در اولین سفر به نیوریورک در قامت رئیس جمهور ایران بود که دستور بررسی چگونگی برقراری خط پرواز مستقیم بین ایران و آمریکا را صادر کرد، بازگشت عزت به پاسپورت ایرانی نیز از وعده های انتخاباتی او بود. حال بیش از سه سال از دیپلماسی لبخند می گذرد. رتبه ایران از لحاظ میزان اعتبار و ارزش پاسپورت در جهان تنزل یافته و دستور جدید ترامپ نیز تیر خلاصی بود بر عزت پاسپورت ایرانی!
دونالد ترامپ رئیس جمهور تازه از راه رسیده آمریکا همینکه بر مسند کاخ سفید تکیه زد تمام امیدها به کدخدا را ناامید کرد و بامداد شنبه به وقت تهران با امضای دستوری که هدف از آن «حفاظت از آمریکا در مقابل حملات تروریستی» خوانده شده، ورود پناهجویان به آمریکا را برای ۹۰ روز موقتا ممنوع کرد.
پس از امضای قانون ممنوعیت ورود اتباع ۷ کشور به خاک ایالات متحده آمریکا، موجی از اعتراضات توسط کاربران ایرانی در شبکه های مجازی آغاز شد و همزمان با آن مردم کشورهای دیگر و حتی آمریکایی ها نیز به این موضوع واکنش نشان دادند و هشتگ «منع مسلمانان» #MuslimBan در توییتر فراگیر شد.
بعد از این دستور معلوم شد که علاوه بر ممانعت از صدور روادید جدید برای اتباع هفت کشور ایران، عراق، سوریه، سودان، لیبی، یمن و سومالی، دارندگان هر نوع ویزا، گرین کارت و حتی اتباع دو تابعیتی (برای مثال ایرانی - کانادایی یا سوری - آلمانی) هم تا سه ماه آینده قادر به ورود به آمریکا نیستند. همچنین خبرگزاری فرانسه نیز اعلام کرد: همزمان با فرمان ترامپ خطوط هوایی «اتحاد»، «امارات»، «ترکیش ایر» و «لوفت‌هانزا» از ورود اتباع ایران و شش کشور دیگر به پروازهای آمریکا جلوگیری می‌کنند.
در این میان حمید ابوطالبی معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور که خود سابقه عدم‌صدور روادید به آمریکا را دارد؛ اولین مقام دولتی بود که با سه توئیت به این دستور ترامپ واکنش نشان داد.
واکنش آقای دیپلمات با منشور کوروش!
حمید ابوطالبی در توئیت خود نوشت: «جناب آقای رییس جمهورآمریکا... ١) ملت ایران نماد هویت و تاریخ آریایی، انسانیت اسلامی، آزادی، آزادگی و انسان‌دوستی است؛ حتما منشور کوروش را دیده اید؟ ۲) ملت ایران ملت کهن و بسیارمتمدنی است؛ خشونت و ترور را برنمی‌تابد و با آن می‌ستیزد؛ حتما انوارمشعشع تمدن و فرهنگ چند هزارساله آنرا رویت کرده اید؟ ٣) ملت ایران ملت دینداری است و به زرتشتیت، یهودیت، مسیحیت و اسلام افتخار می کند؛ حتما افتخارآفرینی های آنها را درتاریخ شنیده اید؟»
البته این نوع واکنش ابوطالبی نیز مورد اعتراض کاربران توییتری قرار گرفت. «بعد از این حمله قدرتمند و حرفه ای آقای دیپلمات، ترامپ از کرده خود پشیمان شد و به کوروش سلام کرد!»، «شما همون دیپلماتی نیستین که در دولت اوبامایی که در دید روحانی محترم بود، راتون ندادن؟»، از جمله واکنش های جالب کاربران به توئیت های معاون دفتر روحانی بود.
اعتراض دیواری!
رئیس جمهور هم که همزمان با صدور دستور چالشی ترامپ که به چالشی برای ایرانیان و دیگر اتباع مسلمان تبدیل شد در هفدهمین کنوانسیون جهانی راهنمایان گردشگری حضور داشت، تنها به تصمیم ترامپ درباره دیوارکشی با مکزیک واکنش نشان داد و ترجیح داد درباره عزت پاسپورت ایرانی سکوت کند. روحانی در آن همایش گفت: «اگر دیواری هم بین ملت‌ها باشد، باید برداشت و دنیای امروز، دنیایی نیست که بین ملت‌ها و مردمان سرزمین‌های مختلف فاصله ایجاد کرد. امروز روز همسایگی است همه از لحاظ فرهنگی، علمی و تمدنی همسایه یکدیگر شده‌ایم و هستیم و جهان ارتباطات و فناوری اطلاعات فاصله‌های ملت‌ها را کمتر کرده است.»
کما فی السابق حق اقدام متقابل برای ایران محفوظ است
بهرام قاسمی سخنگوی دستگاه دیپلماسی اما در بیانیه ای تصمیم دولت ایالات متحده در ایجاد محدودیت برای سفر مسلمانان به آمریکا را توهینی آشکار به جهان اسلام و به ویژه به ملت بزرگ ایران و هدیه‌ای بزرگ به افراطیون و حامیان آنها دانست و بر اصل عمل متقابل تاکید کرد. عمل متقابلی که از آغاز اجرای برجام بارها در مقام واکنش به بدعهدی های آمریکا آنرا شنیده ایم اما در عمل اقدامی ندیده ایم. اردیبهشت ماه بود که دیوان عالی آمریکا پرداخت حدود ۲ میلیارد دلار به خانواده‌های قربانیان بمب‌گذاری سال ۱۹۸۳ از محل دارایی‌های مصادره شده ایران را تایید کرد. که رئیس جمهور وعده داده بود این ۲میلیارد دلار که «دزدی و راهزنی بین المللی» است را از حلقوم امریکا بیرون می کشیم اما هنوز اقدام عملی این خصوص صورت نگرفته است. قانون آیسا نمونه دیگری از این بدعهدی بود که واکنش تند دولت یازدهم به دو نامه روحانی به ظریف و صالحی خلاصه شد!
سخنگوی کاخ سفید: ترامپ طرح دولت اوباما را امضا کرد
اما ماجرای انتخاب این ۷ کشور از میان ۴۸ کشور مسلمان جهان چیست؟ آیا برای ترامپ فرقی میان ایران و عربستان است. جواب این سوال را در توضیحات سخنگوی کاخ سفید یک روز بعد از صدور دستور ترامپ می توان جستجو کرد.
«سین اسپایسر» سخنگوی کاخ سفید در سخنان روز یکشنبه خود از تصمیم «دونالد ترامپ» مبنی بر وضع قانون منع ورود اتباع هفت کشور اسلامی از جمله ایران گفت که تصمیم رئیس جمهور آمریکا بر اساس فهرست پیشنهادی دولت «اوباما» صورت گرفته است. وی همچنین با تاکید بر اینکه این موضوع تنها به کشورهای اسلامی ارتباطی ندارد گفت که ۴۶ کشور اسلامی در این لیست قرار ندارند.
رکب آقای باهوش و مودب
قانون ممنوعیت ورود افراد از این هفت کشور در اصل بر اساس قانونی بوده که در سال ۲۰۱۵ و تحت عنوان «قانون ممنوعیت سفر تروریست ها» تصویب شده بود اعمال شده است. وزارت کشور آمریکا در سال ۲۰۱۶ نام این هفت کشور را با عنوان کشورهایی که در مورد آنها نگرانی وجود دارد اعلام کرد و در فوریه ۲۰۱۶ «برنامه چشم پوشی ویزا» برای این هفت کشور را به اجرا گذاشت. طرحی پر از هیاهو و جار و جنجال؛ که در کنگره آمریکا به تصویب رسید و اوباما نیز آنرا امضا کرد. طبق این قانون اتباع کشورهایی که به ایران سفر می‌کنند، باید برای ورود به آمریکا ویزا دریافت کنند که این قانون محدودیت هایی را برای سفر اتباع دیگر کشور به ایران ایجاد می کرد و در زمان وضع آن بسیاری بر این باور بودند که این اقدام سنگ اندازی در مسیر اجرای برجام است.
اعتماد دوباره به قول کری!
در همان زمان عباس عراقچی در واکنش به به امضای اوباما پای این طرح، این قانون را ناقض برجام توصیف کرد و در پی اعتراضات ایران، جان کری در نامه ای رسمی به جواد ظریف به ایران اطمینان داد این قانون برجام را نقض نخواهد کرد و باز هم تیم مذاکره کننده هسته ای به قول های کری و اوباما اعتماد کرد.
بعد از اولین سفر حسن روحانی در مقام رئیس جمهور به نیویورک و گفتگوی تلفنی پر ماجرایش با اوباما، او گفته بود که اوباما را «فردی بسیار مؤدب و باهوش یافتیم.»
رئیس جمهور البته این را نیز گفته بود که «مسائل ایران-آمریکا بسیار پیچیده است و در یک بازه زمانی کوتاه نمی‌تواند حل شود» و امروز با اندکی ارزیابی می توان با قاطعیت گفت این مشکلات نه تنها حل نشده بلکه با اجرای تعهدات یک جانبه از سوی ایران و عدم همراهی و همکاری آمریکا بر سوءظن ایرانیان نسبت به این آمریکا افزوده شده و آمریکا بازهم اثبات کردخ که همچنان شیطان بزرگ است.
تجربه ۴ دهه اخیر جمهوری اسلامی نشان داده آنچه موجب عقب نشینی این کشور از زیاده خواهی خود می شود قدرتمند شدن و برخورد از موضع اقتدار است نه گفتمان دیپلماسی و لبخند. مذاکرات هفته گذشته در آستانه قزاقستان حول راه حل سیاسی بحران سوریه، که در آن تنهایی یک صندلی تماشاچی به نماینده آمریکا رسید و محوریت را ایران و روسیه بر عهده داشتند، نشانه روشنی از تاثیرگذاری اقتدار در به حاشیه بردن ایالات متحده است.
«ایران هراسی» دستاورد برجام!
تردیدی نیست که بعد از اجرای برجام شاهد اعمال بسیار خصمانه دولت و مجلسین آمریکا با ایران هستیم. شاید ایران هراسی را بتوان یکی از مهمترین دستاوردهای برجام از زبان رئیس جمهور و کابینه اش نام برد. اما همین ایران هراسی هم جزء دستاوردهایی است که گویا نمی توان آنرا بدون عینک دید! درحالی صحبت از شکستن موج ایران هراسی با اجرای برجام می شود که در ماه اخر دوبار شاهد اظهارات خصمانه ترزا می نخست وزیر انگلیس علیه ایران بودیم.
وی در جمع سران کشورهای خلیج فارس ایران را تهدیدی آشکار برای منطقه خلیج‌فارس خواند و به تازگی نیز در نشست سراسری جمهوری خواهان آمریکا مدعی شد: «ایران به دنبال ایجاد «کمان نفوذ از تهران تا مدیترانه» است و یکی از اولویت‌های انگلیس، کاهش فعالیت‌های شرارت بار ایران در خاورمیانه است و ما از متحدانمان درکشورهای حاشیه خلیج (فارس) برای پس راندن تلاش‌های تخاصمی ایران برای ایجاد «کمان نفوذ از تهران تا مدیترانه» حمایت می‌کنیم.»
رفتار آلمان نیز که همواره در طول انقلاب اسلامی مواضع به‌دور از تنش با ایران داشته است، به طور عجیبی پس از امضای برجام خصمانه شد. چندی پیش بود که صدراعظم آلمان شرط روابط اقتصادی میان دوکشور پس از برجام را شناسایی رژیم صهیونیستی از سوی ایران اعلام کرد؛ در حالی که می‌دانست این شرط محال است. نحوه مواجهه آمریکا هم که معروف عام و خاص است.
در پیش گرفتن سیاست تعامل، لبخند و نگاه به غرب در سالهای اخیر از سوی دولت روحانی و نتایج «تقریبا هیچ» آن، یکبار دیگر ثابت کرد که راه اقتدار و استقلال کشور مذاکره و ارتباط با غرب نیست؛ بلکه آنچه که ایران را قدرت اول منطقه و نقش آفرین در تحولات آن کرده است نگاه به درون، استحکام ساخت درونی کشور، بازدارندگی تسلیحاتی و تقویت محور مقاومت است.
