علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی در گفتگویی با تلویزیون الجزیره قطر به سوالات مطرح شده پیرامون ادعاهای اخیر آمریکا، تحولات سوریه و یمن و تبیین راهبردهای کشورمان در قبال تحولات سیاسی و امنیتی در سطح منطقه ای و بین المللی پاسخ داد.
مشروح این گفتگو به شرح زیر است.
سوال اول را با استراتژی جدید آمریکا شروع می کنم اخیراً آمریکا استراتژی جدیدی که شروطی را به ایران تحمیل می کند، اعلام کرده و گفته که این استراتژی اساس تعامل با ایران در آینده است، این استراتژی را چگونه ارزیابی می کنید؟
شمخانی: با عرض سلام و تبریک ماه مبارک رمضان به روزه داران این ماه شریف و مخاطبین شما، نامگذاری این طرح به عنوان استراتژی جدید درست نیست چرا که این نه استراتژی است و نه جدید است، این روزها گنده گویی و یاوه گویی مقامات آمریکایی کمی زیاد شده و فکر می کنند با این اظهارات و اقدامات می توانند موانع زیاده خواهی شان را کنار بزنند و حرف ناحق خودشان را اعمال کنند.
جمهوری اسلامی ایران در طول سالهای بعد از پیروزی انقلاب به کرات ثابت کرده که هرگز تسلیم این نوع یاوه گویی ها و زیاده طلبی ها نمی شود. اصولا اگر به ریشه بیان این حرفها و حتی دلایل خروج آمریکا از برحام توجه کنیم خواهیم دید که همه این اقدامات به تسلیم نشدن ایران در برابر خواست آمریکا برمی گردد.
*اروپایی ها با ترامپ همراهی نکردند
این گونه رفتار صرفا مربوط به رئیس جمهور فعلی آمریکا نیست، اوباما هم همین حرفها را می زد؛ اوباما هم برای توجیه افکار عمومی آمریکا به دروغ می گفت که بدون شلیک یک گلوله ایران را به مسیر مورد نظر آمریکا هدایت کردیم. ترامپ وقتی از برجام خارج شد انتظار داشت که 3 رخداد به وقوع بپیوندد. یکی اینکه اروپایی ها به سرعت با آمریکا همراهی کنند، دوم اینکه بقیه کشورها هم به آمریکا بپیوندند و در نهایت مردم آمریکا از اقدامات او حمایت کنند. اما شرایط پدید آمده پس از خروج آمریکا از برجام باعث شد که ترامپ در سه برآورد مورد نظرش ناکام شده و با شکست مواجه شود.البته این که رخدادهای ذکر شده تا چه زمانی ادامه پیدا کند موضوع دیگری است که گذشت زمان تعیین کننده آن است.
ولی واقعیت امروز این است که اروپایی ها با ترامپ همراهی نکردند و با این استدلال که برجام یک سند مشترک جهانی است و تاثیر اساسی روی عدم اشاعه داشته و قسمتی از امنیت منطقه است به آن وفادار ماندند. اروپا معتقد است در صورت نابودی برجام در وهله اول اتحادیه اروپا زیان خواهد دید. اروپا سند برجام را حاصل تلاش مشترک اتحادیه اروپا می داند و به آن به عنوان تنها دستاورد موفق این اتحادیه در عرصه بین المللی وابستگی اعتباری و حقوقی دارد. در میان سایرین هم به جز رژیم صهیونیستی و تابعینش مثل سعودی و امارات و بحرین، کشورهای دیگر حاضر به همراهی با آمریکا نشدند.
بر اساس نظرسنجیهای انجام شده از سوی موسسات معتبر آمریکایی نزدیک به 70 درصد مردم آمریکا هم مخالفت خود را با خروج آمریکا از برجام اعلام کردند. بنابراین ترامپ در این مرحله با شکست خرد کننده ای روبرو شد. واقعیت غیر قابل انکار این است که آمریکا به دلیل اطمینان از ناکارآمد بودن ابزارهای تحریم و حمله نظامی برای متوقف سازی رشد ایران در فناوریهای صلح آمیز هسته ای و بر اساس یک نیاز وارد مذاکره با کشورمان در مورد پرونده هسته ای شد.
آمریکایی ها با تحلیل عملکرد ایران در 8 سال دفاع مقدس بخوبی می دانند با اهرم حمله نظامی امکان محدود سازی ایران وجود ندارد، علاوه بر این توان هسته ای صلح آمیز ایران نیز که کاملا بومی است، قابل انهدام نیست. تحریم هم نه تنها به محدود سازی توان هسته ای ایران منجر نشد بلکه شتاب توسعه آن را شدت بخشید، لذا به این نتیجه رسیدند چاره آنان جنگ و تحریم نیست و از این رو به مذاکره رو آوردند.
*حضور ایران در سوریه به دعوت دولت قانونی سوریه و صرفا برای مبارزه با تروریسم بوده است
سوال دوم: درباره بعضی از شروط که در استراتژی جدید آمریکا بوده که مربوط به سیاستهای ایران در منطقه است، مثلاً می بینیم که آمریکا در این استراتژی میگوید که ایران باید از سوریه خارج شود و خاک سوریه را ترک کند و حمله به اسرائیل از خاک سوریه را متوقف کند، آیا ایران آمادگی خروج از سوریه طبق شروط آمریکا را دارد؟
شمخانی: حضور ایران در سوریه به دعوت دولت قانونی سوریه و صرفا برای مبارزه با تروریسم بوده است. شکست داعش هیچ ارتباطی با ائتلاف باصطلاح ضد تروریسم با محوریت آمریکا ندارد، بلکه همکاری ایران ، روسیه و سوریه موجب شکست و نابودی مجموعه گروههای تروریستی از جمله داعش در سوریه شد. تا زمانی که تهدید تروریسم در سوریه وجود داشته باشد و دولت قانونی این کشور بر حضور مستشاری ایران در سوریه تاکید کند، ما در سوریه حضور خواهیم داشت.این راهبرد غیر قابل تغییر جمهوری اسلامی است و صرفا مربوط به سوریه هم نیست. ما فقط در موضوع سوریه نیست.دفاع ما از فلسطین در برابر تجاوز رژیم صهیونیستی،حمایت ما از کویت در برابر تهاجم صدام حسین و حضور مستشاری در عراق برای کمک به سرکوب داعش نیز با همین رویکرد انجام شد.
ما بر اساس پیگیری این سیاست، اولین کشوری بودیم که از قطر در برابر محاصره نابحق و ظالمانه سعودی دفاع کردیم و مجموعه امکانات خود را برای مقابله این کشور در برابر زورگوییهای سعودی در اختیار دوحه قرار دادیم. سیاست اصولی ما ایجاد منطقه ای عاری از تنش و ناامنی و مشارکت برای تحقق صلح و ثبات و امنیت پایدار برای رفاه و توسعه مجموعه کشورهای منطقه است.
*هیچگاه از سیاستهای اصولی خود در موضوع فلسطین عقب نمی نشینیم
سوال سوم: درباره محور مقاومت چه می گویید. وزارت خارجه آمریکا حماس و جهاد اسلامی و حزب الله لبنان را گروههای تروریستی میداند در حالیکه ما میدانیم که این گروهها همپیمانان ایران در منطقه هستند، آمریکا از ایران میخواهد که حمایت از این گروهها را متوقف کند آیا ایران آماده اجرای خواسته آمریکا هست یا اینکه سیاستهای خود در مورد این گروهها و محور مقاومت را تغییر میدهد یا خیر؟
شمخانی: ما دفاع از فلسطین را دفاع از عزت اسلامی می دانیم. حماس تشکیلات مورد تائید مردم فلسطین است، حزب الله اخیرا در انتخابات لبنان به اتفاق همپیمانانش مقام اول را کسب کردند. حشد الشعبی بر اساس قانون مصوب پارلمان منتخب مردم عراق بخشی از نیروهای مسلح این کشور است. آمریکا همانطور که با قلدری و بی توجهی به همه هنجارهای حقوقی از یک توافق بین المللی خارج می شود رای مردم کشورها را هم قبول ندارد. رای و نگاه بین المللی درمورد فلسطین راهم قبول ندارد.آمریکا برخلاف مصوبات سازمان ملل سفارت خود را به قدس شریف منتقل کرد و زمینه کشتار دهها نفر از مردم بیگناه فلسطین توسط رژیم کودک کش اسرائیل را مهیا کرد. این رفتارها خلاف مقررات و مصوبات بین المللی است .به طور قطع کشوری که باید سیاستهایش را بر مبنای خواست و اراده مردم کشورها تغییر دهد، آمریکاست و نه ایران. بر این اساس ما هیچگاه از سیاستهای اصولی خود در موضوع فلسطین و نفی تجاوز گری رژیم صهیونیستی عقب نشینی نخواهیم کرد.
*برای توسعه توان دفاعی متعارف از هیچکس اجازه نمی گیریم
سوال چهارم: آمریکا از ایران می خواهد درباره برنامه موشکی اش و همینطور سیاستهای منطقه ای اش مذاکره کند آیا ایران آماده مذاکره درباره این موارد با آمریکا و یا حتی بعضی از کشورهای اروپایی هست یا اینکه ایران فقط در برنامه هسته ای خود مذاکره کرده و هیچ مذاکره دیگری در هیچ موردی نخواهد کرد؟
شمخانی: دلیلی عقلانی برای مذاکره با کشوری که به تعهدات خود پایبند نیست وجود ندارد. آمریکا با خروج از برجام عملا این توافقنامه بین المللی را پاره کرد. البته این کشور از ابتدای شکل گیری برجام هم با نقضهای مکرر در مسیر بی تعهدی گام برداشت و در انتها نیز به صورت یکجانبه از ان خارج شد. آیا به این کشور میتوان اعتماد کرد؟
آمریکا به هیچ وجه برای مذاکره قابل اعتماد نیست. توان موشکی ایران کاملا بومی و دفاعی است.ما برای توسعه توان دفاعی متعارف از هیچکس اجازه نمی گیریم و حاضر به مذاکره در این حوزه نیستیم. در طول 40 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی ما آغازگر هیچ تهاجمی نبودیم و به دنبال توسعه سرزمینی هم نیستیم. اما در مقابل رژیم صهیونیستی از سوی آمریکا به جنگنده های دور پرواز اف35 و انواع موشکها و سلاحهای پیشرفته مجهز می شود. علاوه بر این کشورهای منطقه بویژه سعودی و امارات عربی متحده نیز با خریدهای تسلیحاتی سر سام آور به بزرگترین زرادخانه سلاحهای غربی تبدیل شده اند. بر این اساس درخواست ایجاد محدودیت در توانمندیهای دفاعی ایران چه پیامی به غیر از تلاش برای از میان بردن قدرت بازدارندگی ایران می تواند داشته باشد؟
*رژیم صهیونیستی با هدف قرار دادن مستشاران نظامی ایران دچار خطای راهبردی شد
سوال پنجم: اسرائیل میگوید در ماههای گذشته مواضع ایران و حزب الله را در سوریه هدف قرار داده که بعضی از این مواضع انبارهای موشکی بوده و گفته که با حضور ایران در سوریه بصورت مستقیم و رأساً برخورد خواهد کرد و شما در سفر به روسیه گفتید که اسرائیل باید منتظر پاسخ سخت و قاطع ایران باشد آیا این معادله همچنان پابرجاست؟
شمخانی: ایران به دعوت دولت سوریه برای مبارزه با تروریسم در این کشور حضور دارد. ما میهمان دولت سوریه هستیم و طبیعتا این کشور همان گونه که در برابر تجاوز به کشورش حساس می باشد در قبال دفاع از مستشاران ایرانی حاضر در این کشور نیز احساس مسئولیت می کند. به طور قطع در چارچوب معادله ذکر شده هرگونه تعرض و تجاوز مشابهی نیز با قاطعیت و شدت عمل پاسخ داده می شود. رژیم صهیونیستی با هدف قراردادن مستشاران نظامی ایران دچار خطای راهبردی شد و هزینه اشتباهش را نیز پرداخت کرد.این معادله غیر قابل تغییر است.
*اروپاییها قبل از خروج آمریکا از برجام سکوت کردند
سوال ششم: الان بین ایران و اروپا درباره توافق هسته ای مذاکراتی در جریان است ایران میگوید که ضمانت اجرایی میخواهد ماهیت این ضمانتهایی که ایران میخواهد چیست و آیا به نظر شما اروپا در حال حاضر قادر است در مقابل آمریکا و تحریمهایش بایستد و از برجام دفاع کند؟
شمخانی: ما تجربه کار با اروپایی ها را قبلا داشتیم مذاکرات اولیه ایران در دهه هشتاد شمسی با تروئیکای اروپایی انجام شد. ما معتقدیم اروپایی ها می بایست در محکوم سازی و متوقف کردن اقدامات اولیه آمریکا در نقض برجام جدی تر و قاطع تر عمل می کردند.اروپاییها قبل از خروج آمریکا از برجام سکوت کردند و این یک نوع پیام همراهی با آمریکا را تداعی می کرد.البته در آستانه خروج آمریکا از برجام اروپایی ها خیلی تلاش کردند که آمریکا، یعنی ترامپ از برجام خارج نشود، اما موفق نشدند، لذا این عقبه را ما می بینیم (من جرب المجرب حلت به ندامه) ما علاقه مند نیستیم تجربیات قبلی را تکرار کنیم.
به نظر من آمریکا یعنی ترامپ در عدم اجرای تعهداتش در برجام نقض های مکرر را تکرار و با خروجش از برجام آن را دچار فروپاشی کرده است. اگر اروپا قصد دارد به برجام حیات تازه ببخشد باید تعهدات کاملی که در برجام به ایران داده شده است را تضمین کند. اما اگر اروپا نتواند و یا نخواهد در این مسیر گام بردارد، طبیعتا ما نیز تعهدی به تداوم حضور در برجام نخواهیم داشت، سیاستهای مستقل خودمان را دنبال خواهیم کرد.
* به سیاستهایمان ادامه می دهیم
سوال هفتم: اگر توافق هسته ای شکست بخورد چه خواهد شد؟ الان ایران و اروپا و برخی از کشورهای جهان در تلاش هستند که توافق هسته ای پابرجا بماند اما اگر بر فرض مثال به مرحله ای برسیم که ادامه توافق امکانپذیر نباشد ایران سیاستهای خودش در منطقه را کمافی السابق ادامه میدهد یا اینکه شاهد تغییراتی در سیاستهای ایران خواهیم بود؟
شمخانی: آمریکا قبل از برجام و بعد از برجام سیاستهایش تغییر نکرده است. سیاستهای آمریکا در قبال ایران همواره خصمانه بوده است. ایران هرگز در سیاستهای منطقه ای خودش تا زمانی که تامین کننده مصالح مردم منطقه است و مردم خواهان آن هستند و حکومت هایی مثل عراق و سوریه خواهان آن هستند تجدیدنظر نخواهد کرد، حتما به این سیاست ها ادامه خواهد داد، دلیلی بر تغییر نمی بینیم.
* ائتلافی که بر مبنای حقه بازی طراحی شده
سوال هشتم: آمریکا میگوید در حال تشکیل یک ائتلاف بین المللی بر علیه ایران است آیا شما معتقدید که امکان ایجاد چنین ائتلافی هست و آیا ایران شروع به اعمال سیاستهای پیشگیرانه با اروپا و کشورهای آسیایی و منطقه ای کرده تا بتواند جلوى هرگونه ائتلاف احتمالی به رهبری آمریکا علیه ایران را بگیرد؟
شمخانی: این ائتلاف بر مبنای حقه بازی طراحی شده و هدف آن دوشیدن ثروت های منطقه است. ترامپ در اولین سفر خارجی به ریاض رفت که این ائتلاف را شکل بدهد ولی حضور او منجر به فروپاشی شورای همکاری خلیج فارس شد چون این ائتلاف مبانی غلطی داشت. دوم اینکه این ائتلاف که از قبل وجود داشته باید بتواند کارنامه قابل دفاعی ارائه دهد یعنی اثبات کند که در عراق و یا در سوریه در مبارزه با تروریسم عملکرد موفقی داشته است. یا بتواند عملکرد مثبتی در ایجاد ثبات و امنیت در افغانستان ارائه کند و یا حتی قدم مثبتی در فلسطین برداشته باشد. متاسفانه نه تنها حقی در فلسطین به مردم داده نشد بلکه جرات و جسارت این را پیدا کردند که سفارتشان را به قدس شریف منتقل کنند. این ثمره ائتلافشان برای مسلمان ها است ثمره دوم آن در سوریه است، آمریکا به دلیل واهی بکارگیری سلاحهای شیمیایی دولت مستقر را با هدف تقویت جریان تروریسم مورد حمله قرار داد. به طور قطع راهبرد این ائتلاف تجزیه سوریه است. آمریکایی ها در شرق فرات مستقر شده اند تا در زمان مناسب نقشه تجزیه سوریه را اجرا کنند.
*با موافقت انصارالله مقرر شد که در ماه مبارک رمضان آتش بس اعلام شود، اما سعودیها قبول نکردند
سوال نهم: اما این کشورها می گویند که ایران برای آنها خطر است، مثلاً عربستان و امارات و بحرین و بعضی دیگر از کشورها معتقدند که سیاستهای منطقه ای ایران برای امنیت ملی آنها ایجاد خطر می کند.
شمخانی: ایران هیچگاه به عربستان سعودی تعدی نکرده است. بارها در موضوع بحران یمن به عربستان سعودی گفته شد که جریان غالب یک جریان مردمی است و باید همه تلاشها برای تحقق اراده مردم یمن بسیج شود، اما حکام جوان و بی تجربه سعودی مسیر حمله نظامی و کشتار مردم بیگناه را برای تحمیل اراده خود برگزیدند. اخیرا با درخواست برخی کشورهای اروپایی گفتگوهای فشرده ای در موضوع بحران یمن انجام شد و با موافقت انصارالله مقرر شد که در ماه مبارک رمضان آتش بس اعلام شود، اما سعودیها قبول نکردند، سعودیها با طرح اتهامات واهی بدنبال فرافکنی و بهانه جویی هستند. مثل بهانه ای که اخیرا مراکش آورد و اعلام کرد که ایران و حزب الله لبنان جبهه پولیساریو را تقویت می کنند، هیچ سندی هم ارائه نشد .مشخص است که آمریکا و سعودی ها به آنها برای بیان این اتهامات فشار وارد کردند.
*ایران همیشه دنبال عادی شدن روابط با عربستان بوده، البته نه از موضع ضعف
سوال دهم: روابط با عربستان را چطور می بینید؟ ما میدانیم که به هر حال عربستان کشورى مهم در منطقه است و شاید خیلی از مشکلات در منطقه به اعتقاد بعضی ها بدون دخالت عربستان حل نخواهد شد الان به نظر شما روابط ایران با عربستان رابطه ای قطع شده کامل است یا اینکه این قطع رابطه مقطعی است و امکان ترمیم و بهبود روابط هست روابط ایران و عربستان را چطور میبینید؟
شمخانی: این متاثر از خواست آمریکا و رژیم صهیونیستی است. اگر ایران و عربستان با هم تصمیم می گرفتند این روند به سرعت ترمیم می شد، ولی به دلیل دخالت های دیگران شکل نگرفت. ایران همیشه دنبال عادی شدن روابط با عربستان بوده البته نه از موضع ضعف بلکه از موضع عزت و جلوگیری از اتلاف منابع مالی ملت های منطقه، عربستان حجم انبوه سلاح عربی را بر اساس کدام تهدید می خرد؟ چرا این کشور منابع گسترده مالی و تجهیزات نظامی را در اختیار تروریستهای تکفیری قرار داد؟ چرا در قبال جنایت های رژیم صهیونیستی سکوت می کند؟ اینها سوالات مهمی هستند که حکومت سعودی باید در برابر افکار عمومی جهان اسلام به آنها پاسخ بدهد. چرا قطر را محاصره می کند ؟ اساسا تعارض قطر و سعودی به چه دلیل است ؟ قطعا تعارض قطر و سعودی مثل تعارض یمن و سعودی است. عربستان بدنبال تحمیل اراده خود در خصوص ساختارهای حکومتی و حاکمان وابسته به سعودی در کشورهای منطقه است. منشاء تعارض عربستان با یمن و قطر در موضوعاتی از این دست است.
*اگر کسی به آبهای سرزمینی ما تعدی بکند حتما با او مقابله می کنیم
سوال یازدهم: آمریکا میگوید که تحرکات و سیاستهای ایران در خلیج فارس را رصد میکند و ما میدانیم که منطقه خلیج فارس و آبهای خلیج فارس منطقه ای حساس برای جهان ایران و منطقه از نظر اقتصادی و امنیتی و همینطور از نظر آبراههای بین المللی است، آیا ایران در مقابل این رصدهای آمریکا و سیاست آمریکا در خلیج فارس سیاست جدیدی دارد یا اینکه ایران سیاستهای خود را در خلیج فارس بر حسب رییس جمهور آمریکا تغییر میدهد مثلا در زمان اوباما ایران یک گروه از تفنگداران دریایی آمریکا را بازداشت کرد، اما الان آمریکا میگوید ایران سیاستش را در خلیج فارس تغییر داده و جرأت تکرار چنین کارى را ندارد؟ سیاست ایران در خلیج فارس چطور است؟
شمخانی: نظامیان آمریکایی وقتی می خواهند وارد خلیج فارس بشوند در بیسیم به یکدیگر اعلام می کنند که در حال ورود به دره وحشت هستیم. آمریکاییها از خلیج فارس به دلیل حضور ایرانی ها به شدت هراس دارند، ولی واقعیت این است که راهبرد ما در خلیج فارس، دفاع از آب های سرزمینیمان است. کار خاصی نمی کنیم هیچوقت نمی کردیم اگر کسی به آبهای سرزمینی ما تعدی بکند حتما با او مقابله می کنیم، اما سیاست ما تغییر پیدا نکرده است.سیاست دفاع و مقابله با تجاوز از قبل بوده و هنوز ادامه دارد.
