مواضع خصمانه دونالد ترامپ علیه توافق هسته‌ای ایران و 1+5، رفته رفته در حال مخدوش کردن سند برجام است. اتفاقی که به هیچ وجه خوشایند متحدان اروپایی آمریکا نیست؛ البته برخی اعضای رژیم ایالات متحده آمریکا تلاش دارند تا ترامپ را از الغای یکطرفه برجام بازدارند و خطرات این تصمیم را به او گوشزد کنند.
ضرب الاجل خودساخته آمریکایی‌ها
۲۳ مهر برابر با ۱۵ اکتبر، تاریخی است که این روزها به کرات از زبان «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا شنیده می‌شود؛ در این تاریخ ترامپ قرار است نسبت به پایبندی یا عدم پایبندی ایران به برجام و اینکه آمریکا در این توافق می‌ماند یا خیر، اظهارنظر کند.
اما به تصریح کنشگران محافل سیاسی و رسانه‌ای آمریکا، به احتمال بسیار زیاد گزینه‌ای که ترامپ در قبال برجام بدان روی خواهد آورد، مذاکره مجدد برای اصلاح و ترمیم برجام است؛ موضوعی که نه تنها مقامات و مسئولان ایرانی مکررا اعلام داشته‌اند زیر بار آن نخواهند رفت که سایر طرف‌های برجام از جمله اتحادیه اروپا و روسیه هم این گزینه را رد کرده‌اند.
غیرهسته‌ای سازی برجام
هدف اصلی آمریکا و استراتژیست‌های تیم ترامپ، «غیرهسته‌ای سازی» برجام است. آنها به ادعای خود، برآنند تا متمم‌هایی ناظر بر محدودسازی فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران را به برجام بیفزایند. ترامپ و تیمش مدعی‌اند برجام قرار بود ثبات منطقه غرب آسیا را افزایش دهد اما ایران با اقداماتش از منطقه ثبات زدایی کرده است! و روح برجام را وفق بند 28 آن نقض کرده است.
ترامپ و تیمش همچنین به پیشنهاد نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی قصد دارند تا بند مربوط به تاریخ انقضای برجام (غروب برجام) را ملغی کنند و محدودیت‌های هسته‌ای که وفق برجام، ایران پذیرفته است را مادام‌العمر کنند.
رویای آمریکایی ترمیم برجام
این رویاپردازی‌های آمریکایی‌ها که از آن با عنوان «ترمیم برجام» یاد می‌کنند، با واکنش‌های قاطعانه ایران مواجه شده است؛ مواضع اخیر مقامات و مسئولان کشورمان نشان می‌دهد که آنها به هیچ وجه «برجام» را یک متن مقدس نمی‌پندارند و قصد ندارند به هر قیمتی در برجام باقی بمانند.
از سرگیری غنی‌سازی
«یکی از گزینه‌های ما می‌تواند از سرگیری غنی سازی باشد»؛ این مهم ترین بخش سخنان حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در نشست خبری چهارشنبه هفته گذشته در نیویورک است که در پاسخ به سوالی درباره نقض برجام توسط آمریکا و خروج این کشور از برجام، بیان شد. البته روحانی در همان نشست خبری در مقابل دوربین‌ها و خبرنگاران رسانه‌های جهانی یکبار دیگر یادآور شد که «گزینه‌های ایران در صورت نقض برجام رفتن به سوی سلاح هسته‌ای نیست چرا که به صراحت گفته‌ایم سلاح هسته‌ای را بر خلاف اخلاق و تعالیم دینی‌مان می‌دانیم».
برجام قابل مذاکره نیست
روحانی همچنین در نشست خبری خود در مقر سازمان ملل، نکته بسیار مهم دیگری را هم به زبان آورد که حاوی این پیام برای طرف مقابل برجام بویژه آمریکایی‌ها بود که ایران شیفته برجام نیست و به میزانی به آن پایبند خواهد بود که طرف مقابل هم پایبند باشد و برایش محل انتفاع باشد؛ رئیس جمهور گفت که « موضوع برجام پایان یافته است و هیچ گونه برگشتی به سوی این توافق نخواهد بود... این توافق چیزی نیست که بشود به آن دست زد و با کشیدن یک آجر این ساختمان فرو می ریزد... برجام یا می‌ماند با همه ویژگی‌هایی که دارد یا از بین می‌رود... برجام قابل مذاکره نیست».
روحانی همچنین در نیویورک در پاسخ به سوال خبرنگار آسوشیتدپرس درباره عکس‌العمل ایران در قبال خروج آمریکا از برجام نیز گفت که «اگر تحت هر شرایط آمریکا از برجام خارج شود معنایش آن است که دست ایران برای هر گونه انتخابی باز خواهد شد و ما برای شرایط مختلف پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده‌ایم».
عکس‌العمل اروپایی‌ها
رئیس‌جمهور کشورمان در پاسخ به سوال خبرنگار رادیو ملی آمریکا هم که از او خواست تا به گزینه‌های ایران در صورت خروج آمریکا از برجام اشاره کند نیز گفت که «به هر حال ایران گزینه های مختلفی در این باره دارد... یک بخش مساله به عکس‌العمل اروپایی‌ها بر می‌گردد... در دهه نود و زمان کلینتون آمریکایی‌ها چنین طرحی داشتند و اروپایی‌ها با آمریکا مخالفت کردند و آمریکایی‌ها شکست خوردند... اروپایی‌ها آمدند و سرمایه گذاری کردند».
روحانی همچنین در جریان سفرش به نیویورک در مصاحبه با «سی ان ان» گفت که «اگر بخواهیم، فقط چند روز برای بازگشت به شرایط هسته‌ای قبل از برجام نیاز داریم».
بازگرداندن برنامه هسته‌ای به سرعت قبل
اما علاوه بر روحانی که در جریان سفر به نیویورک، واکنش‌های درخوری به احتمال خروج آمریکا از برجام نشان داد؛ محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز همین رویه را پیش گرفت؛ وی که در نیویورک به سر می‌برد، شنبه شب در مصاحبه با «فرید زکریا» مجری سرشناس شبکه «سی‌ان‌ان» آمریکا در واکنش به کارشکنی‌های آمریکا در روند برجام که دایره انتفاع ایران از این توافق را تنگ می‌گرداند گفت که «عقب‌نشینی از برجام و بازگرداندن برنامه هسته‌ای به سرعت قبل، یکی از گزینه‌های ایران است».
ظریف در همین مصاحبه به طرف آمریکایی گوشزد کرد که اگر به تعهداتشان وفق برجام پایبند نمانند، آنگاه این گزاره مشهور از شیوه مذاکره آمریکایی‌ها در اذهان جهانیان نقش می‌بندد که «آنچه که مال من است مال من است اما آنچه که مال شما است قابل مذاکره است»!
بازپس‌گیری امتیازهای برجامی
وزیر امور خارجه کشورمان چند روز پیش نیز در مصاحبه با نشریه آمریکایی نیویورک تایمز تاکید کرده بود که «ایران تنها در صورتی درباه تغییر برجام صحبت خواهد کرد که هر امتیازی که برای عقد این توافق داده را پس بگیرد».
وی در همان مصاحبه این را هم گفته بود که «اگر آمریکا خواهان امتیازات جدید هسته‌ای است، ایران هم متقابلا خواهان امتیاز جدید است؛ آیا دولت آمریکا حاضر است 10 تن اورانیوم غنی‌شده ما را به ما بازگرداند؟»
تولید سوخت 20 درصد در فردو ظرف 5 روز
علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز در اوایل شهریور ماه در سفر به استان البرز طی سخنانی در شورای اداری این استان، به عهدشکنی های آمریکا در برجام و تهدیدات گاه و بیگاه واشنگتن مبنی بر خروج از برجام اشاره کرد و گفت که «اراده کنیم در همین فردو در عرض پنج روز، سوخت ۲۰ درصد را تولید می‌کنیم».
«جیمز جفری» دیپلمات سابق آمریکایی طی مقاله‌ای در روزنامه «واشنگتن پست» به این اظهارات صالحی مبنی بر توانمندی تهران برای از سرگیری غنی‌سازی ۲۰ درصد ظرف 5 روز در صورت استمرار عهدشکنی‌های آمریکا، اشاره کرد و نوشت که «سخنان مقامات ایرانی نوعی تهدید غیرمستقیم بود و تحلیلگران بر این باورند که تهران در حال ارسال پیامی مبنی بر این است که اگر ترامپ در 15 اکتبر سال جاری در بازنگری برجام تصمیم به کناره گیری از توافق نماید، چه اتفاق‌های بدی رخ می‌دهد».
واکنش غیرقابل باور
علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در نطق قبل از دستور جلسه علنی مجلس در روز گذشته به جاذبه ترسی که تیم ترامپ مبنی بر الغای برجام ایجاد کرده است اشاره کرد و گفت که «برجام یک معاهده بین‌المللی است که شورای امنیت آن را تأیید کرده و آمریکا به انحای مختلف نسبت به آن بدعهدی کرده است، اما می‌دانید ملت ایران با حوصله و تدبیر عمل می‌کند و البته ما نیز تصور نمی‌کنیم آمریکا حرف آخر ما را شنیده باشد که ممکن است با شرایط غیرقابل باور و غیرقابل بازگشت مواجه شود».
آنچه واضح است اینکه ایران استراتژی بازدارنده‌ای را برای برجام تعریف کرده است و آن اینکه رویکرد «حفظ برجام به هر قیمت»، کنار گذاشته شده و پایبندی ما به برجام به میزان پایبندی طرف مقابل خواهد بود. حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان 29 مردادماه در جریان رای اعتماد به وزرای کابینه دوازدهم بر همین مبنا تصریح کرد که «اگر طرف مقابل بخشی از برجام را نقض کند ما هم بخشی از آنرا نقض می‌کنیم و اگر همه آن را نقض کند ما هم همه آنرا نقض می‌کنیم»؛ باید منتظر روزهای آتی ماند. این روزها آبستن حوادثی حول برجام خواهد بود؟
