گزارش هایی در روزهای اخیر منتشر می شوند که حکایت از برنامه ریزی دولت «دونالد ترامپ» برای تائید نکردن پایبندی ایران به برجام دارد، اقدامی که به اعتقاد برخی تحلیلگران می تواند شروعی برای برنامه ریزی دولت آمریکا برای خروج از برجام باشد.
این مسئله در حالی مطرح می شود که دولت ترامپ که هر ۹۰ روز یکبار باید گزارش خود را در خصوص پایبندی ایران به برجام ارائه دهد، تا به حال ۲ مرتبه پایبندی ایران به توافق هسته ای را تایید کرده است.
در هفته گذشته شاهد سفر«نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل به وین برای دیدار با مقامات آژانس بین االمللی انرژی اتمی بودیم. وی پیش از دیدارش از آژانس گفت آمریکا می خواهد بداند که آیا این نهاد قصد بازدید از مراکز نظامی ایران را دارد. وی دیدار خود با مقامات آژانس را ماموریتی برای یافتن حقیقت خواند، ماموریتی که گفته می شود بخشی از برنامه دونالد ترامپ برای مذاکره مجدد درباره برجام است.
در روزهای گذشته با توجه به تحولات اخیر برخی کارشناسان بر این باورند که دولت آمریکا در تلاش است تا با برنامه ریزی خاصی از توافق هسته ای با ایران خارج شود.
در همین راستا گفتگویی انجام شده است با دکتر«پاستوری جیانلوکا» استاد علوم سیاسی دانشگاه میلان ایتالیا که مشروح آن در زیر آمده است:
*ارزیابی شما از مجموعه تحولات اخیر و گمانه‌زنی‌ها چیست؟
دولت جدید آمریکا نمی‌خواهد با آسان گرفتن بر ایران ریسک کند و به همین دلیل موضع سرسختی در قبال برجام اتخاذ کرده است. به هر حال باید گفت که بازرسی و تحقیق درباره میزان پایبندی ایران به برجام وظیفه آژانس بین المللی انرژی اتمی است و از این منظر خواسته آمریکا مشروع است.
*آیا سیاست جدید آمریکا منجر به خارج شدن این کشور از توافق هسته ای خواهد شد؟
من فکر نمی‌کنم که آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شود. نقض این توافق آنها را در وضعیت دشواری قرار خواهد داد. کشورهای اروپایی بطور فزاینده‌ای در ایران فعال هستند و ایران و روسیه هم منافع مشترک بسیاری دارند. چین هم بطور سنتی روابط بسیار خوبی با ایران دارد.
ضمنا بحران در روابط آمریکا و ایران تاثیر منفی بر روابط واشنگتن و مسکو نیز خواهد گذاشت مسئله‌ای که برای دولت ترمپ اهمیت زیادی دارد. بنا به دلایل فوق فکر می‌کنم که بهترین راه برای تامین منافع آمریکا در منطقه چسبیدن واشنگتن به توافق هسته‌ای است.
*«نیکی هیلی» گفته است سفرش به وین صرفا جهت سوال کردن است و قصد ندارد آژانس بین المللی انرژی اتمی را تحت فشار قرار دهد. با توجه به نفوذ آمریکا در این نهاد بین المللی آیا ممکن است آژانس محدودیت های بیشتری را علیه ایران اعمال کند؟
نظام آژانس نه تنها بطور کامل در کنترل آمریکا نیست همچنین ابزار اعمال نفوذ آمریکا هم نیست. آژانس بین المللی انرژی اتمی ۱۷۰ کشور عضو دارد که موضع برخی از آنها کاملا مخالف آمریکا است. آمریکا بنا به دلایل زیادی خواستار محدودیت‌های بیشتر در اجرای توافق هسته ای با ایران است اما نباید فراموش کرد که خواسته های آمریکا توسط دیگر اعضای آژانس متعادل خواهد شد.
*«آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل بر این باور است که برجام مهمترین دست آورد دیپلماتیک برای صلح و ثبات است و همه باید نهایت تلاششان را کنند تا از آن حمایت کنند. چگونه ممکن است آمریکا از این توافق حمایت نکند و تهدید به خروج از آن کند؟
من فکر نمی‌کنم که هدف واقعی دونالد ترامپ بر هم زدن برجام باشد وی قصد دارد نشان دهد که موضعش در قبال ایران قوی‌تر و محکم‌تر از «باراک اوباما» است و این موضع وی کاربرد داخلی در آمریکا دارد. ترامپ مجبور است خواسته های کنگره را که گروه های مخالف برجام در آن قوی هستند را هم مد نظر قرار دهد. شاید هم فکر می‌کند که می خواهد شرایط بهتری را برای اجرای برجام کسب کند، شرایطی که بیشترین سود را برای منافع آمریکا داشته باشند. کلا به اعتقاد من منافع آمریکا، دولت این کشور را مجبور خواهد کرد تا به برجام بچسبد.
*اگر آمریکا از برجام خارج شود، آیا به نظر شما دیگر شرکای آمریکا هم از آمریکا تبعیت خواهند کرد؟ و اگر انها از برجام خارج نشوند، خروج احتمالی آمریکا چه تبعاتی برای این کشور خواهد داشت؟
برخی از چهره های کلیدی دولت ترامپ اعلام کرده‌اند که برجام با وجود محدودیت‌هایی که دارد بهتر از این است که اصلا توافقی وجود نداشته باشد. باز هم تاکید می‌کنم آمریکایی‌ها به برجام خواهند چسبید. هر چند نباید فراموش کنیم که آمریکا محور اصلی این توافق است و اگر آنها از آن خارج شوند برجام باقی خواهد ماند ولی جایگاه سیاسی آن تا حد زیادی تنزل پیدا خواهد کرد. با اینحال من فکر نمی‌کنم خروج احتمالی آمریکا از برجام تاثیر واقعی بر نظام روابط آمریکا و اتحادیه اروپا بگذارد. پیشتر هم آمریکا و اروپا مواضع مختلفی در قبال ایران داشته‌اند اما این مسئله هرگز روابط دو جانبه آنها را به خطر نیانداخته است.
