دونالد ترامپ چهل و پنجمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا از همان آغاز به کار کمپین انتخاباتیاش درباره برجام و نحوه تعامل با ایران اظهارنظرهایی داشت. گرچه وی تاکنون واژه "جنگ با ایران" را به کار نبرده است اما برخی از مواضع رئیسجمهور جدید آمریکا اینگونه استنتاج کردند که برخورد آمریکا با ایران در دوران ترامپ میتواند «برخوردی سخت» باشد. در داخل ایران گروهی بنا به سیاستهایی سعی در القای این موضوع دارند که قصد ترامپ برای جنگ با ایران واقعی است.
وی هرچند مانند "تد کروز" (یکی از نامزدهای جمهوریخواه انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا) از پاره کردن برجام سخن نگفت اما معتقد بود که باید سیاستهای سختگیرانهتری در مواجهه با ایران اتخاذ شود. وی همچنین از آزاد کردن داراییهای ایران بهشدت انتقاد میکرد و خواستار فروش موشکهای معیوب به ایران شده بود.
ترامپ در مبارزات انتخاباتیاش همواره بر لغو توافق هستهای با ایران و فاجعهبار خواندن برجام تأکید میکرد و بارها قول داده بود که در صورت لزوم برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای از زور استفاده خواهد کرد.
همچنین فرمان اجرایی ترامپ برای منع ورود مسلمانان برخی کشورها از جمله ایران به این کشور و تأکید بر زیر ذرهبین قرار دادن ایران (Puting Iran on notice) بهدلیل آزمایش موشکی، 2 نمونه از مواضع و اقدامات او درباره ایران در آغاز کارش بهعنوان رئیسجمهور آمریکا است.
اما تندترین موضع ترامپ در قبال ایران، جملهای است که در دوم فوریه یعنی دو هفته پس از مراسم تحلیفش در نشست خبری با خبرنگاران مطرح کرد، آنجا که در پاسخ به سؤال خبرنگاری میگوید: "all options with Iran" یعنی «همه گزینهها علیه ایران روی میز است»
اما در مقابل درباره شکل نگرفتن جنگ دلایل و استدلالهای بیشتر و روشنتری وجود دارد.
1 ــ ترامپ اولین مخالف خودش
روشنترین مصداق این امر گفته خود دونالد ترامپ است که میگوید: من هرگز درباره اقدامات نظامی حرف نمیزنم.
ترامپ در 18 بهمن امسال و در شرایطی که کمپینهای انتخاباتی به اتمام رسیده و شعارهای انتخاباتی فروکش کرده بود، در گفتوگو با «بیل اورایلی»، کارشناس شبکه فاکسنیوز آمریکا و در پاسخ به سؤالی راجع به تحرکات نظامی علیه ایران رسماً تاکید میکند "من هرگز درباره اقدامات نظامی حرف نمیزنم. من همواره از رئیس جمهور اوباما بهخاطر اینکه اعلام کرد "میخواهیم به موصل یا جاهای دیگر برویم"، انتقاد کردم".
رئیسجمهور آمریکا در پاسخ به سؤال صریح «بیل اورایلی» که پرسید "پس شما در شرایط فعلی برخورد خشنی با ایران نخواهید داشت؟"، میگوید: نه من سرسخت نیستم.
2 ــ جنگ آمریکا را کشور جهان سومی کرد
یکی دیگر از دلایل این موضوع را میتوان اعتراض ترامپ به صرف هزینههای سرسامآور دولت پیشین آمریکا برای جنگ در منطقه خاورمیانه برشمرد. وی در این باره گفته است "دولت پیشین آمریکا میلیاردها دلار برای جنگ در خاورمیانه هزینه کرده، در هیچکدام هم پیروز نشده و بهعوض بدهیهای کلانی برای آمریکا رقم زده و این کشور را در برخی امور به کشوری جهان سومی تبدیل کرده است".
در واقع ترامپ با مخالفت علیه هزینههای سرسامآور جنگطلبیهای دولت آمریکا در منطقه خاورمیانه توانست سرمایه اجتماعی مناسبی برای خود در این کشور فراهم آورد.
3 ــ آمریکا فرست!
همچنین در این میان نباید سیاست ترامپ مبنی بر "America first and only America first" (آمریکا اولین و تنها آمریکا اولین) را نادیده گرفت.
ترامپ در کمپین انتخاباتی خود شدیداً بر شعار «آمریکا را دوباره عالی کن!» تکیه داشت و تأکید میکرد که مالیاتها و درآمد آمریکا باید صرف بهبود مسائل داخلی این کشور شود، در واقع این سیاست در مقابل رویکرد دولتهای پیشین آمریکا درخصوص هزینهکرد درآمدهای این کشور برای جنگ در خاورمیانه قرار دارد.
همانطور که در همین نوشتار گفته شد، ترامپ یکی از منتقدین هزینههای میلیاردی جنگ در خاورمیانه بود و اذعان داشت که صرف چنین هزینههایی، آمریکا را در برخی امور به کشوری جهان سومی تبدیل کرده است.
کنار این مسائل برخی از صاحبنظران و اندیشمندان آمریکایی نیز بر منتفی بودن گزینه حمله آمریکا به ایران اذعان دارند و حتی معتقدند آمریکا نمیتواند به ایران حمله نظامی داشته باشد.
4 ــ نیویورک تایمز: تهدیدهای ترامپ نمایشی است
روزنامه نیویورکتایمز در تحلیلی به اظهارات «ارین سیمپسون» از مشاوران سابق امور نظامی آمریکا در افغانستان اشاره میکند و با بررسی اندیشههای نظامی دونالد ترامپ به این موضوع اذعان کرده که ترامپ فاقد هرگونه راهبرد نظامی است و تهدیدهای وی جنبه نمایشی و صحنهآرایی دارد.
«ارین سیمپسون»، میگوید: "فکر نمیکنم پیشنهاد ترامپ برای افزایش هزینههای نظامی ارتباطی با هیچ راهبرد نظامی داشته باشد. او زمان کافی برای انجام بررسیهای راهبردی کامل نداشته است".
سیمپسون همچنین میگوید: "بهنظرم او (ترامپ) به مقوله زور نگاهی عملکردمحور دارد. از نگاه او سودمندی زور در توان نمایش دادن آن است".
5 ــ فارن افرز: جنگ را بیخیال، میانهروها را بچسب
نشریه فارنافرز هم در مقالهای ضمن رد گزینه برخورد سخت ایران و آمریکا، به دونالد ترامپ توصیه کرده که "هوای روحانی را داشته باش" چراکه معتقد است رودررویی و برخورد سخت با ایران بسیار پرهزینه خواهد بود و ترامپ باید از آن اجتناب کند.
این نشریه که وابسته به شورای روابط خارجه آمریکاست اینگونه نوشته که علیرغم برخی گامهای اشتباه، اما سیاست مشابه اوباما (مذاکره و...) برای اعمال اهداف آمریکا درباره ایران موفقیتآمیز بوده است.
فارن افرز همچنین با طرح این پیشنهاد به ترامپ که "تا خیلی دیر نشده (اشاره به انتخابات 96 ایران) گروهی را که میانهروها نامیده تقویت کند"، مینویسد: دولت آمریکا راهی جز تداوم همان راه اوباما برای مهار نرم ایران نخواهد داشت.
6 ــ سیانان: ترامپ عقبنشینی کرده؛ حمایت از میانهروها باید اصل باشد
شبکه تلویزیونی سیانان نیز در گزارشی تأکید میکند که "آمریکا و اسرائیل میدانند که در رویارویی نظامی با ایران پیروز نخواهند شد. ترامپ از تهدیدهای ضدایرانی خود عقبنشینی کرده است".
این شبکه تلویزیونی میافزاید: ترامپ با دادن امتیاز به میانهروها در تهران میتواند محدودیتهای برجام را برای مدت نامحدود طولانی کند.
7 ــ اوباما: بین حکمرانی و تبلیغات انتخاباتی تفاوت است/ ترامپ اتفاقاً اهل تعامل است!
باراک اوباما رئیس جمهور پیشین ایالات متحده آمریکا هم طی سخنانی در مصاحبه با ایبیسی نیوز اینچنین میگوید: ترامپ بسیار اهل تعامل و اهل معاشرت است.
ساکن پیشین کاخ سفید اذعان میکند: ترامپ پذیرای پیشنهاداتی که من به او کردهام، بوده است. اصلیترین موضوعی که من تلاش کردم به او بگویم این بوده که بین حکمرانی و تبلیغات انتخاباتی تفاوت وجود دارد.
9 ــ رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا: نمیخواهیم با ایران بجنگیم
«ژوزف دانفورد»، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا نیز اخیراً با حضور در اندیشکده بروکینگز، به تشریح راهبردهای آمریکا در قبال دشمنانش پرداخته و ضمن دستهبندی ایران، روسیه، چین و کرهشمالی بهعنوان گروه 4 و معرفی آنها بهعنوان مهمترین دولتهایی که آمریکا باید نگرانشان باشد، میگوید: "البته بسیار اهمیت دارد که بگویم منظور ما این نبود که تلویحاً بگوییم میخواهیم با این کشورها بجنگیم".
رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا با حضور در اندیشکده بروکینگز میگوید که "ما قصدی برای حمله به ایران و روسیه و چین و کره شمالی نداریم"
10 ــ اندیشکده کیتو: فشار به ایران جواب نمیدهد؛ «تعامل» کنید
در این میان نیز اندیشکده آمریکایی «کیتو» خطاب به ترامپ تأکید کرده که فشار روی ایران جواب نمیدهد و باید از در تعامل وارد شود.
اندیشکده «کیتو» در گزارش خود اینگونه مینویسد: عدهای در آمریکا پیشنهاد کردهاند دولت آمریکا با پخش برنامههای تلویزیونی و رادیویی و با توسل به شبکههای اجتماعی، میان مردم ایران و نظام سیاسی این کشور اختلاف ایجاد کنند، اما شواهد اندکی این را تأیید میکنند که اعمال فشار از این طریق به پیشبرد اهداف آمریکا کمک خواهد کرد. از آنجا که بعید است سیاست اعمال فشار بر ایران نتایج مثبت به بار آورد، آمریکا بایستی سیاست تعامل را دنبال کند.
در واقع این شواهد نشان میدهد علیرغم تلاشها برای ساختن تصویری جنگطلب از ترامپ و القای تقابل نظامی آمریکا و ایران در دوره جدید، دولت آمریکا بهاذعان صاحبنظران و کارشناسان این کشور راهی جز تداوم همان راه اوباما برای مهار نرم ایران نخواهد داشت چراکه «توانایی» بهرهگیری نظامی در مقابل ایران را همچون پیشینیانش ندارد.