حجّت‌الاسلام غلامرضا مصباحی‌مقدم؛ کارشناس مسائل اقتصادی و سخنگوی جامعه روحانیت مبارز، طی سخنانی در دانشگاه امام صادق(ع)، ظرفیت‌ها و توانایی‌های اقتصاد کشور را مورد اشاره قرار داد و پس از آسیب‌شناسی اجمالی مشکلات اقتصادی کشور، راه‌کارهایی را برای برون‌رفت از وضعیت فعلی ارائه کرد.
ایران، دارای هجدهمین اقتصاد بزرگ دنیا
مصباحی مقدم با بیان اینکه ایران، امروز هجدهمین اقتصاد بزرگ جهان است، خاطرنشان کرد: این، ادعای ما نیست؛ بلکه گزارش صندوق بین‌المللی پول، و بانک جهانی و سازمان مخوف cia است که هر سال، در راستای اهداف خودشان، کشورها را از لحاظ اقتصادی، رتبه‌بندی می‌کنند.
وی به مقایسه وضعیت اقتصادی در قبل و بعد از انقلاب پرداخت و خاطرنشان کرد: زیرساخت‌هایی چون فولاد، مس، آلومینیوم، پتروشیمی، سدسازی، شبکه‌های بزرگ آبیاری، برق، فن‌آوری اطّلاعات و ارتباطات یا غالباً شکل نگرفته بود یا بسیار محدود و ابتدایی بود. اما اکنون در همه این موارد، ما وضع خوبی داریم.
تولید برق، بعد از انقلاب هشت برابر شد
نماینده سابق مجلس ادامه داد: به عنوان مثال؛ تولید برق، هفت هزار مگابایت بود که بعد از انقلاب، هشت برابر شده است.
وی با بیان اینکه در آموزش عالی محدودیت وجود داشت و 160 هزار دانشجو بیشتر نداشتیم، افزود: دوره دکتری نداشتیم و کارشناسی ارشد نیز در بسیاری از نقاط وجود نداشت. آموزش و پرورش نیز محدود بود و اختلاف جنسیتی حاکم بود، به نحوی که کم‌تر از 60 درصد دختران تحصیل می‌کردند. اما اکنون تبعیض جنسیتی نداریم و امکان تحصیل برای حدود صددرصد دختران وجود دارد.
ایران جایگاه اول بهداشت و درمان در منطقه
مصباحی مقدم با بیان اینکه بهداشت و درمان، قبل از انقلاب در وضعیت ابتدایی بود و عمدتاً پزشکان غیرایرانی، خدمات ارائه می‌دادند، خاطرنشان کرد: اکنون در بهداشت و درمان در منطقه «منا» که شامل 28 کشور می‌شود، جایگاه اول را داریم.
وی افزود: قبل از انقلاب، از فن‌آوری‌های پیشرفته مانند هسته‌ای، نانو و سلول‌های بنیادین خبری نبود و بنا هم نبود داشته باشیم و در انحصار قدرت‌های بزرگ بود. اکنون نیز تمام کشورهای وابسته به آمریکا، از این فن‌آوری‌ها بی‌بهره‌اند، مگر در مواردی معدود مثل پاکستان که در بخش نظامی، از هسته‌ای بهره‌مند است.
نرخ رشد علمی ایران، 13 برابر میانگین جهانی
وی درباره پیشرفت‌های علمی کشور گفت: نرخ رشد علمی بالا رفته است و در سال‌های اخیر، 13 برابر میانگین جهانی بوده است و این، افتخارآمیز است.
کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه امید به زندگی از 50 سال قبل از انقلاب، به به 75 سال افزایش یافته است، خاطرنشان کرد: افزایش امید به زندگی، ماحصل مجموعه‌ای از خدمات است.
وابستگی نظامی ایران از بین رفت
مصباحی‌مقدم خاطرنشان کرد: از لحاظ قدرت نظامی، ما کشوری وابسته بودیم و 46 هزار مستشار، مخصوصاً آمریکایی در ایران حضور داشت. اما اکنون، کاملاً مستقل هستیم.
وی ادامه داد: از لحاظ امنیت، در حالی که قبل از انقلاب، کشوری ناامن و دچار ترور بودیم، اکنون از امنیت مثال‌زدنی در منطقه برخوردار هستیم.
ظریب هوشی نخبگان ایرانی، بالاتر از متوسط جهانی
عضو جامعه روحانیت مبارز تهران در ادامه سخنان خود، درباره ظرفیت‌های کشور گفت: یکی از ظرفیت‌های ما، نیروی نخبه کشور است؛ ظریب هوشی نخبگان ما، بالای متوسط جهانی است.
مصباحی مقدم، منابع طبیعی کشور را مورد اشاره قرار داد و یادآور شد: در جایی هستیم که تقاطع جهانی است؛ 15 کشور در اطراف ما قرار دارد. کشورهای شمال ما، از طریق ایران می‌توانند به آب‌های آزاد دست پیدا کنند، و کشورهای جنوب هم از طریق ایران می‌توانند تجارت کنند.
وی ادامه داد: ظرفیت آب و خاک ایران، گستردگی سرزمینی، تنوع آب و خاک، امکان تولید انواع گیاه‌ها، مخصوصاً دارویی، از جمله دیگر امکانات ما است.
وی، حجم معادن کشور را بی‌نظیر توصیف است و افزود: از لحاظ نفت و گاز، در مجموع، جایگاه اوّل دنیا را داریم. با وجود این منابع، ما استفاده بسیار بیشتری می‌توانیم داشته باشیم، امّا معنایش این نیست که مدام تولید کنیم و مصرف کنیم.
70 درصد نفت تولیدی را در داخل مصرف می‌کنیم!
نماینده سابق مجلس با بیان اینکه روزانه 8 میلیون بشکه نفت تولید می‌کنیم، خاطرنشان کرد: تنها 30 درصد آن، صادر می‌شود و هفتاد درصد دیگر، در داخل مصرف می‌شود.
مصباحی مقدم افزود: 60 درصد گاز مصرفی ما در بخش خانوار است که ناراحت کننده است.
سیاستهای کاهش 25 درصدی مصرف انرژی اجرایی نشد
وی با بیان اینکه سالانه حدود ده درصد رشد مصرف انرژی داریم، خاطرنشان کرد: یکی از سیاست‌هایی که رهبر انقلاب با مشورت مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند، سیاست بهینه‌سازی مصرف انرژی بود که اگر از سال 85 تا کنون اجرایی شده بود، به هدف خود، که کاهش 25 درصدی مصرف انرژی بود، دست پیدا می‌کردیم.
کارشناس مسائل اقتصادی افزود: برای این کار، هم روش قیمتی وجود دارد و هم غیر قیمتی.
الگوی مصرف اصلاح شود، صدمیلیارد دلار پول به دست می‌آید!
مصباحی مقدم ادامه داد: اگر الگوی مصرف کشور اصلاح شود، شاهد صرفه‌جویی صدمیلیارد دلاری در سال خواهیم بود. دولت به دنبال 5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری با شرکت توتال بود که به آن وضع درآمد؛ حالا این را مقایسه کنید با صدمیلیارد دلار.
وی افزود: حالا اگر همین مبلغ را در انرژی سرمایه‌گذاری کنیم و تبدیل به فرآورده شود، تبدیل به دویست دلار می‌شود و اگر این روند، چند سال ادامه داشته باشد، تبدیل به یکی از ده کشور قدرتمند و پیشرفته جهان خواهیم شد.
کسی بگوید رکود نداریم، مردم مسخره‌اش می‌کنند!
مصباحی‌مقدم در ادامه سخنان خود، به تشریح وضع موجود پرداخت و گفت: در شرایط فعلی دچار رکود تورمی هستیم و اگر کسی بگوید از رکود خارج شده‌ایم، حتماً مردم او را مورد تمسخر قرار می‌دهند.
وی تصریح کرد: رکود وجود دارد و بسیار هم طولانی مدت شده است. تورم نیز وجود دارد، و اگرچه در مدت کوتاهی تک رقمی شده باشد، امّا باز دارد دو رقمی می‌شود.
بیکاری افراد تحصیلکرده، زجردهنده است
مصباحی‌مقدم، بیکاری افراد تحصیلکرده را یکی دیگر از مشکلاتی عنوان کرد که انسان را زجر می‌دهد.
کارشناس مسائل اقتصادی، به عدم ثبات نرخ ارز، سکه و به طور کلی، قیمت‌ها اشاره کرد و گفت: بی‌ثباتی بازار، سرمایه‌گذار و خریدار و فروشنده را تحت تأثیر قرار داده است.
کاهش اعتماد عمومی قابل کتمان نیست
مصباحی‌مقدم، مشکل چهارم فعلی را کاهش اعتماد عمومی و امید به آینده عنوان کرد و افزود: این، چیزی نیست که قابل کتمان باشد.
وی، پنجمین مشکل را تحریم‌های آمریکا و اذناب آن دانست و تصریح کرد: این موضوع را، به شکل تعمدی در رده آخر مشکلات قرار داده‌ام و اهمیت نخست را برای آن قائل نیستم.
نتیجه تحقیقات: اثر تحریم در اقتصاد؛ فقط 30 درصد
نماینده سابق مجلس توضیح داد: بررسی‌هایی که پس از تحریم‌های سال 92-91 توسط اتاق بازرگانی، طی هفت هشت تحقیق انجام شد، نشان‌دهنده این بود که سهم تحریم‌ها در به‌هم‌ریختگی اقتصاد کشور، 25 الی 30 درصد است و سهم ضعف و سوء مدیریت اقتصادی، 70 الی 75 درصد است. بنابراین؛ هشتاد درصد اقتصاد ایران در داخل، و بیست درصد در روابط خارجی است.
مصباحی‌مقدم ادامه داد: درواقع، اگر کسی به اقتصاد داخلی ایران بپردازد، می‌تواند اقتصاد را شکوفا و مشکلات را حل کرد، ولو اینکه تحریم‌کنندگان، به تحریم خود ادامه دهند.
وی، در بیان ریشه‌یابی مشکلات کنونی اظهار داشت: ما گاهی، به علل و عوامل دم‌دستی می‌پردازیم؛ این دولت چکار کرد، آن دولت چکار کرد. باید گفت هم این دولت مقصر است، هم دولت قبل و هم دولت‌های قبل.
نخستین مشکل اقتصاد؛ اتکاء به درآمدهای نفتی
کارشناس مسائل اقتصادی، مشکل نخست را، اتکاء به درآمدهای نفت دانست و تصریح کرد: اتکاء به درآمدهای نفتی که در بودجه عمومی دولت روند صعودی نیز دارد، منجر به رشد نقدینگی شده است.
نقدینگی، چگونه منجر به ایجاد تورم می‌شود؟
مصباحی‌مقدم درباره مکانیسم رشد نقدینگی با فروش نفت گفت: دولت نفت را می‌فروشد و ارز ناشی از نفت، به حساب‌های خارجی ما وارد می‌شود و به محض اینکه در حساب‌های خارجی بانک مرکزی قرار گرفت، دولت سهم خودش را به بانک مرکزی عرضه می‌کند. در واقع، در حالی که هنوز دلارها به دست نیامده و وارد اقتصاد کشور نشده است، دولت، بانک مرکزی را مکلف می‌کند که معادل دلارها و یوروهایی که به حساب‌های خارجی بانک مرکزی وارد شده را به دولت پرداخت کند.
وی با بیان اینکه در دوران تحریم‌ها هم شاهد این اقدام بودیم، خاطرنشان کرد: معنی این کار این است که ابتدا نقدینگی جدید و پول جدید پدید می‌آید، و چون از درون اقتصاد نجوشیده، تورم‌زا است. به این پول، پول پرقدرت می‌گویند؛ یعنی پولی که چندبرابر خودش را بازتولید می‌کند.
بازتولید نقدینگی کشور، هشت برابر شده است!
مصباحی‌مقدم خاطرنشان کرد: این بازتولید، یک زمانی پنج برابر بود و اخیراً طبق بررسی که انجام داده‌ام، هشت برابر شده است؛ یعنی هر یک تومان که اضافه می‌شود، هشت تومان نقدینگی ایجاد می‌کند. عامل اصلی آن هم نفت است؛ یعنی درآمد نفتی ما تبدیل به ریال شده است و حال اینکه آیا بعدها بانک مرکزی بتواند این دلارها را به بازار عرضه کند و ریال آن را جمع کند یا خیر، اگر هم بتواند جمع کند، چون دیر شده است، اثر تورمی دارد.
تورم دورقمی، معلول اتکاء بودجه عمومی به نفت است
وی تصریح کرد: برای همین است که اقتصاد ما، طی چهل سال اخیر، و شاید هم بیشتر، دچار تورم دو رقمی است.
کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه اگر بخواهیم تورم دورقمی نداشته باشیم، باید نفت را از بودجه عمومی خارج کنیم، تصریح کرد: ممکن است سؤال شود که آیا این کار، ممکن است؟ در پاسخ باید گفت؛ بله، ممکن است.
می‌توانستیم بودجه را از نفت جدا کنیم امّا گوش نکردند
مصباحی‌مقدم به سابقه ریاست چند دوره‌ای خود بر کمیسیون تلفیق و برنامه و بودجه مجلس اشاره کرد و با بیان اینکه فرد ناآشنایی نسبت به مسائل اقتصادی نیستم، یادآورد شد: در سال 90، ده راهکار جایگزین برای نفت، پیشنهاد کردم ولی گوش نکردند.
وی افزود: آن زمان، بهترین فرصت برای ما بود؛ فرصتی که دشمن به ما تحمیل کرده بود و مقدار صادرات نفت ما، به کم‌تر از یک‌میلیون بشکه کاهش پیدا کرده بود. درآمد نفت هم سالانه، 20 الی 25 میلیارد شده بود؛ لااقل سهم بودجه دولت از نفت، حدود 20 درصد شد و این به راحتی از راه‌های دیگر قابل جبران بود، ولی اراده آن وجود نداشت.
حل مشکلات، با سهل‌ترین راه ممکن، یکی از مشکلاتی بود که این کارشناس مسائل اقتصادی بر آن تأکید کرد و گفت: سهل‌ترین راه هم درآمد نفتی است و هر وقت درآمد نفت بیشتر شده، اتکاء ما به نفت بیشتر و تورم ما هم بیشتر شده است. دوره‌های گذشته را که مقایسه کنید می‌بینید آمارها این را نشان می‌دهد.
درآمد حاصل از نفت باید به صندوق توسعه ملّی برود نه بودجه
وی تصریح کرد: مقصود این نیست که نفت نفروشیم؛ نفت بفروشیم، اما درآمد آن را در بودجه نیاوریم. اگر در سال‌هایی مجبور باشیم از درآمد نفت در بودجه عمومی استفاده کنیم، دولت، مقدار مورد نیاز را از صندوق توسعه ملّی استقراض کند و به شکل زمانبندی شده، به صندوق بازگرداند، اما در مقابل، تمام درآمد نفت در اختیار صندوق توسعه ملّی قرار گیرد.
مصباحی‌مقدم تصریح کرد: اگر این کار شده بود، ایران اکنون یک صندوق توسعه ملّی با ظرفیت ششصد یا هشتصد میلیارد دلاری، شبیه نروژ داشت، امّا متأسفانه ما این فرصت را از دست دادیم.
استقراض از بانک مرکزی؛ ریشه مشکلات اقتصادی
وی، ریشه دوم مشکلات اقتصادی را، استقراض از بانک مرکزی عنوان کرد و افزود: بانک مرکزی که منابعی ندارد تا بخواهد به صورت نقدینگی موجود وام بدهد؛ بلکه منظور از استقراض، به تعبیر عامیانه، چاپ پول جدید است و دقیق‌تر آن، رشد نقدینگی است.
مصباحی‌مقدم توضیح داد: بانک مرکزی پول‌ها را چاپ و در انبار ذخیره می‌کند. یک هیأت اندوخته اسکناس وجود دارد، و بر اساس مصوبه دولت، از آن ذخیره اندوخته اسکناس را وارد بازار می‌کند. بنابراین، مسئله چاپ اسکناس جدید نیست؛ بلکه اسکناس، چاپ شده، و وجود دارد؛ مسئله، ورود این نقدینگی به اقتصاد است.
وی تصریح کرد: استقراض از بانک مرکزی دقیقاً همان کار خطرناکی است که مسئله تبدیل ارز نفت به ریال به‌وجود می‌آورد؛ یعنی پول پرقدرت ایجاد کند که امروز هشت برابر خودش را بازتولید می‌کند.
استقراض از بانک مرکزی ممنوع است، امّا رئیس‌جمهور گفت انجام دادیم!
وی با بیان اینکه بر اساس قانون، استقراض از بانک مرکزی ممنوع است، امّا آیا اتفاق نمی‌افتد، خاطرنشان کرد: همین چند ماه که موضوع اعتراض مال‌باختگان مؤسسات مالی پیش آمده بود، بهترین را در استقراض از بانک مرکزی دیدند و آقای روحانی در مصاحبه خود گفت که ناچار شدیم ده، دوازده هزار میلیارد از جیب ملّت برداشتیم و بدهی‌های مؤسسات مالی به صاحبان سپرده را پرداخت کردیم. خب کار اشتباهی کردید. آمدید یک مشکل را حل کنید، مشکل دیگری ایجاد کردید!
نقدینگی ناشی از استقراض از بانک مرکزی، به 33 هزار میلیارد تومان رسیده است!
کارشناس مسائل اقتصادی، مشکل جدید را، نقدینگی جدید دانست که به‌وجود آمده و تصریح کرد: طبق آخرین خبری که از عضو شورای پول و اعتبار دارم، مجموع این نقدینگی، 33 هزار میلیارد تومان است که تازه، مربوط به اصل نقدینگی استقراض شده است، و اگر بر ضریب فزاینده پول، ضرب شود، سه برابر می‌شود؛ یعنی دویست و چهل، پنجاه هزار میلیارد تومان.
نقدینگی موجود، چند ماه بعد اثر خود را نشان می‌دهد
وی ادامه داد: نقدینگی که امروز تزریق می‌شود، الان اثر نمی‌گذارد؛ بلکه با تأخیر چند ماهه، حتی شش ماهه اثر خود را در بازار می‌گذارد. بنابراین باید منتظر مسائل جدید باشیم.
وی در توضیح نسبت نقدینگی موجود، با نسبت رشد سالانه اقتصادی کشور، گفت: میانگین رشد اقتصادی ما در چهار دهه گذشته، چهار و یک یا دو دهم درصد بوده است. نقدینگی باید مطابق این رشد اقتصاد، رشد کند؛ یعنی چهار درصد باشند، حالا بگوییم شش یا هشت درصد، یا خیلی زیاد باشد، ده درصد. این در حالی است خیلی که نرخ رشد نقدینگی سالانه ما، 20 تا 38 درصد بوده است.
ریشه مشکلات اقتصادی، حجم عظیم نقدینگی است
مصباحی‌مقدم با بیان مگر می‌شود سی درصد میزان نقدینگی را رشد بدهید و قیمت ارز و سکه تکان نخورد، تصریح کرد: ما باید به علل اصلی و واقعی مشکلات بپردازیم، نه اینکه بگوییم فلان اتفاق افتاده، فلانی‌ها دستکاری کرده‌اند و سخنانی از این دست؛ نه آقا! ریشه‌اش این است؛ ریشه، حجم عظیم نقدینگی است که به‌وجود آمده است.
وی با یادآوری اینکه میزان نقدینگی در سال 84، 63 هزار میلیارد تومان، و در 92 که دولت احمدی‌نژاد پایان یافته، 450 هزار میلیارد بوده، افزود: یعنی هشت سال، نقدینگی هفت برابر شده است. این در حالی است که در پنج سال گذشته، نقدینگی به یک تریلیون و ششصد هزار میلیارد تومان رسیده است. البته هنوز نرسیده، ولی می‌رسد؛ یعنی سه و نیم برابر، طی پنج سال.
کشور را با نقدینگی می‌خواهید اداره کنید؟!
کارشناس مسائل اقتصادی افزود: آیا کشور را اینگونه می‌خواهیم اداره کنیم؟ کشور می‌خواهد با رشد نقدینگی اداره شود؟ این رشد، باعث شده که توزیع درآمد و توزیع ثروت در جامعه هم تبعیض آمیز و ناعادلانه باشد. این اتفاق، فقیر را فقیرتر و ثروتمند را ثروتمندتر کرده است.
60 درصد اقتصاد، در بخش انحرافی!
وی با بیان اینکه اصولاً یکی از آثار رشد نقدینگی و تورم در اقتصاد، به انحراف کشیده شدن منابع است، افزود کرد: یعنی تولید به سمت غیر تولید می‌رود. الان 60 درصد اقتصاد ما، مربوط به بخش غیر مولد است. درواقع، رشد نقدینگی، اثر خود را گذاشته.
مصباحی‌مقدم ادامه داد: معلوم است وقتی فقط 40 درصد اقتصاد ما در بخش مولد است، رشد آن، چهار درصد بیشتر نمی‌شود. اگر 75 درصد این اقتصاد، مولد بود، رشد اقتصادی ده درصد را هم تجربه می‌کردیم. ریشه مشکلات اینحاست.
وی با بیان اینکه این حجم نقدینگی در بانک‌ها ذخیره می‌شود، خاطرنشان کرد: حدود هشتاد درصد نقدینگی، در بانک‌ها و بیست درصد آن در بازار سرمایه است. این حجم عظیم نقدینگی، با نرخ سود بیست درصد در بانک‌ها نگهداری می‌شود.
مصاحی‌مقدم یادآور شد: در شهریور که نرخ سود بانکی برای سپرده‌های بلندمدت کاهش یافت، بخشی از نقدینگی، از بانک خارج شد. این نقدینگی که آزاد شد، سراغ سکه و ارز می‌آید. درواقع، می‌خواهند یک مشکل را حل کنند، امّا مشکل دیگری ایجاد می‌شود. مسائل اقتصادی به‌هم پیوسته است و بر هم اثر می‌گذارند؛ باید ابعاد مسائل را با هم دید.
وی تصریح کرد: البته با کاهش سود بانکی موافق هستم، امّا روشش این نیست.
سود سالانه نقدینگی کشور؛ 240 هزار میلیارد تومان
نماینده سابق مجلس ادامه داد: همین سود بیست درصد که سالانه به سپرده‌گذاران پرداخت می‌شود، موجب شده که سود سالانه نقدینگی، در سال قبل، 240 هزار میلیارد تومان شود. ببینید این چه سهمی از اقتصاد ملّی ما را تشکیل می‌دهد. وقتی کل حجم نقدینگی، 17 میلیون و ششصد هزار میلیارد تومان است و 240 هزار میلیارد سود به یک بخش در یک سال تعلق می‌گیرد، چه اتفاقی رخ می‌دهد. درواقع، سود کلان بدون مالیات و ریسک به دست آمده است و همین موجب می‌شود سرمایه‌گذاران، سرمایه‌گذاری خود را متوقف، و منابع خود را به بانک بسپارند؛ زیرا می‌گویند این به صرفه تر است.
سود بانک‌ها، غالب بر سود تولید است
مصباحی‌مقدم با بیان اینکه سود بانک باید تابع سود تولید باشد، نه غالب بر سود تولید، تصریح کرد: تولیدکننده‌ها برای تولید، از بانک پول می‌گیرند، امّا پول خود را در بانک می‌گذارند؛ چرا که سود تولید به صرفه نیست.
تاجر باسابقه‌ای که سرمایه کارخانه‌اش را در بانک گذاشت!
وی، به نقل از جلال کلان‌پور؛ رییس سابق اتاق بازرگانی گفت: وقتی از جلسه شورای پول و اعتبار بیرون آمدم، یکی از تجار تولیدکننده که چهل سال سابقه دارد را دیدم که خیلی دستپاچه و ناراحت است و از من پرسید چه تصمیمی برای مؤسسات مالی گرفتید؟ وقتی علّت سؤالش را جویا شدم، گفت به وسوسه فلان مؤسسه مالی، کارخانه‌ام را فروخته‌ام و پولش را در آن موسسه سرمایه‌گذاری کردم، امّا اکنون با مشکل مواجه شده است.
رقابت مخرب بانک‌ها در افزایش سود پول؛ پاشنه آشیل نظام بانکی
وی با بیان اینکه سود پول، فریبنده است، تصریح کرد: این سود پول، یک رقابت مخرب را در بانک‌ها، برای بالا بردن نرخ سود بانکی ایجاد کرده است. صاحبان وجوه کلان، و صاحبان کارخانه، پول خود را به بانکی واگذار می‌کنند که بیشتر سود بدهد و این، پاشنه آشیل نظام بانکی است. این روش، غلط است و رقابت را باید جمع کرد.
170 هزار میلیارد سود، به یک درصد سرمایه‌گذاران می‌رسد!
کارشناس مسائل اقتصادی با ادامه داد: این سپرده‌گذارانی که 240 هزار میلیارد سود می‌کنند، یک درصد آنها، مالک 74 درصد این سود هستند؛ یعنی این یک درصد، 170 هزار میلیارد تومان در یک سال گذشته سود برده است. آنوقت ببینید چطور توزیع ثروت در جامعه به طور وحشتناک به‌هم می‌ریزد.
مصباحی‌مقدم درباره نقش عوامل خارجی و تحریم‌ها در اقتصاد کشور گفت: صادرات نفتی و غیرنفتی ما، حدود صد میلیارد دلار است. واردات هم حدود پنجاه میلیارد دلار است. فرض کنیم ارز تخصیصی به مسافران، دانشجویان و بیماران هم 10 میلیارد دلار باشد؛ مجموعاً شصت درصد می‌شود. بنابراین ما چهل میلیارد دیگر منابع ارزی داریم. پس اینطور نیست که بگوییم کمبود ارزی داریم.
اساس شوک ارزی، نقدینگی است نه تحریم
وی با طرح این سؤال که پس چرا با این وضع، باز دچار شوک ارزی می‌شویم، تصریح کرد: اساس مشکل، حجم نقدینگی است و فشار خارجی و تحریم، در رده بعد قرار دارد.
وی با بیان اینکه تحریم، موجب کاهش نقدینگی دلار، یعنی اسکناس ارز شده است، اظهار داشت: انتقال اسکناس ارز به ایران ممنوع شده و دلار از طریق بانک‌ها به ایران انتقال پیدا نمی‌کند و باید چمدانی وارد شود که هزینه‌بردار است. امّا مهم این است که ارز نقد، کم تر از پنج درصد ارز مصرفی کل کشور است. درواقع، تمام سر و صداهایی که در بازار ارز شکل گرفته و بازار ما را به‌هم ریخته است، مربوط به همین کم‌تر از 5 درصد است.
مصباحی مقدم ادامه داد: همین تحریم، موجب شد عرضه دلار به متقاضیان کاهش پیدا کرد و عطش خرید دلار را بالا برد. تقاضای ارز برای ذخیره سازی ارز، غیر اقتصادی است. تقاضای ارز برای خروج سرمایه و دلالی و خروج سرمایه، معقولانه نیست که باید مدیریت شود و مدیریت آن برای کشور ما، کار دشواری نیست ولی وقتی این پا و آن پا می‌شود، بازار به‌هم می‌ریزد.
سیاستهای پولی و ارزی؛ یکی از ریشه مشکلات
وی، یکی دیگر از ریشه اساسی مشکلات اقتصادی کشور را، سیاستهای پولی و ارزی دانست که برعهده بانک مرکزی است.
کارشناس مسائل اقتصادی، در بخش پایانی اظهارات خود، راه‌کارهای خود برای برون‌رفت از مشکلات کنونی را طرح کرد.
مصباحی‌مقدم، کنترل رشد نقدینگی را، یکی از راه‌های فوری حل آشفتگی اقتصادی کنونی دانست و گفت: دولت باید بلافاصله دست به کار شود و جلوی رشد نقدینگی کشور را بگیرد و نگذارد تا پایان سال و برای سال‌های بعد هم نقدینگی رشد کند.
وی با بیان اینکه از طریق کنترل رشد نقدینگی، می‌توان کشور را نجات داد، تصریح کرد: نجات اقتصاد ایران به مهار رشد نقدینگی وابسته است.
راهکار دوم: هدایت نقدینگی به سمت تولید
نماینده سابق مجلس، هدایت نقدینگی به سمت تولید را نکته مهم دیگر عنوان کرد و افزود: یکی از مشکلاتی که ما داریم این است که پول به سمت تولید نمی‌رود؛ زیرا پول در بانک و در بخش غیرمولد بیشتر سود می‌کند تا در تولید.
استقبال از تصمیمی که جهانگیری اعلام کرد
مصباحی‌مقدم، راه حل فوری هدایت نقدینگی را، سرمایه‌گذاری در خرید و فروش نفت دانست و خاطرنشان کرد: آقای جهانگیری اخیراً گفت که می‌خواهیم نفت را در بورس عرضه کنیم. به ایشان می‌گویم شما را به خدا قسم می‌دهیم که این کار را بکنید.
وی ادامه داد: اگر نفت را به بورس بدهند و به مردم بگویند ما اوراق خرید نفت می‌دهیم، پولی که سرگردان است، به سمت خرید اوراق نفت می‌آید. منتها حق مسئله این است که بگویند هر مقدار قیمت جهانی نفت در یک سال افزایش داشت، ما آن را به شما می‌دهیم. اگر این اوراق، اوراق سلف ارزی نفتی باشد، به ارز پاسخ دهند و اگر اوراق سلف ریالی نفت باشد، به ریال پاسخ‌شان را بدهند.
عرضه نفت در بورس، خنثی‌کننده تحریم‌ها
کارشناس مسائل اقتصادی افزود: این کار، اجازه نمی‌دهد یک دلار، خارج از سیستم بازار سرمایه پدید آید و الان حدود 30 میلیارد دلار ذخیره در دست مردم قرار دارد که به سمت بازار سرمایه‌گذاری هجوم می‌آورد، و رفع همه تحریم‌ها و حل همه مشکلات ناشی از منابع ارزی در این است.
مصباحی‌مقدم تصریح کرد: البته این موضوع، یک ضمیمه هم دارد و آن، آپشن اختیار خرید است؛ یعنی دولت متعهد شود اگر قیمت نفت، از پیش‌بینی فلان مقدار کم‌تر شود، به همان مقدار می‌خریم. در این صورت، اطمینان خاطر برای سرمایه‌گذار به‌وجود می‌آید.
تأمین مالی پروژه‌های زودبازده برای هدایت نقدینگی
رئیس سابق کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، اقدام فوری دوم برای هدایت نقدینگی را، تأمین مالی پروژه‌های زودبازده مثل پالایش نفت دانست و خاطرنشان کرد: مزیت نسبی ما در این بخش است، و حتی برخی می‌گویند مزیت مطلق ماست.
مصباحی‌مقدم ادامه داد: باید منابع مالی مردم را به سراغ پالایش نفت و گاز بیاوریم تا آنچه را که به صورت خام، صادر می‌کنیم، تبدیل به فرآورده شود. هرچه در این زمینه سرمایه‌گذاری کنیم، سریع برگشت‌پذیر است. هرچه هم قیمت نفت در بازارهای جهانی بالا رود، قیمت فرآورده‌هایی که عرضه می‌کنیم هم بالا می‌رود.
ضرورت اصلاح نظام بانکی و ارائه 10 راهکار
وی، راهکار سوم را اصلاح نظام بانکی دانست و تصریح کرد: اگر نظام بانکی را اصلاح کنیم، می‌توانیم نقدینگی را به سمت تولید هدایت کنیم.
اولین اقدام؛ یک‌جا پرداختن نکردن سود بانکی
نماینده سابق مجلس، با بیان اینکه 10 راهکار برای اصلاح نظام بانکی کشور، تدوین کرده‌ام، در توضیح گفت: اولین و کلیدی‌ترین اقدام، چگونگی تدبیر نسبت به نرخ سود بانکی است که به شکل موجود، مخرب است. پیشنهاد من است که دولت به سپرده‌گذاران بگوید که همه سودی که ما در طول سال می‌توانیم بدهیم، الان و ماهانه نمی‌دهیم؛ بلکه 30 درصد آن را ذخیره می‌کنیم و ماهانه، هفتاد درصد را می‌دهیم؛ یعنی بر اساس پیش‌بینی سود نهایی، هفتاد درصد سود را ماهانه بدهند.
وی ادامه داد: اگر این کار، انجام شود، اتفاقات بسیار مبارکی رخ می‌دهد؛ نخست اینکه ذهنیت مردم نسبت به سود پول از بین می‌رود. دیگر اینطور نخواهد بود که نرخ سود بانکی، تعیین کننده همه چیز باشد؛ الان اینطور است، و اجاره‌خانه‌ها را، بر اساس نرخ سود بانکی تنظیم می‌کنند. اگر گفتیم هفتاد درصد سود را می‌دهیم، طرف منتظر می‌ماند تا پایان دوره سال مالی، حسابرسی شود و زیان مشخص شود تا هرچه سود کرده بود، بانک بعد از کسر حق‌الوکاله خود، به سرمایه‌گذار بدهد.
کارشناس مسائل اقتصادی افزود: فایده دیگر این کار، این است که بانک‌ها نمی‌گویند قیمت پول بالاست و چون بالاست ما باید از سرمایه‌گذاران سود بیشتری بگیریم. قیمت پول، دیگر معنی پیدا نمی‌کند. اصلاً عنوان قیمت پول، در بانکداری بدون ربا، بی‌معناست و در بانکداری ربوی هم یعنی نرخ بهره و ربا؛ چیز دیگری نیست. بنابراین سر ملت را کلاه نگذارند.
مصباحی‌مقدم با بیان اینکه اینجاست که سود علی‌الحساب معنای خودش را پیدا می‌کند و سود پایان دوره هم سود نهایی می‌شود، تصریح کرد: این کار، ممکن است موجب شود که بانک‌ها به رقابت با هم برخیزند؛ البته نه در بالا بردن سود؛ بلکه در کاهش سهم و حق‌الوکاله خود؛ و این، کارآمدی بانک‌ها را بالا می‌برد.
وضع مالیات بر عایدی سرمایه؛ راه‌کاری برای اصلاح نظام بانکی
وی، راهکار بعدی اصلاح نظام بانکی را، وضع مالیات بر عایدی سرمایه دانست و گفت: این چیزی است که ما نداریم.
مصباحی‌مقدم با بیان اینکه الان مبادلات ارزی ثبت می‌شود و اکثریت مبادلات ارزی، با کد ملّی افراد ثبت شده است و قابل ردیابی است، تصریح کرد: اگر قیمت ارز شتاب گرفت، اشکال ندارد؛ آن مقدار اضافه قیمت را مشمول مالیات کنیم؛ این برآوردی است که از تجربه جهانی شده است.
باید از صاحبان سود بادآورده، مالیات گرفت
وی ادامه داد: کسی که یک سود بادآورده به دست آورده است، باید به او گفت؛ بیا مالیاتش را بده. همین سود بانکی، بادآورده است که باید مالیاتش را بدهند. به صورت پلکانی هم این کار انجام شود؛ یعنی هر کس بیش از صد یا دویست میلیون، در بانک سپرده دارد، محفوظ باشد، امّا هر مقدار بالاتر از این رقم باشد، به صورت پلکانی یک یا دو درصد، مالیات بر سود تعلق گیرد.
کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: چطور تولیدکننده ما، کارگر و کارگر ما، باید مالیات دهد؛ خیلی خب؛ صاحبان سپرده‌های بزرگ هم مالیات بدهند، و با این کار، در اداره کشور شریک می‌شوند؛ این یعنی مالیات بر عایدی سرمایه. از رشد قیمت سکه، رشد خودرو و مسکن می‌شود مالیات گرفت و دیگر، پول به این سمت‌ها نمی‌رود.
تفکیک منابع ارزی از بانک مرکزی و واریز به صندوق توسعه
مصباحی‌مقدم، تفکیک منابع ارزی از بانک مرکزی و واریز به صندوق توسعه ملی را مهم ارزیابی کرد و تصریح کرد: ارز نباید از نفت در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد. خدا رحمت کند دکتر عظیمی را؛ می‌گفت اشتباه است که بانک مرکزی، ارز عرضه می‌کند.
وی ادامه داد: همین کار، موجب شده ما دائماً دغدغه بالا یا پایین بودن نرخ ارز را داریم. ارز باید در اختیار صندوق توسعه ملّی باشد و بانک مرکزی نرخ ارز را به صورت نرخ شناور، مدیریت کند. تنها مقدار بسیار اندکی ارز نقد لازم است که در اختیار بانک مرکزی باشد تا بازار را مدیریت کند؛ نه اینکه همه ارز در اختیار بانک مرکزی باشد. این خطاست و باید جلوی آن گرفته شود.
مصباحی‌مقدم تصریح کرد: در آن‌صورت، دولت ناگزیر می‌شود در صورتی که در بودجه، نیاز به ارز داشته باشد، از صندوق توسعه ملّی قرض کند و بعد طی یکی دوسال، آن را برگرداند. این کار، حتماً مجلس و دولت را وادار می‌کند که یک برنامه زمانبندی بگذارند تا این استقراض را به صورت پلکانی کاهش دهند، و آنوقت، قطع کامل وابستگی بودجه عمومی به درآمدهای نفتی اتفاق می‌افتد.
وی با بیان اینکه صندوق توسعه هم با آن ارز، منابع مالی بنگاه‌های زودبازده و صادراتی را تأمین می‌کند، افزود: اگر این اقدام، صورت گیرد، کسب و کار به شدت رونق پیدا می‌کند و سرمایه‌گذاری و افزایش تولید رخ می‌دهد. بنگاه‌ها هم به دولت مالیات می‌دهند، و دولت از طریق مالیات، معیشیت خود و کارکنان خود را تأمین می‌کند.
نماینده سابق مجلس، مبارزه قاطع با فساد را نکته‌ای مهم دانست و تصریح کرد: ما با فساد تعارف می‌کنیم.
وقتی مالیات 2 میلیاردی را به 20 میلیون کاهش دادند!
وی ادامه داد: چند روز پیش جوانی را در پارک دیدم که گفت من شرکتی دارم که ترنول مالیاتی‌اش چهار هزار میلیارد است. مأمور مالیاتی می‌گوید دو میلیارد تومان مالیات به شما تعلق می‌گیرد، ولی اگر مقداری سکه به من بدهی، آن را به بیست میلیون توان کاهش می‌دهد. ما انجام دادیم، و او هم این کار را برای ما انجام داد.
مصباحی‌مقدم خاطرنشان کرد: من بلافاصله به آقای تقوی نژاد؛ رئیس سازمان امور مالیاتی تماس گرفتم و شماره او را دادم و گفتم به سراغ فردی بروید که این لفت و لیس را انجام داده و حق ملّت را از مالیات یک شرکت، از دو میلیارد به بیست میلیون تقلیل داده است. آن فرد، وقتی روز بعد من را دید، تعجب کرد و گفت فکر نمی‌کردم به این سرعت سراغ ما بیایند و از ما اطّلاعات بگیرند.
قاچاق، رسمی وارد می‌شود؛ چرا جلویش را نمی‌گیرید؟
وی، ضرورت مبارزه قاطع با قاچاق را مورد تأکید قرار داد و تصریح کرد: قاچاق از طرق رسمی وارد می‌شود و از زیر نظر گمرک، پلیس، دستگاههای ناظر، بازرسی کل کشور و وزارت اطّلاعات می‌گذرد. دست به دست هم بدهید و جلوی این کار را بگیرید. همه امکانات الکترونیک کردن گمرکات، در دور قبل مجلس فراهم شده است.
دولت می‌گوید 12 میلیارد دلار قاچاق وارد می‌شود
نماینده سابق مجلس تصریح کرد: خود دولت می‌گوید 12 میلیارد دلار واردات قاچاق داریم؛ خب جلوی این را بگیرد؛ اگر بگیریم، تولید داخلی تشویق و سرمایه‌گذاری در قاچاق، دیگر به‌صرفه نخواهد بود.
مصباحی‌مقدم، قطع طمع بیگانگان و توجه به اقتصاد مقاومتی را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: ایران ظرفیت صادرات گاز، پتروشیمی، محصولات باغی، مواد غذایی، دارو، خدمات فنی- مهندسی، خدمات پزشکی و سایر موارد دیگر را دارد که باید از آنها استفاده کنیم.
درسی که به ترامپ باید بدهیم
وی، قطع وابستگی بودجه به نفت را مورد تأکید قرار داد و گفت: نتیجه‌ای که قطع وابستگی بودجه به نفت، به ما می‌دهد، گرفتن اهرم فشار از دشمن است. الان، همت ترامپ این است که نگذارد ما یک قطره نفت بفروشیم. باید کاری کنیم که به او بگوییم هنر کرده‌ای؟! ما نفت نخواهیم فروخت؛ ما فرآورده‌های نفتی را خواهیم فروخت. نفت آدرس دارد؛ فرآورده‌های نفتی آدرس ندارد. چرا نتوانیم.
مردم در انتخابات بعدی، به دنبال حل مشکلات اساسی خود باشند
عضو جامعه روحانیت مبارز تصریح کرد: جا دارد ملّت، در انتخابات بعدی سراغ حل مشکل اساسی اقتصادی خودشان بروند؛ آن هم با انتخاب کسی که از عهده این کار، بر آید.
فردی را داریم که بحران ارزی سال‌های گذشته را مدیریت کرد
مصباحی‌مقدم با بیان اینکه چنین افرادی وجود دارند، خاطرنشان کرد: ما برای مدیریت ارز کشور، افراد باتجربه‌ای داریم؛ فردی را داریم که سال‌های گذشته بحران ارزی را حل کرد. کسی را داریم که از بحران ارزی پیش‌گیری کرد و ذخیره ارزی نقدی کشور را به شدت بالا برد و ذخیره طلای کشور را به شدت بالا برد، و اکنون از آن ذخیره‌ها دارند سکه می‌زنند و توزیع می‌کنند. از آن ذخیره‌ها دارند اسکناس ارز توزیع می‌کنند.
وی افزود: البته کمک‌هایی از قبیل واردات ارز به صورت چمدانی هم سر جای خودش محفوظ است. مهم، استفاده از ظرفیت نخبگی و مدیریتی کشور، با استفاده از انسان‌های شایسته و دارای صلاحیت است.
