با گذشت قریب به یک سال و نیم از اجرای برجام و انجام کامل تعهدات ایران، مسئولان کشورمان ازجمله وزیر امور خارجه از کارشکنی‌های متعدد و نقض عهدهای فراوان طرف آمریکایی خبر می‌دهند. «محمدجواد ظریف» که برای شرکت در نشست مجمع عالی‌رتبه سیاسی سازمان ملل در نیویورک به سر می‌برد، ضمن انتقاد از آمریکا در خصوص کارشکنی در برجام به‌منظور عدم برخورداری ایران از منافع توافق هسته‌ای، تلویحاً به کاخ سفید درباره شکست این توافق هشدار داد و آمریکایی‌ها را در عمل کردن به روح برجام، شکست‌خورده توصیف کرد.
این اولین بار نیست که مسئولین حاضر در گفتگوهای هسته‌ای، به نقض عهدهای مکرر آمریکا و هم‌پیمانانش در اجرای برجام اشاره‌کرده و اقدامات کارشکنانه آمریکا را برشمرده‌اند اما آنچه در این میان حائز توجه است، اینکه هدف اصلی مذاکرات هسته‌ای، رفع کامل تحریم‌های ظالمانه و یک‌جانبه بود ولی در حال حاضر، طرف مقابل نه‌تنها تحریم‌ها را به‌موجب تعهداتش برنداشته بلکه علی‌الدوام، مفاد مندرج در برجام را به‌واسطه وضع تحریم‌های جدید نقض می‌کند؛ تحریم‌هایی که در طول عمر 38 ساله انقلاب سابقه نداشته است.
به بیان دیگر، باوجود تعهد کامل جمهوری اسلامی ایران به تعهداتش، آمریکایی‌ها در طول این مدت، ساختار و شالوده تحریم‌ها را حفظ کرده و تحریم‌های جدیدی را بر کشورمان تحمیل نمودند؛ از جمله اینکه دولتمردان وقت آمریکا درست یک روز بعد از اجرای برجام، 10 فرد و شرکت را به بهانه ارتباط با برنامه موشکی ایران در فهرست تحریم قرار دادند. تصویب قانون محدودیت روادید علیه ایران، تمدید تحریم‌های 10 ساله ایران (ایسا) و تصویب «قانون تحریم‌های جامع ایران» (S722)، سه نمونه دیگر از بدعهد‌ی‌های شاخص آمریکاست، درحالی‌که بر اساس بند دوم شروط 9 گانه مقام معظم رهبری برای اجرای برجام، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای نقض برجام محسوب می‌شود.
علیرغم اینکه آمریکایی‌ها با وقاحت تمام، طرح‌های تحریمی خود را یکی از پس از دیگری در مجلس سنا و نمایندگان به تصویب رساندند، عهدشکنی کردند، برجام را زیر پا گذاشتند و اموال و دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران را غارت کردند اما برخی برخوردها و اظهارات منفعلانه دستگاه‌های مسئول مانند اینکه «محکوم می‌کنیم»، «نمی‌توانند» و «اجازه ندارند»، موجب شد که عملاً راه برای نقض عهدهای بعدی آمریکا هموار شود.
در «قانون تحریم‌های جامع ایران»، برای اولین بار در قوانین تحریمی کاخ سفید، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌عنوان بازوی اصلی اقتدار جمهوری اسلامی، به شکل بی‌سابقه و با اتهام واهی «حمایت از تروریسم»، تحریم شد و علاوه بر این، توان موشکی کشور بهانه‌ای شد برای کارشکنی‌ها طرف مقابل. کشورهای اروپایی هم که به سیاست‌های دولت آمریکا اعتراض دارند، اما در مقابل ایران، موضع مشترک اتخاذ کرده و اخیراً نیز تحریم‌های ایران را به‌روز کرده‌اند که از جمله مصادیق وحدت رویه اروپا و آمریکا در مواجهه با ایران اسلامی، اظهارنظر روز گذشته رئیس‌جمهور آمریکاست که گفته بود ایران، تهدیدی مشترک برای فرانسه و آمریکاست !
از سوی دیگر، آمریکا به اروپا مأموریت داده است که اهرم حقوق بشر علیه ایران را بکار گیرد و وزارت خارجه آمریکا نیز در گزارش سالانه خود در این خصوص، همواره ایران را به نقض حقوق بشر متهم می‌کند؛ درحالی‌که آمریکا و اروپا با نقض برخی حقوق مسلم مسلمانان و اقلیت‌ها، در صف اول ناقضان حقوق بشر قرار دارند و از این منظر، برای اظهارنظر درباره حقوق بشر در ایران اسلامی که اقدامات گسترده‌ای را در این حوزه انجام داده، فاقد وجاهت و صلاحیت هستند.
نکته بعدی در اقدامات کارشکنانه آمریکا برای محروم کردن ایران از منافع برجام، ایجاد فضای منفی و متزلزل باهدف ایران‌هراسی و در نتیجه، افزایش ریسک سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های خارجی به‌منظور تعامل با کشورمان است. یکی از این اقدامات که کمتر به آن پرداخته شده، این است که «رکس تیلرسون»، وزیر خارجه آمریکا طبق قانون موظف است هر 90 روز یک‌بار، پایبندی ایران به متن توافق هسته‌ای با کشورهای موسوم به گروه 1+5 را به کنگره آمریکا گزارش کند و باسابقه‌ای که آمریکا و بخصوص ترامپ در تصمیمات یک‌شبه و ناگهانی درباره ایران دارند، طبیعی است که طرف‌های خارجی نتوانند چشم‌انداز بلندمدتی را برای همکاری تجاری با ما ترسیم کنند؛ چراکه بیم آن می‌رود که در یک دوره 90 روزه، حال آمریکایی‌ها خوب نباشد و اجرای برجام از سوی ایران را تائید نکنند و در نتیجه، تمام سرمایه‌گذاری‌ها و طرح‌های شرکت‌های خارجی با مشکل مواجه شوند. افزون بر اینکه به‌تازگی، «گروه اقدام مالی در مبارزه با پول‌شویی» (FATF) که سیاست‌هایش را همگام با سیاست‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی تعریف کرده است، نسبت به هرگونه معامله تجاری با ایران به اصطلاح هشدار داده و تحریم‌های بانکی نیز همچنان پابرجاست.
همه این موارد نشان از این واقعیت دارد که هشدار لفظی به تکرار بدعهدی طرف مقابل، چاره کار نیست و باید به فکر راه‌حل قاطع و اساسی بود. کاخ سفید اعلام کرده که حدود دو هزار نفر کارشناس و متخصص را برای طراحی، نظارت و پیشبرد استراتژی هسته‌ای خود علیه ایران اسلامی بکار گرفته و این در حالی است که با رصد رفتارهای جسورانه و خصمانه آمریکایی‌ها، می‌توان به برخی کم‌کاری‌ها و غفلت نهادهای مسئول در خصوص نظارت و واکنش قاطعانه به نقض عهدهای حریف پی برد.
دیگر وقت اظهار تأسف یا ابراز امیدواری، گذشته و بر مجموعه‌های اجرایی و نظارتی ازجمله دستگاه دیپلماسی و هیئت نظارت بر اجرای برجام فرض است که مفاد قانون «اقدامات متناسب و متقابل» مجلس شورای اسلامی و تأییدیه مشروط رهبری را «کلمه به کلمه» بازخوانی و «اجرا» کنند؛ شروطی که معظم‌له در دیدار رمضانی خود با مسئولین نظام، از عدم پیگیری آن گله کرده و خواستار اجرای آن شدند. این نامه در واقع راهنمای جامع اجرای عزتمندانه برجام است و هر مسئولی که خود را خدمتگزار کشور می‌داند، باید نسبت به عملی کردن بندهای آن و دیگر مفاد قانونی، بدون بهانه‌تراشی و تأخیر، ملتزم و متعهد باشد.
ابراهیم کارخانه‌ای
