روزنامه لبنانی «الاخبار» در یادداشتی به قلم «نادین شلق» با عنوان «ترامپ در برابر امتحان هسته‌ای: پیش‌بینی سناریو جنون‌زدگی» به تحلیل قضیه عهدشکنی آمریکا در پایبندی به توافق هسته‌ای و پیامدهای آن پرداخت.
در این یادداشت آمده است: برای اولین بار دنیا منتظر شنیدن یکی از مهم‌ترین سخنرانی‌های «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکاست که قرار است بزودی در آن گزارش آمریکا را درباره پایبندی به توافق هسته‌ای با ایران اعلام کند و بر اساس اطلاعاتی که به بیرون درز کرده ترامپ احتمالا این بار با تایید برجام مخالف است اما این مساله به معنای خروج نهایی و ساده آمریکا از این توافق تاریخی نیست.
نادین، روزنامه‌نگار لبنانی افزود: هم اکنون دونالد ترامپ چاقوی خود را تیز کرده تا مهم‌ترین ماموریت خود را انجام بدهد، طی چند روز آینده تا پانزدهم اکتبر ترامپ سخنانی ایراد خواهد کرد که شاید جنجالی‌ترین سخنرانی وی از زمان رسیدن به قدرت باشد او حکم خود را درباره توافق هسته‌ای ایران قرائت خواهد کرد و احتمالا بدین طریق نوع جدید سیاست خارجه آمریکا را نشان خواهد داد بخصوص که این اقدام وی طرف‌های مختلف امضا کننده توافق هسته‌ای اعم از متحدان یا دشمنان آمریکا را واداشته که زنگ خطر را به صدا درآورند.
خبرنگار روزنامه الاخبار نوشت: اگرچه هنوز برخی امیدوارند که ترامپ کمی عقل خود را به کار گرفته تا طبق میلی که قبل از رئیس جمهور شدن داشته عمل نکند اما برخی هم که از آنچه در ذهن وی می گذرد باخبرند و می‌گویند او بر توقف اجرای برجام اصرار دارد.
به نوشته الاخبار، اوصافی که ترامپ برای برجام می آورد اعم از اینکه این «بدترین توافق» یا «سرمنشأ دردسرهای آمریکاست» و به پاره کردن آن وعده داده کلید واژه‌هایی است که آمریکا در خصوص برنامه هسته‌ای ایران به کارگرفته اما آیا واقعا رئیس جمهور آمریکا براحتی می‌تواند وعده خود را عملی کند.
همه شواهد و قرائن نشان می‌دهد که اگر آمریکا تصمیم به خروج از برجام بگیرد آن را به تنهایی انجام خواهد داد و بر اساس بیش‌تر تحلیل‌ها، دولت آمریکا نمی‌خواهد تنها طرفی باشد که در این زمینه خطر میکند؛ بر خلاف پافشاری که ترامپ به آن تظاهر میکند و مغایر با منطق و واقعیت است.
تلاش احتمالی اروپایی‌ها برای کمک به ترامپ از طریق تشدید محدودیت‌های موجود در توافق فعلی
در آغاز انتظار می‌رود که رئیس جمهور آمریکا در پانزدهم اکتبر با تایید برجام مخالفت کرده و آن را تحویل کنگره بدهد؛ کنگره نیز 60 روز فرصت دارد تا درباره اعمال مجدد تحریم‌های هسته‌ای تصمیم‌گیری کند مسأله‌ای که موانع زیادی بر سر آن قرار دارد حتی اگر تسلط جمهوری خواهان بر مجلس نمایندگان و سنا را هم در نظر بگیریم.
رئیس جمهور آمریکا به رأی اکثریت نیاز دارد یعنی جمهوری‌خواهانی که 52 کرسی از 100 کرسی سنا را در اختیار دارند به تنهایی می‌توانند سرنوشت برجام را رقم بزنند اما به نظر می‌رسد آنها پشتیبانی لازم را در اختیار ندارند و به نوشته روزنامه واشنگتن پست، «میچ مک‌کانل»، رهبر اکثریت جمهوری‌خواه در سنا تاکید کرده که به دنبال اضافه کردن مسائل جنجالی به دستور کار قانون‌گذاری‌های سنا نیست بخصوص که سنا انتخابات میان دوره‌ای را هم پیش رو دارد.
حتی شمار زیادی از حامیان مخالفت با برجام اعتقادی ندارند که آمریکا نیاز به تحمیل مجدد تحریم‌ها دارد از جمله «جف ولیک» و «جان مک کین» و «سوزان کولینز» سناتورهای جمهوری‌خواهی که اعلام کردند که از رای خود به تحریم‌ها مطمئن نیستند و سناتور «راند پول» و «ادوارد رویس»، رئیس کمیته روابط خارجه مجلس نمایندگان آمریکا هم تصریح کردند که به خروج ترامپ از برجام اعتقادی ندارند.
علاوه بر مسائل ذکر شده یکی از برجسته‌‍ترین جمهوری‌خواهان مخالف ایران یعنی سناتور تام کاتن تاکید کرد که برخلاف درخواست وی برای اقدام قوی علیه ایران اما هرگز، رهبری سنا را به برداشتن اولین گام برای لغو برجام وادار نخواهد کرد. کاتن و دیگر مخالفان برجام معتقدند که دولت ترامپ می‌تواند متحدان اروپایی خود را به پیوستن به آمریکا در دعوت به ایجاد توافقی قوی‌تر با ایران متقاعد کند.
در این خصوص او هفته گذشته در نطقی برابر شورای روابط خارجی به لایحه‌ای اشاره کرد که می‌تواند بندهای سال‌های اخیر توافق هسته‌ای را ملغی کرده یا در نهایت محدودیت‌های برخی فعالیت‌های هسته ای ایران را در سال 2025 بردارد؛ وی بر ضرورت بازرسی‌های سخت‌تر از تاسیسات هسته‌ای و اعمال محدودیت‌های جدیدی بر برنامه موشکی ایران تاکید کرد.
در حالی که انتظار می‌رود که توافق برجام به شکل کنونی خود باقی بماند بسیاری می‌گویند دولت آمریکا درصدد متقاعد کردن کنگره به وضع لایحه جدید یا تعدیل قانون سابق است به گونه‌ای که ترامپ مجبور نباشد توافقی را که موافق میل وی نیست تایید کند.
«رکس تیلرسون»، وزیر خارجه و «هربرت ریموند مک مستر» مشاور امنیتی ملی آمریکا در حاشیه نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل متحد به این اصلاحات اشاره کرده و گفتند که احتمال می‌رود که طول مدت گزارش تایید یا رد برجام تا 90 روز تمدید شود.
در این مدت دموکرات‌ها به اجماع با تحریم‌های هسته‌ای جدید علیه ایران مخالف باقی خواهند ماند اما هیچ کدام از پیشنهادهای مذکور در بالا را نخواهند پذیرفت و از همین رو به حمایت اروپایی‌ها از برجام مسلح می‌شوند.
اما تا چه میزان می توانند روی کمک اروپایی‌ها حساب باز کنند؟
کشورهای اروپایی امضا کننده برجام شامل فرانسه، آلمان و انگلیس دولت آمریکا و کنگره را برای حفظ برجام تحت فشار قرار دارند آنها همانند ایران می‌گویند که برجام قابل تغییر نیست حتی سفرای آنها با رفت و آمد به کنگره سعی در متقاعد کردن اعضای آن به اهمیت برجام داشتند.
در همین راستا «دیوید سولیوان»، سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن در گفت‌وگو با روزنامه «آتلانتیک» تاکید کرد که مخالفت ترامپ با تایید برجام بر اقدامات آمریکا در این خصوص و نه صرفا بر نفس برجام تاثیر خواهد گذاشت.
وی افزود: تا زمانی که ایران به هر آنچه باید انجام بدهد پایبند است اتحادیه اروپا و 28 عضو آن به طور کامل به برجام پایبند هستند.
در همین حال روزنامه «فاینشنال تایمز» انگلیس نوشت، احتمالا اروپایی‌ها درصدد کمک به ترامپ برخواهند آمد و محدودیت‌های برجام را سخت‌تر می‌کنند و شاید خواهان مذاکراتی هسته‌ای خارج از توافق برجام خواهند شد انگلیس از روش‌هایی سخن گفته که اجرای توافق با اتکا بر رویه‌ای سختگیرانه‌تر را می‌دهد و فرانسه نیز پیشنهاد شروع مذاکراتی در خصوص برجام در سال 2025 را داده یعنی هنگامی که زمان اجرای آخرین بندهای توافق فرامی‌رسد و ایران از بقیه قید و بندها هم رهایی پیدا میکند.
اما احتمال آخر به واقعیت نزدیک‌تر است و می‌توان این نظریه را مبنای آن دانست که اروپایی‌ها احتمالا در اقدام به هر کاری تردید دارند آنها از تحرکات و تلاش‌هایی برای حفظ تجارت خود در ایران خبر دادند و در صورتی که آمریکا بخواهد تحریم‌های ایران را بازگرداند بر آنها تاثیر خواهد گذاشت آنها تاکید کردند که در صورت خروج واشنگتن از برجام اجرای این توافق را با مسکو، پکن و تهران ادامه خواهند داد.
اتحادیه اروپا گام‌هایی عملی برای مصون نگاه داشتن اقدامات خود از هر گونه اقدام آمریکا به کار گرفته است مقامات اتحادیه اروپا در حال بررسی راهکارهایی هستند که در سال 1990 برای ایمن نگاه داشتن شرکت‌ها و اشخاص از تحریم‌های آمریکا بکارگرفته می شد .
«تردیدی ندارم که اگر این سناریو به واقعیت مبدل شود اتحادیه اروپا برای دفاع از منافع مشروع شرکت‌هایش اقدام خواهد کرد» این اظهارات «دیوید سولیوان»، سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن است، اما چیزی که در ذهن این‌ها می‌گذرد این است که تحریم‌های آمریکا رقابت را برای شرکت‌های آنها در ایران آسان‌تر خواهد کرد.
تایید نشدن برجام توسط آمریکا ضرورتا به معنای پایان این توافق نیست تنها آمریکا بخشی از آن نخواهد بود این جمله را نیز «رابرت لیتواک»، عضو شورای امنیت ملی در دوره بیل کلینتون ر ئیس جمهور اسبق آمریکا و کارشناس امنیت بین الملل در موسسه «وود ورد ویلسون» در گفت‌وگو با شبکه «سی ان اس بی سی» بیان داشت.
وی افزود: اروپایی‌ها با این سرعت به تحریم‌ها بازنخواهند گشت اگر به این معناست که ایرباس می‌تواند بوئینگ را شکست بدهد آنها از این امر خوشحال می‌شوند.
با این حال رئیس جمهور آمریکا راهی را که در پیش گرفته از کنگره تا سازمان ملل ادامه خواهد داد اگرچه انتظار نمی‌رود به جواب‌هایی که می‌خواهد، دست پیدا کند و مطمئنا کار وی به هر شکلی به تنش در رابطه با ایران و متحدان اروپایی او دامن می‌زند.
از آنجایی که برخی از مشاوران ترامپ از جمله رکس تیلرسون وزیر خارجه و جیمز ماتیس وزیر دفاع و دیگران حامی ابقای برجام هستند وی را به تایید آن توصیه می‌کنند و تجدید نظر سیاسی در قبال ایران همچنان ادامه دارد.
روزنامه «وول استریت ژورنال نیز به نقل از یک مقام بلندپایه دولت آمریکا گفت که ترامپ تصمیمی نهایی درباره اینکه التزام ایران به برجام را تایید میکند اتخاذ نکرده اما تصمیم دارد راهبردی را برای مقابله با برنامه موشکی ایران و سپاه پاسداران بکارگیرد.
