خروج «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا از برجام و مشروط کردن حضور دوباره خود به تلاش اروپایی‌ها برای راضی کردن ایران به مذاکره در راستای اعمال تغییرات مورد نظر واشنگتن، موجی از آشفتگی دیپلماتیک به وجود آورده به‌ویژه آنکه با بازگشت دوبار تحریمها، ۳ اقتصاد بزرگ اروپا شامل آلمان، انگلیس و فرانسه رویای دست‌یابی به بازارهای ایران را از دست می‌دهند.
به همین دلیل ترزا می، آنگلا مرکل و امانوئل ماکرون که به‌ترتیب نخست‌وزیر انگلیس، صدراعظم آلمان و رئیس جمهوری فرانسه هستند، ضمن ابراز تاسف و نگرانی از تصمیم ترامپ، از پایبندی خود به برجام سخن گفتند. کمیسیون اروپا نیز در بیانیه ای اعلام کرد: در حال برداشتن گام هایی برای حفظ منافع شرکت های اروپایی در ایران هستیم. اروپا به تداوم کامل و مؤثر اجرای برجام متعهد است.
در این راستا گفتگویی با پروفسور «آریانا طباطبایی» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده که در ادامه آمده است. طباطبایی عضو ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی (CSIS) و مشاور سازمان ناتو است. وی همچنین محقق مرکز بلفر مدرسه کندی دانشگاه هاروارد است.
*آمریکا برجام را نقض کرد و از این پیمان خارج شد. دلایل این امر چه بود؟
مهمترین دلیل تصمیم رئیس جمهور ترامپ جهت خروج از برجام ناشی از سیاست داخلی امریکاست. زیرا اولا ترامپ تلاش می کند میراث رئیس جمهور اوباما را از بین ببرد و برجام یکی از مهمترین دستاوردهای سیاست خارجی دولت اوباماست.
دوم اینکه یکی از وعده های سیاست خارجی ترامپ به طرفداران خود خروج از برجام بود. بنابراین خروج از این توافق بین المللی اساسا یک وعده انتخاباتی بود که پایگاه وی را محکم می کند.
*با توجه به نقض برجام از سوی آمریکا وظایف سایر متعاهدان به توافق هسته ای چیست؟
اگر همه امضاء کنندگان دیگر تصمیم بگیرند برجام را بدون امریکا ادامه دهند، همه آنها مجبور خواهند بود دستاوردهای خود از این توافق را تقویت نموده و از آنها حمایت کنند.
اما برای اروپایی ها تامین خواسته های ایران خارج از برجام بدون خرید برخی کالاها از امریکا دشوار خواهد بود. اروپایی ها هم در بروکسل و هم در دیگر پایتخت های اروپا سعی می کنند راه حلی برای این مشکل بیابند.
*ایران در واکنشی هوشمندانه به نقض برجام از سوی آمریکا، اعلام کرده در صورتی به ادامه برجام پایبند خواهد ماند که اروپا تضمینهای عینی به ایران بدهد. با توجه به اینکه اروپا هم خیلی قدرت زیادی برای مقابله با امریکا ندارد در صورت بازگشت تحریمها آیا اساسا تضمینهای اروپا جایگاهی دارد؟
من اعتقاد دارم که اروپایی ها خواهان حفظ برجام هستند و سعی می کنند بهترین راه حل ها را برای رفع موانع ایجاد شده با خروج امریکا از برجام بیابند. گفته می شود که بدون شک قدرت اقتصادی امریکا با منافع اقتصادی کشورهای اروپایی در سایر مناطق و تاریخ آن ترکیب شده و اتخاذ سیاستی مغایر با آن چالشی بزرگ برای آنها در پی خواهد داشت.
اکنون خیلی زود است تا بگوییم آیا پیشنهادات اروپایی ها جهت راضی کردن ایرانی ها کافی خواهد بود یا خیر.
*ایا در فضایی که آمریکا تحریمهای هسته ای را باز می گرداند و شرکتهایی که در زمینه های منع شده با جریمه مواجه می شوند جرات سرمایه گذاری و تعامل اقتصادی با ایران را خواهند داشت؟
کشورهای اروپایی همه آنچه را که می توانند در سطح اتحادیه اروپا جهت به حداقل رساندن خسارت تحریم های جدید علیه ایران انجام دهند را انجام خواهند داد.
گفته می شود که اتحادیه اروپا نمی تواند شرکت ها را مجبور کند در ایران سرمایه گذاری کنند. اتحادیه اروپا فقط می تواند به آنها جهت انجام تجارت در ایران و هدایت آنها در شرایط فعلی کمک کند. ایران می تواند بر چالش هایی که اقتصاد آن را تحت تاثیر قرار می دهد و مانع تجارت می شود غلبه نموده و شرکت ها را جهت سرمایه گذاری در ایران تشویق کند.
*بازگشت کدام نوع تحریم ها خط قرمز ایران بوده و منافع ملی آن را به خطر می اندازد؟
به نظر من مشخص نیست که کدام نوع از تحریم ها خط قرمز ایران است. بسته کامل پیشنهاده شده توسط اروپایی ها، جهت حفظ برجام توسط ایران می تواند به انتظارات ایرانی ها پاسخ دهد.
