با افزایش فشارهای دولت آمریکا بر ایران طی ماه های پس از روی کار آمدن ترامپ به عنوان رئیس جمهور این کشور، تهران همواره واشنگتن را به نقض توافق هسته ای انجام شده میان ایران و ۱+۵ متهم کرده و خواستار پایبندی دولت آمریکا به برجام شده است.
از سوی دیگر، دولت ایالات متحده و «نیکی هیلی» نماینده این کشور در سازمان ملل متحد ضمن تاکید بر ناکافی بودن سختگیری های لازم در نظارت بر فعالیت های هسته ای ایران، سعی کرده اند تا طی ماه های اخیر، سایر شرکای غربی خود را برای افزایش تحریم های جدید علیه ایران به بهانه فعالیتهای موشکی و مسائلی واهی همچون نقض حقوق بشر متقاعد سازند.
دراین راستا گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» رئیس سابق بخش تحلیل عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) انجام داد که متن کامل آن در زیر آمده است.
پیلار از اساتید دانشگاه «جرج تاون» است و تاکنون مسئولیت های متعددی را بر عهده داشته که از جمله آنها می توان به ریاست واحد تحلیل عملیات های سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به عنوان یکی از اعضای اصلی آن نیز دارد.
*هیأت آمریکایی در نشست اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین طی بیانیه ای اعلام کرد که هرگونه نگرانی قابل اعتنایی در مورد برنامه هسته ای ایران باید بررسی شود. در این بیانیه آمده است: آمریکا از بیانیه «یوکیا آمانو» مدیر کل آژانس مبنی بر اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ارزیابی اعلامیه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده و بازرسی‌های مبتنی بر دسترسی تکمیلی از سایت‌ها و دیگر اماکن ایران انجام می‌دهد، استقبال می کند. معنای بازرسی های مبتنی بر دسترسی تکمیلی به سایت ها و اماکن (هسته ای) چیست؟ آیا این دسترسی چیزی فراتر از پروتکل الحاقی است؟
دسترسی تکمیلی به بازرسی تحت شرایط پروتکل الحاقی اشاره می کند. بیانیه آمریکا به پروتکل الحاقی و استانداردهای رعایت شده توسط دیگر کشورها که پروتکل الحاقی را پذیرفته اند، اشاره می کند.
هر چند مخالفان برجام در آمریکا تلاش می کنند مردم را با ارجاعات مبهم به «بازرسی های هر مکان، هر زمان» سردرگم نموده و به نظر می رسد دولت ترامپ نیز به این روند پیوسته باشد. با این وجود بیانیه آمریکا در نشست آژانس بین المللی انرژی اتمی در محدوده آنچه در برجام مورد توافق قرار گرفته، است.
*چرا آمریکا سعی دارد تا موضوع ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران (PMD) را بار دیگر به آژانس ببرد؟
آنهایی که سعی دارند برجام لغو شود، حتی قبل از اجرای آن سعی در لغو کردن آن داشتند. البته مخالفان در حال حاضر رئیس جمهور آمریکا را کنار خود دارند و آقای ترامپ بارها در مخالفت با برجام سخنرانی کرده است.
مسئله PMD همیشه موضوعی بوده که مخالفان خواهان برجسته کردن آن بوده اند. با پایبندی ایران به برجام بر اساس اعلامیه های مکرر آژانس بین المللی انرژی اتمی، مسئله PMD همچنان به عنوان یک استدلال مخالف محبوب باقی خواهد ماند. به این معنا که ایران ممکن است اقدامات مشکوکی به طور مخفیانه انجام دهد حتی اگر مخالفان نتوانند مدرکی دال بر نقض برجام ارائه دهند.
*«یوکیا آمانو» با تاکید بر اینکه آژانس در حال حاضر هیچ گونه نگرانی درباره بند T برجام ندارد، در نشست اخیر شورای حکام آژانس گفته است که آژانس در حال راستی آزمایی پایبندی ایران به بندهای مربوط به فعالیت های هسته ای ازجمله بند T بوده است. به نظر می رسد پیام یوکیا آمانو تا حد زیادی نزدیک به سخنان نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل شده است. نظر شما چیست؟
مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی اکنون در موقعیت بسیار حساسی قرار دارد. از یک طرف نمی تواند بیانیه و در خواست امریکا را نادیده بگیرد، از طرف دیگر او باید حافظ راستی و امانتداری سازمان خود و بازرسی های انجام شده توسط این نهاد مهم بین المللی باشد.
ارجاعات مبهم جهت بازرسی های بیشتر در واقع روشی است که دولت ترامپ می خواهد ادامه یافته، بدون به مخاطره انداختن صلاحیت آژانس در انجام وظایفش از جمله نظارت بر انطباق با الزامات خاص در برجام.
*رضا نجفی، سفیر ایران در آژانس تاکید کرده که دولت آمریکا با محدودسازی بهره برداری ایران از توافق هسته ای هم متن برجام را نقض کرده و هم روح آن را؛ به ویژه درخصوص مفاد ۲۶، ۲۸ و ۲۹ توافق هسته ای، این اقدام آمریکا اجرای موفق برجام را زیر سوال برده است. این بیانیه در حالی مطرح می شود که آمریکا تحریم های جدیدی به بهانه تروریسم و حقوق بشر علیه ایران وضع کرده است. در صورتیکه توان بهره برداری ایران از منافع حاصل توافق هسته ای محدود شود، چه بر سر برجام خواهد آمد؟
برجام بر اساس یک معامله خوب درک شده و اساسی تنظیم شده است. موافقت نامه ای که در آن ایران محدودیت های مشخص بر برنامه هسته ای خود و نظارت اضافی بین المللی را پذیرفته و در عوض تحریم هایی اقتصادی مشخص که در پاسخ به برنامه هسته ای آن تحمیل شده بود، به حال تعلیق در آمده یا حذف شده اند.
برجام شامل تعهدات اضافی برای طرفین غیر ایرانی نیزهست تا مانع فعالیت اقتصادی عادی ایران نشده به طوریکه منافع رهایی از تحریم ها را خنثی کنند. رعایت تمامی تعهدات در برجام برای طرفین ضروری بوده و ایران نمی تواند به تعهدات خود پایبند باشد، زمانی که امریکا به تعهدات خو پایبند نیست.
