محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در مراسم بزرگداشت روز استاد عصر امروز سه‌شنبه 11( اردیبهشت) که در دانشگاه امیرکبیر برگزار شد، ضمن تبریک به مناسبت اعباد شعبانیه، اظهار کرد: برای بنده باعث افتخار است که در روز استاد در خدمت یکی از برجسته‌ترین دانشگاه‌های کشور باشم.
وی افزود: ما امروز در شرایط ویژه‌ای در سطح جهان هستیم، شرایطی که از آن به عنوان گذار یاد می‌شود؛ این شرایط گذار اتفاق جدیدی نیست و در واقع بعد از فروپاشی شوروی جهان با پدیده‌ای مواجه شد که در گذشته نیز با آن روبه‌رو شده بود؛ پس از جنگ جهانی دوم یک نظم دوقطبی متصلب شکل گرفته بود که با این فروپاشی اصول آن تغییر کرد.
وزیر خارجه کشورمان تصریح کرد: آمریکایی‌ها تلاش کردند که با هزینه‌های بالا برتری نظامی خود را پس از جنگ سرد نهادینه کنند، به طوری که امروزه 7 تریلیون دلار در منطقه هزینه کرده‌اند و تقریبا هر سال یک جنگ را به راه انداخته‌اند، بوش پدر، کلینتون و رئیس‌جمهورهای پس از اینها در عراق، سوریه، لیبی و سودان لشکرکشی نظامی انجام داده‌اند تا برتری موقتی نظامی آمریکا را نهادینه کنند، حمله به افغانستان و عراق نیز با این پیش زمینه فکری صورت گرفت.
ظریف اضافه کرد: به نظر من دوران گذار دوران کوتاهی نبود و در این دوران علی‌رغم تاریخ گذشته جنگ‌های متعددی صورت گرفت، در این باره باید به این موضوع اشاره کنیم که شکل رقابت در صحنه کنونی روابط بین‌الملل تغییر کرده است، همچنین منابع قدرت نیز متنوع شده‌اند در حالی که در گذشته قدرت نظامی مبنای ارزیابی توانمندی دولت‌ها بود، اما امروزه این چنین نیست.
وزیر اموز خارجه با اشاره به اینکه عربستان با سهم سطحی از قدرت و تاکید بر بعد نظامی، این چنین برداشت می‌کند که ایران به لحاظ نظامی توانایی رقابت با کشورهای اسلامی را ندارد، تصریح کرد: اگر واقعیت چنین باشد پس چرا بن‌سلمان مدام از نفوذ ایران در منطقه هراس دارد، در حالیکه دولتش پس از آمریکا و چین سومین خریدار تسلیحات نظامی در جهان محسوب می‌شود و هزینه نظامی عربستان به 67 میلیارد دلار می‌رسد.
وی اضافه کرد: عربستان حتی با خرید تسلیحات مدرن غربی نیز نمی‌تواند در برابر ایران ایستادگی کند و حتی باید گفت که قطر هم امروزه با وجود وسعت کم در برابر عربستان حرفی برای گفتن دارد، تمام این موارد به سبب تحول در ابزار دست‌یابی و منابع مربوط به قدرت است.
وزیر خارجه کشورمان گفت: باید از منابعی تحت عنوان منابع نرم و یا معنایی یاد بکنیم که از آن تحت عنوان "قدرت معنایی" نام برده می‌شود؛ مشروعیت نظام سیاسی و داشتن پیامی جذاب برای مردم جهان به طوریکه بتواند قلب‌ها و مغزها را جذب کند، مهم‌ترین ابزار قدرت برای یک دولت محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: هرچند که تسلیحات نظامی و توسعه آنها اهمیت زیادی دارد، اما مزیت نسبی ما در قدرت معنایی ماست؛ حوزه‌ای که ما در آن به مردم وابسته‌ایم و این امر قدرت زیادی را به ما می‌دهد، در عین حال ما پیامی برای جهان داریم و خودمان با اتکا بر توان خود تصمیم‌گیری می‌کنیم، همان قدرت معنایی است.
ظریف با تاکید بر اینکه دنیا دیگر دنیای غربی و آمریکایی نیست اظهار کرد: دنیا پساغربی شده، یعنی نه دیگر اتفاقات مهم در غرب رخ می‌دهد و نه غربی‌ها در این مورد تصمیم‌گیری می‌کنند؛ یک زمانی روابط بین‌الملل، روابط غربی‌ها بود و حتی با وجود کشورهای حاشیه‌ای باز غرب در مرکز توجه قرار داشت.
وزیر خارجه با اشاره به اینکه ذهنیت پیروزی آمریکا در هر شرایطی مبتنی‌بر طرز تفکر غرب محوری است، خاطرنشان کرد: چنین افرادی با داشتن ذهنیتی مبتنی‌بر برتری غرب راه علاج را عدم مشارکت در صحنه بین‌المللی می‌دانند زیرا فکر می‌کنند غرب و آمریکا تنها برنده‌اند و کنشگری را در کشورهای غربی خلاصه می‌کنند.
وی تاکید کرد: از وقتی که جهان از نظم دوقطبی متصلب خارج شده است، دیگر ما شاهد یک نظم سازمان یافته نیستیم و این موضوع را برای اولین بار حضرت امام(ره) مطرح کردند، ایشان هم ضد سیاست‌های غلط آمریکا صحبت می‌کرد و هم در خصوص فرو پاشی شوروی به مقامات آن کشور نامه نوشت، واقعا باید این سوال را پرسید که چه چیزی باعث شد تا امام راحل با چنین نگرشی به روابط جهان نگاه کنند.
وزیر امور خارجه اظهار کرد: امروز همه مردم دنیا در روابط بین‌المللی کنش‌گر هستند، فردی در منزل می‌تواند بنشیند و یک جمله را توئیت کند و در کمترین زمان حرف خود را به گوش جهان برساند زمانی برای اینکه 10 هزار نفر بتواند حرف تو را بشنوند باید یک امپراطوری عظیم رسانه‌ای ایجاد می‌شد، اما امروز به شرط داشتن فکر و قلم مناسب با یک جمله می‌توان یک نیمه امپراطوری تشکیل داد امروز دیپلماسی عمومی به دلیل اهمیت پیدا کردن فرد انسانی می‌شود هر فرد می‌تواند به تنهایی حرکت و هیجان تولید کند.
وی اضافه کرد: امروزه رسانه‌های عمومی باید با رسانه‌های خصوصی رقابت کنند که این امر تحول بسیار مهمی محسوب می‌شود؛ با توجه به تحولات رخ داده، دیپلماسی عمومی اهمیت بسزایی را دارد زیرا فرد انسانی تولیدکننده و اتمام کننده است.
ظریف بیان کرد: قدرت استفاده از زور سازمان یافته در قالب جنگ و خشونت از اختیار دولت‌ها خارج شده است به طوری که امروز داعش و النصره نماد چنین تغییری هستند؛ دولت‌ها دیگر در حوزه امنیت انحصارگر نیستند و بازیگرانی همچون حزب‌الله امنیت ایجاد می‌کنند و داعش ناامنی را برای مردم یک منطقه ایجاد می‌کند.
وزیر خارجه کشورمان تصریح کرد: شرایط کنونی در صحنه بین‌الملل بسیار سیار شده است، به همین دلیل نیاز به محاسبه‌گری است، با توجه به تغییر عوامل خود راس معادله بین قدرت و کاهش آسیب‌پذیری تغییر کرده و دولت‌ها باید با دقت بیشتری محاسبه‌گری کنند برای این محاسبه‌گری نظام‌های سیاسی نیازمند شنیدن صداهای متفاوت و مختلف هستند.
ظریف تاکید کرد: ما نیازمند شنیدن صداهای گوناگون هستیم، مشکل خود سانسوری در رساندن حرف به مقامات بالایی به اشتباه محاسباتی منجر می‌شود همین اشتباه محاسباتی بود که صدام را تحریک کرد به ایران حمله کند، مقامات آمریکایی به وی می‌گفتند که ظرف چند روز تهران اشغال می‌شود به همین دلیل است که می‌بینیم تا یک هفته پس از شروع جنگ سازمان ملل هیچ قطعنامه‌ای در مورد جنگ ایران و عراق صادر نکرد.
وی با بیان اینکه محاسبه صحیح می‌تواند کشور را قدرتمند‌تر کند، گفت: امروز ایران با داشتن محاسبه‌گری صحیح می‌تواند بر قدرت خود بیفزاید؛ امروز دیگر هر یک از کشور‌ها دارای نقش مستقل هستند. آقای کری و آقای لاوروف تصمیم گرفتند جنگ سوریه را به اتمام برسانند این در حالی است که اتحاد سه کشور ایران، روسیه و ترکیه توانست موفقیت‌های بسیاری در زمینه جنگ با تروریست در کشور سوریه ایجاد کند.
ظریف با بیان اینکه افکار عمومی نقش بسیار مهمی را دارند، ادامه داد: آنچه امروز بن‌سلمان در سفرهایش به واشنگتن مطرح می‌کند، مطابقتی با واقعیت کشورش ندارد، بن‌سلمان تنها با صرف هزینه هنگفت به دنبال تصویرسازی از ریاض است به طوری که این قالب‌سازی مطابق میل جامعه آمریکا باشد.
وزیر امور خارجه با بیان اینکه معتقدم آینده جمهوری اسلامی با این شرایط آینده بسیار روشنی است گفت: قدرت جمهوری اسلامی متکی به مردم و درون‌زا است؛ آقای ترامپ نمی‌تواند بگوید اگر دو هفته دست از حمایت ایران برداریم ایران سقوط می‌کند، آمریکا نه تنها حمایتی از ما نکرده که در طول سال‌های پس از انقلاب هموراه با ما دشمنی داشته است.
وی با بیان اینکه نباید امید را از مردم بگیریم گفت: آقای ترامپ روزی که برای تبلیغات ریاست جمهوری سخنرانی می‌کرد وعده داد در اولین اقدام برجام را نابود می‌کند، اما دو سال است که موفق به چنین کاری نشده است چرا به مردم در زمینه برجام اعتماد به نفس نمی‌دهید این مردم با اعتماد و امید در انتخابات شرکت کردند اینکه به چه کسی رای دادن اصلا مهم نیست، نکته مهم حضور بیش از ۷۰ درصدی آنها بود، چرا باید به مردم بگویم کدام دیوانه در ایران سرمایه‌گذرای می‌کند؛ چرا به مردم خودمان اطمینان نمی‌دهیم دعوا‌های سیاسی داخلی چه معنایی دارد چه منافعی وجود دارد که افراد به خاطر آنها حاضرند منافع ملی را زیر پا بگذارند.
وزیر امرو خارجه کشورمان در پایان خاطر نشان کرد: ایران با همین امید و همین اطمینان می‌تواند در دنیا موثر بوده و نقش قدرتمندی ایفا کند، بیاییم خود باوری را که بزرگترین یادگار امام راحل و آموزه مقام معظم رهبری است باور کنیم و بتوانیم برای کشور امید و آینده بسازیم.
