وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز گذشته (شنبه) پنجمین گزارش سه ماهه خود درباره روند اجرای برجام را تقدیم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس کرد.
مهمترین نکات این گزارش به شرح زیر است.
*شروع گازدهی به سانتریفیوژ IR-8
شروع گازدهی به سانتریفیوژ راهبردی IR-8 در بهمن ماه 1395 بود. این ماشین پیشرفته و قدرتمند با توانی حداقل بیست برابر سانتریفیوژهای موجود IR-1، نقطه عطفی در تحقیق و توسعه غنیسازی در ایران است. دو ماشینIR-6 و IR-8 که اکنون هر دو تحت آزمایش با گاز اورانیوم(UF6) قرار دارند، آینده صنعت غنیسازی در ایران را رقم خواهند زد و طبق برنامه طراحی شده توسط سازمان انرژی اتمی کشورمان، پس از اتمام مراحل پیچیده تحقیق و توسعه، به مرحله تولید صنعتی خواهند رسید.
*امضای قرارداد مشاوره بازطراحی راکتور اراک با چین
پروژه مدرن سازی راکتور آب سنگین اراک طبق برنامه ادامه دارد بازطراحی مفهومی راکتور توسط متخصصان کشورمان به پایان رسیده و همزمان قرارداد مشاوره بازطراحی با چین مذاکره و در روز 24 فروردین 1396 با ملحوظ شدن کلیه ملاحظات سازمان انرژی اتمی ایران نهایی و در پکن امضا شد.
*مذاکره با چین درباره تعیین نوع سوخت راکتور اراک
مذاکره بر سر تعیین نوع سوخت راکتور مذکور با طرف چینی در حال انجام است و در اسفند 1395 متخصصان دو کشور به صورت متقابل از مراکز سوخت یکدیگر بازدید کردند. طراحی مراحل بعدی پروژه توسط متخصصان داخلی بر اساس جدول زمان بندی و پیش بینی شده در حال انجام است.
* شناسایی مشتری آب سنگین
کارخانه تولید آب سنگین همچنان به فعالیت خود با ظرفیت کامل ادامه میدهد. به منظور ایفای تعهد جمهوری اسلامی ایران مبنی بر عرضه محصول مازاد بر 130 تن در بازارهای بینالمللی و فروش محصول تولیدی، شناسایی مشتریهای بالقوه اروپایی و آسیایی و مذاکره با خریداران، در حال انجام است.
* فردو
به گزارش فارس، در این گزارش همچنین آمده است: در فردو ضمن حفظ کلیه زیر ساختها، تجهیزات و تاسیسات و سانتریفیوژهای موجود در یک بال سایت که به معنی حفظ ظرفیت راهبردی فردو است، پروژه جداسازی ایزوتوپهای پایدار به روش سانتریفیوژ (طبق بند 1/46 برجام) پس از انجام مذاکرات فنی و تخصصی با دولت روسیه مورد تفاهم واقع شده است. قرارداد فاز مطالعاتی (تحقیق و توسعه) این پروژه در تاریخ 30 دی 1395 امضا شد و در حال حاضر در دست اجرا است.
*ادامه تعامل با آژانس
تعامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی با هدف راستیآزمایی انجام تعهدات از سوی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب توافقنامه و پروتکل الحاقی (که به صورت داوطلبانه اجرا میشود) طبق برنامه از پیش تعیین شده و بدون هیچ مشکل خاصی ادامه دارد.
*ذخایر کیک زرد
در خصوص ذخایر کیک زرد، عملیات اکتشاف، استخراج و فرآوری کیک زرد از کلیه منابع داخلی، بدون هیچگونه محدودیتی و با قوت ادامه دارد. این عملیات با تجهیزات جدیدی که بخشی از آن در 20 فروردین 1396 توسط ریاست جمهوری به بهرهبرداری رسید، با سرعت مضاعفی در جریان است. از دیگر تحولات مهم طی سه ماهه گذشته، خرید حدود 137 تن کیک زرد از روسیه میباشد.
بخشی از اورانیوم غنیشده 20 درصدی که در روسیه به امانت گذاشته شده بود با اعلام نیاز از سوی سازمان انرژی اتمی به منظور تولید صفحات سوخت برای رآکتور تحقیقاتی تهران براساس مفاد برجام به کشور بازگردانده شد.
* اختصاص پنج میلیون یورو از سوی اتحادیه اروپا برای تقویت ایمنی هستهای
اختصاص مبلغی در حدود پنج میلیون یورو از جانب اتحادیه اروپا به امر تقویت ایمنی هستهای در کشورمان که اخیرا کار برگزاری مناقصه بین شرکتهای اروپایی و تعیین شرکت مجری و مشاور با هماهنگی و حضور نمایندگان مرکز نظام ایمنی کشورمان در بروکسل به پایان رسید.
*سیستم بانکی کشور هم اکنون با مانع تحریمی مرتبط با موضوع هستهای و برجام مواجه نیست
به گزارش فارس، در بخش دیگری از این گزارش آمده است: پس از اجرای برجام، تحولات و گشایشهای وسیع و قابل توجهی در حوزه مالی و بانکی رخ داده است که موجب خروج قطعی نظام بانکی و مالی از مرحله بحرانی و بنبست دوران تحریم شده است. همانگونه که در گزارشهای پیشین مورد اشاره قرار گرفت، علیرغم تداوم برخی مشکلات و محدودیتها در این حوزه (که عمدتا مرتبط با برجام نبوده و به عوامل دیگری مانند تحریمهای اولیه و غیرهستهای آمریکا، قوانین انضباطی مرتبط با پولشویی، مشکلات زیرساختاری در نظام بانکی کشور و ... مربوط میشود) سیستم بانکی کشور هم اکنون با مانع تحریمی مرتبط با موضوع هسته ای و برجام مواجه نمیباشد.
*ایجاد 704 رابطه کارگزاری با 249 بانک دنیا
از تاریخ اجرای برجام تا پایان سال 1395، شبکه بانکی کشور 704 رابطه کارگزاری با 249 بانک دنیا ایجاد کرده است. طی این مدت 99936 فقره گشایش اعتبارات اسنادی و ارائه خدمات تجاری در قالب 17861 فقره گشایش اعتبار اسنادی، 1866 فقره ثبت سفارش برات اسنادی و 80209 فقره حواله ارزی صادر شده است که ارزش دلاری خدمات تجاری مذکور بیش از 38 میلیارد دلار بوده و شامل 74/17 میلیارد دلار گشایش اعتبار اسنادی، 96/3 میلیارد دلار برات اسنادی و 62/16 میلیارد دلار حواله ارزی میباشد. در چارچوب آزادسازی داراییهای کشور، علاوه بر آزادسازی 12 میلیارد دلار از وجوه مسدود شده کشورمان در فاصله زمانی برنامه اقدام مشترک (توافق موقت ژنو) تا انعقاد برجام، از تاریخ اجرایی شدن برجام تا پایان سال 1395، بالغ بر 7/25 میلیارد دلار از منابع ارزی کشور آزاد شده است که آزادسازی 3/9 میلیارد دلار از این مبلغ مربوط به سهماهه اخیر میباشد.
* تحریمهای نفت، گاز و پتروشیمی
تحریمهای مربوطه در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی کاملا رفع شده است.بر اساس آخرین آمار دریافت شده از وزارت نفت، میانگین تولید نفت خام و میعانات گازی کشور در سال 1395، به بیش از 4 میلیون و 337 هزار بشکه در روز رسیده است که 31 درصد نسبت به قبل از برجام رشد نشان می دهد. میانگین تولید گاز طبیعی نیز با 23 درصد افزایش نسبت به قبل از برجام بیش از 781 میلیون متر مکعب در روز میباشد.
*حمل و نقل
در ماه های اسفند 1395 و فروردین 1396 دومین و سومین فروند از هواپیماهای ایرباس که از نوع پیشرفته A330 هستند تحویل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) شده و عملیاتی شدند. پیشبینی میشود تا پایان سال 1396، حداقل 4 فروند دیگر از هواپیماهای ایرباس و حداقل یک فروند هواپیمای بوئینگ تحویل هما شود. همچنین قرارداد نهایی خرید 20 فروند هواپیمای ATR72-600 بین هما و شرکت سازنده امضاء شد و قرار است 4 فروند از این هواپیماها طی یک ماه آینده و تعدادی دیگر تا پایان سال 2017 تحویل شود.
طی یک ماه اخیر مذاکرات شرکت هواپیمایی آسمان با شرکت بوئینگ به تفاهم نهایی منتهی شد که بر اساس آن قرار است تعداد 30 فروند هواپیمای بوئینگ 737 مکس اس (قابل افزایش تا 60 فروند) که از جدیدترین و مدرنترین تولیدات شرکت بوئینگ میباشد، به تدریج و از سال 2019 به هواپیمایی آسمان تحویل شود.
*خارج شدن نام سه شرکت ایرانی از فهرست تحریمهای اتحادیه اروپا
متعاقب مذاکرات و پیگیریهای مستمر حقوقی و سیاسی «شرکت سرمایهگذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت»، «شرکت نکا نوین»، و «شرکت تجاری وستسان» به موجب فرآیند مرور اداری، از فهرست تحریمهای اتحادیه اروپا خارج شدند.
* حذف نام اشخاص حقوقیِ ایرانی از فهرست اشخاص تحت کنترل و مراقبت سازمان کنترل صادرات بریتانیا
* اصلاح مقررات مربوط به صادرات تجهیزات پزشکی و اقلام کشاورزی به ایران از سوی آمریکا
*تحولات کانال خرید برجام:
روند فعالیت کانال خرید برجام به شکلی مستمر ادامه داشته است و طی چند ماه گذشته تعداد 6 درخواست برای صدور اقلام مورد نیاز صنایع کشور به تصویب رسیده است. این درخواستها علاوه بر کیک زرد که پیش از این ذکر شد، مربوط به اقلام و کالاهایی با فناوری پیشرفته مورد نیاز در صنایع معدنی، داروسازی، فولاد و خودروسازی بوده است. طی این مدت تعداد دیگری از درخواستهای واصله از شرکتهای ایرانی در کارگروه کانال خرید برجام به ثبت رسیده و در دست بررسی است.
* خرید 950 تن کیک زرد از قزاقستان در مرحله رایزنی
سازمان انرژی اتمی کشورمان به منظور آینده نگری در تامین مواد اولیه، به دنبال خرید حدود 950 تن کیک زرد از قزاقستان طی دورهای سهساله می باشد که هنوز موافقت کلیه کشورهای طرف کانال خرید در خصوص آن اخذ نشده است. این موضوع همچنان در مرحله رایزنی و مذاکره است و در نشست آتی کمیسیون مشترک برجام نیز مطرح و پیگیری خواهد شد.
*آخرین وضعیت فهرستهای تحریمی هستهای:
در چارچوب لغو تحریمهای مرتبط هستهای وفق برجام، مجموعا تعداد 611 (با لحاظ کردن سه شرکتی که طی سه ماه اخیر از فهرست تحریمی اتحادیه اروپا خارج شدند) شخص و نهاد ایرانی، به همراه 303 فروند هواپیما، نفتکش و کشتیِ ثبت شده در ایران (مجموعا 914 مورد) همزمان با اجرایی شدن برجام و طی یک سال اخیر، از فهرست سهگانهی تحریمهای هستهای شورای امنیت، آمریکا و اتحادیه اروپا خارج شدهاند.
برگزاری کمیسیون مشترک:
براساس این گزارش، نشست آتی کمیسیون مشترک برجام (هفتمین نشست) در تاریخ 5 اردیبهشت 1396 در شهر وین برگزار خواهد شد.
*سرعت تحقق گشایشهای ناشی از برجام با وضعیت مطلوب فاصله دارد
کوتاهیها و بدعهدیها از سوی آمریکا و برخی طرفهای مقابل در برجام، تحریمهای باقی مانده غیرهستهای، به همراه دستهای از موانع و مشکلات فنی در حوزه مراودات مالی و بانکی، موجب شده است تا سرعت تحقق گشایشهای ناشی از برجام با وضعیت مطلوب فاصله داشته باشد.
*چالشهایی که طی سه ماهه اخیر روند اجرای برجام را متاثر کرده
افزودن تعدادی از اشخاص ایرانی به فهرست تحریمهای آمریکا به بهانه آزمایش موشکی ایران
شروع به کار هیات حاکمه جدید آمریکا
مشکلات و موانع غیربرجامی