ابزارهای ترامپ علیه ایران

 فریدون مجلسی تحلیلگر روابط بین‌الملل درسرمقاله ای در روزنامه شرق، نوشت:اکنون آن جو تغییری نکرده است. ممکن است کنگره و مطبوعات آمریکا برخی کارهای نامتعارف این رئیس‌جمهور ویژه را نپسندند یا حتی موضوع استیضاح یا عدم کفایت او را مطرح کنند، اما درباره سیاست ایران‌ستیزی با او همراه‌اند. اگر دادگاه‌های آمریکایی اجرای فرمان‌های عدم صدور ویزای او را نمی‌پذیرند برای این است که نمی‌خواهند به استناد اقدا‌می‌ خلاف اصول اخلاقی و حقوق‌بشری، اتباع کشور دیگری را به اتهام عدم رعایت حقوق بشر، از دیدار بستگان خود محروم کنند. آمریکا‌‌ می‌داند که دولت پیشین آن کشور ملغی‌کردن تحریم‌های شورای امنیت را با صدور قطع‌نامه، دیگر پذیرفته و در گزارش‌های خود به کنگره نیز پایبندی ایران را به تعهدات برجا‌می ‌تأیید کرده است، اما برجام سند دوستی ایران و آمریکا نیست.

ظاهرا تنها موضوعی که هر دو کشور درباره آن توافق دارند، تداوم شرایط گذشته است. وزیر نفت ایران چندین‌مرتبه اعلام کرده درهای صنعت نفت ایران برای همکاری با شرکت‌های آمریکایی در چارچوب قراردادهای منصفانه باز است، با توجه به اینکه شرایط از جهاتی مهیا نیست. باید دید ریشه اصلی اختلاف در کجاست. طرح مسئله ضدیت آمریکا با مصدق و حمایت آن کشور از دولت زاهدی عملا به تاریخ پیوسته است.

موضوع پذیرش شاه بیمار ایران نیز با مرگ او و قرارداد الجزایر منتفی است، اما مسئله و بهانه اصلی این خصومت، نگرانی اسرائیل و آمریکا از تداوم سیاست‌های تهدیدآ‌میز نسبت به اسرائیل است. با اینکه وزیر خارجه ایران چندبار اعلام کرده که ایران در اقدام نظا‌می ‌علیه هیچ کشوری پیش‌قدم نخواهد شد، این بهانه مطرح است که ایران، اسرائیل را یک کشور‌‌ نمی‌داند. همچنین ادامه حمایت ایران از گروه‌های مقاومت فلسطینی به این نگرانی دامن‌‌ می‌زند. ترامپ جایی برای تردید باقی نگذاشته است که تمایلی به درگیری نظا‌می‌ و رویارویی پیاده‌نظامش با ایران ندارد، بلکه ترجیح‌‌ می‌دهد کشورهای رقیب را در منطقه به جان یکدیگر بیندازد و آنها را تضعیف کند.

آمریکا و اسرائیل از اینکه عربستان به‌شدت مسلح شود نیز در درازمدت خشنود نیستند زیرا نگران آن هستند که تغییری ناگهانی در نظام سلطنتی، عربستان را نیز وارد جرگه مقاومت علیه اسرائیل کند، اما عجالتا عربستان از تحولات عراق و انسجام دولت مرکزی متکی به حمایت اکثریت شیعه نیز راضی نیست و دست از تحریک برای تضعیف آن برنخواهد داشت، زیرا عراق ثروتمند توانایی آن را دارد که راه صنعتی‌شدن و پیشرفت را با سرعت بیشتری بپیماید.

عربستان برای تضعیف عراق از ضربه‌زدن‌های نیابتی به آن کشور فروگذار نخواهد کرد. اظهارات اخیر تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، در پاسخ تقاضاهای صریح عربستان و امارات درباره تلاش برای تغییر نظام ایران را نیز‌‌ می‌توان در قالب همان حمایت بی‌قیدوشرط آمریکا از اسرائیل و درواقع پاسخی به تبلیغات پیشین درباره تغییر نظام در ایران دانست.

آمریکا‌‌ می‌کوشد با ادامه تهدید و ایجاد مزاحمت، با روند توسعه اقتصادی ایران مقابله کند، زیرا این توسعه در شرایط آرامش و تعامل بین‌المللی امکان‌پذیر است؛ به همین دلیل در توافق با روسیه نیز ناحیه مجاور جنوب لبنان و بلندی‌های جولان و بخشی از مرز اردن را مشمول آتش‌بس کرده است تا درواقع اسرائیل گذشته از بلندی‌های جولان، دارای سپر حفاظتی مضاعفی شود. به‌هرحال در این رابطه حمایت ایران از قطع‌نامه‌های شورای امنیت و پشتیبانی از حقوق مردم فلسطین با همراهی کشورهای عربی‌‌ می‌تواند از فشارها بکاهد.