جمله ارزشمند حضرت امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی، مبنی بر اینکه «مجلس در راس امور است» نشان دهنده اهمیت نهادی است که برای استقرار و استقلالش مجاهدت‌های فراوانی از جانب بزرگمردان نظام اسلامی، صورت گرفته است. مجلسی که بر خلاف مجالس دوران رژیم ستمشاهی،«فرمایشی» نیست و نمایندگانش به معنای واقعی کلمه وکلای مردم و عصاره فضائل ملت‌اند.
در طول این 37 سال که نهاد مجلس در نظام جمهوری اسلامی شکل گرفته، چهره‌های متفاوت و شاخصی از جمله مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی، علی اکبر ناطق نوری، غلامعلی حداد عادل و نهایتا علی لاریجانی در راس این نهاد مهم و حساس قرار گرفته‌اند.
براساس آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی هیأت رئیسه مجلس بوسیله رای مستقیم نمایندگان مجلس برای یک دوره یک ساله انتخاب می‌شود و با استناد به این آیین نامه تکرار اعضای هیأت رئیسه مجلس منع قانونی ندارد. رئیس مجلس رئیس هیأت رئیسه نیز است. و وظیفه اداره مجلس برعهده اوست و در صورت حضور نداشتن وی در جلسه به ترتیب نواب اول و دوم رئیس عهده دار این سمت هستند.
مجلس اول
انتخابات اولین دوره مجلس شورای ملی، پس از انقلاب سال ۵۷، در ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ خورشیدی، برگزار و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۵۹ خورشیدی، اولین جلسه مجلس اول برگزار شد. بیشتر نمایندگان حاضر در این دوره مجلس، در دوره رژیم پهلوی، از زندانیان سیاسی بودند.
ریاست این قوه مهم و تاثیرگذار در دوره اول با رای گیری از نمایندگان به مرحوم اکبرهاشمی رفسنجانی رسید تا او اولین رئیس مجلس در تاریخ جمهوری اسلامی ایران باشد؛ لذا وی از تاریخ ۷ خرداد ۵۹ عهده دار ریاست مجلس شد. آغاز جنگ تحمیلی، قطع روابط با آمریکا، برکناری بنی صدر، ترور محمد علی رجایی، تعطیلی دانشگاه ها، برگزاری سه دوره انتخابات ریاست جمهوری از جمله مهمترین اتفاقات درزمان کار این مجلس بوده است. اما مجلس اول به خوبی اداره و در نهایت در تاریخ ۶ خرداد ۶۳ پایان یافت.
مجلس دوم
مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی باکسب بیشترین آرا در دوره دوم آغاز بکار مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۶۳ بار دیگر توانست بر صندلی ریاست قوه قانونگذاری کشور جلوس کند.
مجلس سوم
ریاست مرحوم هاشمی رفسنجانی در مجلس شورای اسلامی بعد از دو دوره پیاپی در دوره سوم مجلس نیز از ۷ خرداد ۶۷ آغاز شد، اما در خرداد ماه ۶۸ بود که او با کرسی ریاست مجلس شورای اسلامی خداحافظی کرد و این سمت را به مهدی کروبی سپرد. در این دوره از مجلس بود که ایران قطعنامه ۵۹۸ را پذیرفت. ارتحال حضرت امام خمینی (ره)، انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر انقلاب اسلامی هم از مهمترین حوادث این دوره بودند.
براساس این گزارش، مهدی کروبی در دومین سال، دوره سوم مجلس شورای اسلامی از خرداد ۶۸ هدایت بهارستان نشینان را برای یک دوره ۳ ساله بدست گرفت.
مجلس چهارم
در ادامه راه و با آغاز فعالیت مجلس دوره چهارم، علی اکبر ناطق نوری بعنوان رئیس مجلس انتخاب شد و از تاریخ ۷ خرداد ۷۱ برای یک دوره ۴ ساله کارش را آغاز کرد. او نیز جزو روسای مجلسی بود که ریاستش بر این نهاد دو دوره متوالی به طول انجامید.
انتخابات این مجلس در اسفند ۷۴ برگزار شد. کار مجلس پنجم نیز با ۴ روز تاخیر در ۱۲ خرداد آغاز شد. ریاست این دوره از مجلس شورای اسلامی را نیز علی اکبرناطق نوری بر عهده داشت.
مجلس ششم
مجلس ششم در طول دوران پس از انقلاب پرحاشیه‌ترین مجلس محسوب می‌شود؛ این مجلس همچون روال دوره‌های قبل در تاریخ ۷ خرداد ۷۹ آغاز به کار کرد؛ انتخابات این مجلس نیز بسیار پرحاشیه بود به نحوی که در تهران، آرای بسیاری از صندوق‌های رای‌گیری ابطال شد؛ نهایتا ریاست این مجلس به مهدی کروبی رسید. افزایش ۲۰ نفره تعداد نمایندگان و رسیدن به ۲۹۰ نفر از جمله مهمترین وقایع این دوره از مجلس شورای اسلامی بود. این مجلس نیز در تاریخ ۶ خرداد ۸۳ به کار خود پایان داد.
مجلس هفتم
غلامعلی حداد عادل، رئیس هفتمین مجلس شورای اسلامی بود که در تاریخ ۷ خرداد ۸۳ کارش را آغاز کرد. تغییر محل مجلس و انتقال به میدان بهارستان در آبان ماه ۸۳ در این دوره اتفاق افتاد. همچنین در این دوره رای‌گیری از حالت "قیام و قعود" به صورت الکترونیکی تغییر پیدا کرد. بخشی از عمر این مجلس با دولت احمدی نژاد گذشت. این مجلس در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۸۷ کار خود را پایان داد.
مجلس هشتم
مجلس نهم
دوره نهم مجلس هم به ریاست علی لاریجانی در ۷ خرداد ۹۱ آغاز شد. انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در دو مرحله انجام شد. مرحله اول آن در ۱۲ اسفند ۹۰ و دومین مرحله در ۱۵ اردیبهشت ۹۱ برگزار شد. در مجلس نهم نیز طرح ها و لوایح مهم و سرنوشت سازی به تصویب رسید که در همه آنها هیئت رئیسه این مجلس بویژه شخص رئیس مجلس عملکرد مطلوب و پرباری داشت؛ این مجلس را مجلس هسته‌ای نیز نامیده‌اند. طرح برجام و جلسات متعدد این مجلس با نمایندگان دولت گواه این نامگذاری است.
مجلس دهم
دوره دهم مجلس شورای اسلامی هم به ریاست علی لاریجانی در هفتم خرداد ۹5 آغاز به کار کرد؛ نمایندگان این دوره که نسبت به دوره قبل بیش از 70 درصد تغییر کرده بودند باز هم ردای ریاست را بر تن علی لاریجانی پوشاندند.
رکوردار ریاست مجلس
آیت الله هاشمی رفسنجانی، با دو دوره و نیم ریاست بر مجلس، دارای بیشترین سابقه در ریاست مجلس بود که با انتخاب علی لاریجانی برای دومین دوره یکساله ریاست در دوره دهم با رای چشمگیر 204 نماینده، وی گوی سبقت را از مرحوم هاشمی رفسنجانی ربود. البته ناگفته نماند علی اکبر ناطق نوری، با دوبار ریاست بر مجلس و کروبی و حداد عادل، به ترتیب با یک ونیم و یک دوره در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند.
