آمریکا در هفته ای که گذشت از آژانس بین المللی انرژی اتمی ضربه محکمی خورد. علیرغم اصرار «نیکی هیلی» سفیر آمریکا در سازمان ملل به لزوم بازدید از سایت های نظامی ایران، آژانس نه تنها بار دیگر پایبندی تهران به برجام را تایید کرد؛ بلکه اعلام کرد لزومی نمی بیند برای مخابره یک پیام سیاسی، به خواسته واشنگتن تَن دهد.
در واقع، آمریکا سعی می کند این طور در اذهان جامعه بین الملل جا بیندازد که ایران فعالیت های پنهانی انجام می دهد و به توافق هسته ای که با ۱+۵ بسته است، پایبند نیست، بهانه ای که راه واشنگتن را برای پشت پا زدن به برجام هموار و صدای اعتراض شرکای اروپایی را خفه می کند.
در همین راستا، مصاحبه ای با «ریچارد نیفو» داشته است که از وی به عنوان معمار شبکه تحریم های آمریکا علیه ایران یاد می شود.
نیفو فارغ‌التحصیل رشته مطالعات سیاست‌های امنیتی از دانشگاه «جرج واشنگتن» و عضو سابق تیم مذاکره کننده آمریکا در مذاکرات هسته‌ای با ایران است و مدتی نیز به عنوان هماهنگ کننده ارشد سیاست تحریم های آمریکا در وزارت خارجه این کشور مشغول به کار شد.
نیفو همچنین مدتی با سمت مدیر بخش ایران در شورای امنیت ملی آمریکا در کاخ سفید مشغول به فعالیت بوده است. وی در حال حاضر محقق مرکز سیاست انرژی جهانی در دانشگاه «کلمبیا» ی نیویورک است.
*علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران چندی پیش در مصاحبه با العالم تأکید کرد که در صورت اقدام احتمالی دونالد ترامپ برای خروج از برجام، ایران حاضر است تا زمان باقی ماندن اتحادیه اروپا در آن، به تعهداتش پایبند باشد. در واقع، ایران در تلاش است علیرغم عهدشکنی آمریکا باز هم برجام را حفظ کند. چه موانع فنی برای این کار وجود دارد و آیا همه شرکتهای اروپایی با خروج آمریکا از برجام به حفظ آن ملزم خواهند بود؟
اینکه دکتر صالحی پیشنهاد تداوم اجرای تعهدات ایران در قبال برجام به شرط پایبندی اروپایی ها را مطرح کرده، قابل تقدیر و مایه ثبات و امنیت هرچه بیشتر در سطح منطقه است.
با وجوداین ، چنانچه شرکت های اروپایی تمایلی نداشته باشند؛ شاید موانع تحقق چنین پیشنهادی زیاد باشد چراکه در این صورت حتی اگر دولت های اروپایی هم در چارچوب برجام باقی بمانند، شرکت های اروپایی نمی مانند.
چنانچه شرکتهای اروپایی مایل نباشند، دولت های اروپایی نمی توانند آنها را به تجارت در ایران وادار کنند و این می تواند برای برجام و دولت ایران به منزله یک چالش باشد.
*اگر ترامپ از برجام خارج شود که اقدامی دور از تصور نیست در این صورت واکنش سایر اعضای گروه ۱+۵ چیست؟
من بر این عقیده هستم که کشورهای ۱+۵ از پذیرش تصمیم آمریکا به خروج از برجام امتناع می کنند مگر اینکه این تصمیم با استناد به نشانه های واضحی مبنی بر نقض توافق از سوی ایران، اتخاذ شده باشد.
*در گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی بار دیگر پایبندی ایران به برجام مورد تأکید قرار گرفته است. از سوی دیگر، آژانس نیازی به بازرسی از مراکز نظامی ندیده است. این در حالی است که «نیکی هیلی» سفیر آمریکا در سازمان ملل به تازگی سفری به آژانس داشت تا آژانس را برای بازرسی از مراکز نظامی ایران تحت فشار قرار دهد. در واقع، سناریویی که آمریکا دنبال می کند این است که آژانس را برای بازدید از مراکز نظامی تحت فشار بگذارد و چون ایران با این اقدام مخالف است، واشنگتن می تواند ادعا کند که ایران برجام را نقض کرده است. در واقع دولت ترامپ می خواهد برجام را نقض کند به هزینه ایران. با توجه به اینکه به لحاظ حقوقی و فنی آمریکا صلاحیت درخواست بازدید از مراکز نظامی ایران را ندارد و این مسأله مربوط به آژانس و تعهدات مندرج در برجام است آیا اقدام آمریکا یک بازی سیاسی با اهداف مشخص نیست؟
واضح بگویم؛ به عقیده من در برجام تصریح شده چنانچه در پاسخ به سوالات مشخصی پیرامون تطابق ایران با توافق پادمانی (و پروتکل الحاقی) یا برجام، نیاز به چنین کاری باشد؛ ایران باید به آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی به این مراکز از جمله سایت های نظامی را بدهد. این مورد در هر دو توافقنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی که کشورهای دیگر هم مشابه آن را دارند ذکر شده است و (باز هم تاکید می کنم) درباره برجام نیز به همین منوال است.
با وجوداین ، معتقد هستم که در ایالات متحده برخی از این مسئله به عنوان دستاویزی استفاده می کنند تا بقیه کشورهای دنیا را مجاب کنند که ایران مسئله ای را پنهان می کند و به این ترتیب خروج از برجام را توجیه کنند.
راحت ترین کار برای اینکه ایران مانع از چنین اقدامی شود این است که اجازه دسترسی را بدهد. اگر ایران موردی برای پنهان کردن ندارد، پس نباید مشکلی با اعطای حق دسترسی به آژانس انرژی اتمی وجود داشته باشد.
* اگر ترامپ در گزارش آتی خود خروج از برجام را اعلام کند در این صورت چه اتفاقی برای برجام خواهد افتاد و اساسا آلترناتیو ترامپ برای برجام چیست؟
نمی دانم گزینه جایگزین ترامپ چیست و رُک بگویم؛ فکر نمی کنم دولت ترامپ هم در این باره چیزی بداند. معتقدم که آنها فکر می کنند که جا برای مذاکره پیرامون «توافق بهتر» وجود دارد اما من عمیقا در این باره تردید دارم.
*در صورت خروج آمریکا از برجام واکنش احتمالی ایران چه خواهد بود؟
گمان می کنم ایران تا مدتی همانطور که دکتر صالحی پیشنهاد داده است، به تعهدات خود در قبال برجام پایبند می ماند. اما مطمئن هستم که اقدامات بعدی ایران بستگی به این دارد که وضعیت از بعد از اجرای تصمیم ترامپ به این سو، چگونه پیش خواهد رفت.
