عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در جریان نشست خبری روز شنبه 1 مهر درباره مصوبه «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه» که اخیرا از سوی مجلس شورای اسلامی برای تائید به این شورا ارسال شده بود، گفت: اعضای شورای نگهبان پیرامون این مصوبه مشغول به بررسی بودند اما از آن جهت که نتوانستند در مهلت قانونی نظر خود را در رابطه با این مصوبه اعلام کنند بنابر این حسب قانون مصوبه مجلس ناظر بر مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا لازم الاجرا است.
آغاز ماجرا
پنجشنبه ۲۷ خرداد ۹۶، سنای آمریکا به بهانه آنچه که مقابله با اقدامات ثبات زدای ایران می‌نامید، با ۹۸ رای موافق، طرح تحریم‌های جامع علیه ایران را به تصویب رساند. 38 روز بعد از آن یعنی در روز چهارشنبه چهارم مرداد ۱۳۹۶ مجلس نمایندگان آمریکا با ۴۱۹ رای موافق و تنها ۳ رای مخالف این طرح را مورد تایید قرار داد.
در جریان بررسی این طرح در مجلس نمایندگان آمریکا، «اد رویس»، رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، ایران را به حمایت از تروریسم و نقض حقوق بشر متهم کرد! همچنین «استنی هویر» قانون‌گذار دموکرات تأکید کرد که تصویب طرح تحریم‌های ایران، این کشور را برای توسعه برنامه موشکی بالستیک خود تحت فشار خواهد گذاشت. «سیسیلینی» نماینده کنگره آمریکا هم این تحریم‌ها را ناقض برجام ندانست و حتی گفت که این طرح تحریمی برجام را تقویت می‌کند! زیرا به متحدانمان نشان می‌دهد که ایالات متحده با نقض قوانین بین‌المللی برخورد می‌کند!
عمده تمرکز این تحریم، بر روی توان دفاعی و تسلیحاتی جمهوری اسلامی و ضربه زدن به نیروهای مسلح ما معطوف شده است؛ طبق این طرح اشخاص دخیل در برنامه موشکی بالستیک ایران و کسانی که با آنها داد و ستد دارند، مورد تحریم قرار می‌گیرند.
همچنین براساس تحریم، مسئولان سپاه پاسداران و مرتبطین آنها نیز با ادعای واهی و مضحک حمایت از تروریسم در فهرست تحریم قرار می‌گیرند! آنچه در این موضوع قابل تامل است آنکه طبق بندی از آن، سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی یک سازمان تروریستی قلمداد می‌شود!
اقدامات عملی
این اقدام تحریمی آمریکایی‌ها علیه ایران که به تصریح تمامی مقامات و مسئولان کشورمان، نقض آشکار روح و متن برجام بود، علاوه بر موضع گیری‌های محکومیت‌آمیز و مقتدرانه از جانب مسئولان ذیربط در داخل، با طرحی عملی برای تقابل نیز همراه بود.
در همان روزی که نمایندگان سنای آمریکا طرح اولیه تحریم جامع ایران را به تصویب رساندند(27 خرداد 96)، سید حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی از تدوین پیش نویس طرحی برای مقابله با این اقدام خصمانه آمریکایی‌ها در خانه ملت خبر داد و گفت که «این پیش نویس در اولین جلسه کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست خارجی مجلس پس از سرکشی نمایندگان به حوزه‌های انتخابیه بررسی و تصویب می‌شود؛ در این طرح تصمیم گرفته شده است با تجمیع تمامی مصوباتی که در مجلس شورای اسلامی علیه آمریکایی‌ها به تصویب رسیده است اقداماتی را در دستور کار مجلس قرار دهند تا اقدام و مقابله متناسبی را در برابر بدعهدی‌ها و نقض‌عهدهای آنها انجام دهیم».
چهارم تیرماه، علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درباره تهیه طرحی در مجلس جهت مقابله با تحریم‌های مجلس سنای آمریکا گفت: این طرح دقیق و تقابلی با مصوبه کنگره آمریکاست و فکر می‌کنم یک طرح مقتدرانه‌ای خواهد بود در قبال اقدامی که کنگره آمریکا در جهت تحریم جمهوری اسلامی ایران انجام داده است.
وی با بیان اینکه طرح مقابله با اقدامات سنای آمریکا شامل 20 ماده است، تصریح کرد: تدوین راهبرد، حمایت آمریکا از تروریسم، نقض حقوق بشر توسط آمریکا و مجازات‌های در نظر گرفته شده از جمله بخش های این طرح است.
بروجردی با اشاره به سایر بخش‌های طرح مذکور اظهار داشت: بخش حمایت از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، بخش مقابله با تحریم‌های اقتصادی آمریکا، بخش حمایت از اتباع جمهوری اسلامی ایران و بخشی با عنوان هماهنگی نیز در طرح مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا تدوین شده است.
این نماینده مجلس همچنین نام طرح مذکور را طرح «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا» دانست و گفت: این طرح نیازمند چکش‌کاری و تبادل نظر نمایندگان هم هست و فکر می کنم منطقی این است با فوریت اعلام وصول شود.
تخصیص 2 هزار میلیاردی
چند روز پس از اظهارات بروجردی، کاظم جلالی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به تشریح طرح «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا» پرداخت و گفت: در طرح مقابله با اقدامات تروریستی آمریکا اختصاص هزار میلیارد تومان برای گسترش فعالیت‌های موشکی و هزار میلیارد تومان برای مبارزه با تروریسم توسط نیروی قدس سپاه پاسداران پیش بینی شده است.
ماموریت مجلس
پیشتر نیز علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به اقداماتی که از سوی مجلس شورای اسلامی به منظور مقابله با مصوبه اخیر کنگره آمریکا دنبال خواهد شد، گفته بود یکی از تاثیر گذارترین اقدامات برای بسیج مجموعه ظرفیت‌های کشور در مسیر برخورد با اقدامات ستیزه‌جویانه آمریکا، اتخاذ ساز و کارهای قانونی تکلیف آور است که در این راستا مجلس شورای اسلامی اقدامات لازم را انجام خواهد داد.
تصویب یک فوریت
سرانجام در جلسه علنی روز 27 تیر مجلس شورای اسلامی، یک‌فوریت طرح «مقابله با اقدامات تروریستی آمریکا در منطقه» با رأی اکثریت نمایندگان تصویب شد. علی لاریجانی رئیس مجلس پس از تصویب یک فوریت طرح مقابله با اقدامات تروریستی آمریکا، گفت که «رای بسیار بالای نمایندگان به طرح مقابله با آمریکا با وجود عقاید سیاسی متفاوت نشان می دهد که در مقابله با اقدامات ماجراجویانه آمریکا همه یک صدا هستند و این رأی بسیار بالا عزم ملت ما را در مبارزه با آمریکا نشان می‌دهد».
روز 7 مرداد یعنی سه روز پس از تصویب قطعی طرح تحریم‌های جامع ایران در کنگره آمریکا، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصمیم گرفت علیرغم تعطیلی تابستانی مجلس، در جلسه فوق العاده‌ای، طرح «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا» را که یک فوریت آن در صحن علنی به تصویب رسیده بود، مورد بررسی بیشتر قرار دهد.
تصمیمات 16 بندی
دو روز بعد یعنی در 9 مرداد، هیئت نظارت بر اجرای برجام با حضور تمامی اعضا به ریاست روحانی تشکیل جلسه داد. در این جلسه پس از استماع گزارش‌های وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی، آخرین وضعیت قانون تحریمی جدید آمریکا و تبعات آن مورد بحث و بررسی اعضا قرار گرفت.
اعضای هیئت نظارت در این جلسه بر نقض تعهدات آمریکا در برجام بخصوص مفاد بندهای ۲۶ و ۲۸ و ۲۹ تأکید داشته و بر ضرورت پاسخ مقتدرانه، متناسب و هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران به موضع‌گیری‌های دولت آمریکا تاکید کردند.
هیئت نظارت در همان جلسه 9 مرداد، ضمن استقبال و حمایت از پیش‌نویس طرح قانون «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه» که در مجلس در دست بررسی بود، تصمیماتی را در ۱۶ بند برای واکنش متناسب به تحریکات آمریکا اتخاذ کرد.
روز چهارشنبه 18 مرداد، نشست فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس برگزار شد و در جریان آن، طرح «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه» نهایی و به تصویب اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی رسید.
گام اول
نهایتا روز یکشنبه 22 مرداد 96، در جریان جلسه علنی مجلس شورای اسلامی، نمایندگان با 228 رای موافق، جزئیات طرح مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا را به تصویب رساندند.
علی لاریجانی بعد از تصویب این طرح گفت که «آمریکایی‌ها بدانند این گام اول بود که مجلس برداشت. ضمن اینکه با احتیاط در بعضی امور گام برداشتیم ولی ۱۶ اقدام دیگر در شورای هسته‌ای تصویب شد که به اجرا در خواهد آمد».
قانون لازم‌الاجرا
پس از اظهارات سخنگوی شورای نگهبان مبنی بر لازم الاجرا شدن قانون «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه»، محمدحسین فرهنگی عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار میزان گفت: موضوعی که شورای نگهبان به هر علتی نمی تواند آن را مورد بررسی قرار دهد این شورا آن مصوبه را به مجلس و دولت جهت ابلاغ اعلام می‌کند.
وی درباره مدت زمان تعین شده در این رابطه گفت: فاصله زمانی زیادی در این رابطه وجود ندارد یعنی به محض اینکه زمان منقضی و همچنین انقضای آن در صحن از سوی شورای نگهبان مطرح شد رئیس مجلس این موضوع را ابلاغ می‌کند و مهلتی در قانون برای این ابلاغ پیش بینی نشده است.
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی گفت: همچنین بعد از ابلاغ رئیس مجلس و رئیس جمهور این موضوع در روزنامه رسمی کشور چاپ شده و پس از 10 روز لازم الاجرا خواهد بود.
پایان گام اول
با لازم‌الاجرا شدن قانون «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه»، گام اول مقابله برداشته شد. حال باید منتظر ماند و دید گام دوم مقابله با آمریکا در میدان عمل با چه کیفیتی برداشته خواهد شد.
