مصرف انرژی در کشور ما مصرفانه است. اصلاحش مستلزم یک‌سری تصمیمات است. هیچ کس تصمیم نمی‌گیرد. اینکه بگوییم مقصر این تصمیم‌نگرفتن‌ها، واعظی و نوبخت است، اشتباه است، بلکه اشکال اصلی، تصمیم نگرفتن است.
مسئله یارانه، مسئله آب، محیط زیست، صندوق‌های بازنشستگی، سهام عدالت، بحران بانکی. اینها مسائل خیلی مهمی هستند که باید نسبت به آن‌ها تصمیم‌گیری شود. هر وقت این مسائل، برای تصمیم‌گیری، به روی میز می‌آید تصیم‌گیران عقب‌نشینی می‌کنند.
همه، مسئله محیط زیست را می‌فهمیم. دریاچه ارومیه را هم می‌فهمیم. این تصمیم‌گیری می‌خواهد. تصمیم‌گیری‌اش هم ممکن است به جاهایی بر بخورد، امّا باید تصمیم گرفت. این تصمیم‌گیری انجام نمی‌شود. همه در مقابل تصمیمات بزرگ، کوتاه می‌آیند. ما می‌دانیم که سیستم بانکی دچار بیماری است، ولی هنگام تصمیم‌گیری عقب‌نشینی می‌کنیم. اینکه در مقابل تصمیمات بزرگ عقب نشینی می‌کنیم، مقصرش آدم خاصی نیست.
* آقای ترکان! در حالی‌که دولت تدبیر و امید برای حل همین مسائل روی کار آمد، چرا به این سمت نرفت و الان، کار به جایی رسیده که شما از این موضوع انتقاد می‌کنید؟
ترکان: نمی‌دانم... نمی‌دانم.
* قدرت ریسک‌پذیری و شجاعت تصمیم‌گیری دولت را چطور می‌بینید؟
ترکان: ببینید؛ فقط دولت نیست؛ همه‌ی نظامِ تصمیم‌گیری کشور است. همه می‌خواهند جنّت‌مکان بمانند. مجلس می‌داند که نظام یارانه غلط است، دولت هم می‌داند. امّا دولتی‌ها می‌خواهند مجلس تصمیم بگیرد و مجلسی‌ها هم می‌خواهند دولت تصمیم بگیرد. از جوّ اجتماعی موضوع، نگران هستند. لذا مجلسی‌ها همیشه در فصل بودجه، دوپهلو حرف می‌زنند و دولتی‌ها هم دوپهلو حرف می‌زنند.
* این روزها، بحث ترمیم کابینه داغ است و بسیاری از نخبگان و افکار عمومی، می‌گویند کابینه باید ترمیم شود. نظر شما چیست؟
ترکان: این تصمیم با آقای روحانی است.
* به نظر شما تغییر، مؤثر خواهد بود؟
ترکان: این روزها، روزهای جام جهانی است دیگر؛ نیست؟!
* بله؛ همینطور است.
ترکان: شما می‌بینید مربیان بزرگ، در مقابل تیم رقیب، یک ارنج خاصی را به میدان می‌فرستند. وقتی شرایط بازی عوض می‌شود، ارنج را حفظ می‌کنند یا تغییر می‌دهند؟ خب، در چنین شرایطی، دوسه بازیکن را روی نیمکت می‌آورند و چند بازیکن دیگر را به زمین می‌فرستد. اینطور نیست؟! ما امروز در شرایطی هستیم که تحریم‌های ایالات متحده، به شکل ظالمانه‌ای علیه ما آغاز شده است.
این شرایط، شرایط خاصی است. ما باید مردانی که برای مقابله با تحریم‌ها مناسب هستند را به عرصه بفرستیم. بنابراین باید تعدادی به روی نیمکت بیایند و تعدادی وارد میدان شوند که بتوانند با تحریم‌ها مقابله کنند. آن‌هایی که می‌خواهند همه چیز گل و بلبل باشد و از شُرت و زیرپیرهنی تا کاسه و بشقابشان از خارج بیاید، مردان این عرصه نیستند. آن‌هایی که می‌خواهند بازار ایرانی، مملو از جنس خارجی شود و کالای ایرانی سرکوب شود، مردان این عرصه نیستند.
در این واگذاری‌های ارز 4200 تومانی دیدید چه اتفاقی افتاد؟ ما به عده‌ای ارز 4200 تومانی دادیم که نباید می‌دادیم، چرا که اصلاً حرفه تجاری‌شان این کار نبود. حرفه‌شان کار دیگری بود، ولی چون دیدند ارز، مفت است، گرفتند. بعد شما فکر می‌کنید این ارزهایی که اینها گرفتند، کالایش را به قیمت 4200 تومان فروختند؟! اینها ارزها را گرفتند و کالاها را به قیمت 8 هزار تومان فروختند. کسانی که نمی‌توانند این عرصه را کنترل کنند، باید بروند.
* با توجه به اشرافی که شما نسبت به دولت دارید...
ترکان: نه! من اشرافی ندارم؛ این حرف خوب نیست...
* خیلی خب؛ به هر حال شما اولویت تغییر در کابینه را به چه قسمت‌هایی می‌دهید؟
ترکان: من می‌گویم همه کسانی که در مدیریت این اوضاع ارزی، ضعف نشان دادند باید بروند.
* بحث هماهنگی میان اعضای کابینه هم مطرح است. گویا بین اعضای کابینه هم اختلافاتی وجود دارد...
ترکان: من اطلاع ندارم.
* بعد از اظهارات رئیس‌جمهور در جمع مدیران ارشد دولت، برخی گفتند توقع می‌‌رفت وزرا هم وارد می‌شدند و در حمایت از اظهارات ایشان، موضع می‌گرفتند...
ترکان: نه! وزرا همراه با رئیس‌جمهور هستند، ولی برخی‌ها مرد این کار نیستند. یک مربی نشسته و دارد بازیکنش را نگاه می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که هافبکش را عوض کند. معنی‌اش این نیست که آن هافبک، هماهنگ نیست، بلکه الان و در این بازی، این هافبک باید بنشیند روی نیمکت. کسانی که در این ارز 4200 تومانی، ولنگاری کردند باید بنشینند روی نیمکت.
* برخی رسانه‌ها و چهره‌های جریان اصلاحات، مشکلات را ناشی از کمرنگ شدن نقش امثال آقای جهانگیری می‌دانند...
ترکان: نه! من این حرف‌ها را قبول ندارم.
* یعنی معتقدید ایشان نقش خودش را به خوبی در دولت، ایفا می‌کند؟
ترکان: بله! ایشان معاون اوّل است دیگر، و دارد کارش را انجام می‌دهد. رئیس ستاد اقتصاد مقاومتی است، تصمیمات عمده اقتصادی با ایشان است. اصلاً این دلار 4200 تومانی به «دلار اسحاقی» معروف شد. این نشان می‌دهد که ایشان نقش خودش را دارد.
