تیه ری کُویی «Thierry Coville» استاد دانشگاه «نوانسیا» فرانسه است که به صورت تخصصی اقتصاد و مسایل ژئوپلیتیک ایران را بررسی می کند. او کتاب ها و مقالات زیادی در مورد وضعیت اقتصادی ایران و تاثیر آن بر رویدادهای سیاسی و اجتماعی و همچنین روابط تهران و کشورهای اروپایی نوشته و در این مورد حضور فعالی هم در رسانه های فرانسوی دارد.
وی یکی از مدافعان برجام است که از زمان امضای این معاهده هسته ای تاکید می کرد برجام منافع متقابلی برای ایران و کشورهای 1+5 و تاثیر مهمی در ثبات منطقه خاورمیانه و گسترش روابط تهران و غرب خواهد داشت.
درنخستین سالگرد اجرای برجام به دانشگاه محل تدریس او رفتیم تا از وی در مورد چالش ها و تاثیرات برجام بپرسیم و اینکه بعد از گذشت یک سال همچنان نسبت به توافق هسته ای خوش بین است؟
***آمریکا هیچ منفعتی در لغو توافق ندارد!
انتخاب«دونالد ترامپ» به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهوری آمریکا وچالش های احتمالی برجام با روی کارآمدن وی به این دلیل که ترامپ گفته بود توافق هسته ای با ایران را لغو می کند، نخستین سوال ما از این تحلیل گر مسایل ایران بود.
«کُویی» در این مورد می گوید: اینکه ترامپ به وعده خود مبنی بر پاره کردن توافق هسته ای عمل کند سئوالی است که برای همه مطرح شده است. اما باوجود اظهارات تبلیغاتی که در ایام انتخابات در مورد برجام از سوی ترامپ مطرح شد، فکر می کنم ایالات متحده هیچ منفعتی در پاره کردن برجام نخواهد داشت و خروج از توافق به ضرر واشنگتن خواهد بود. منفعت آنها نیست که در این مسیر تنها شوند زیرا هم اروپا وهم چین و روسیه با این اقدام مخالفت خواهند کرد.
پاره کردن این توافق وضعیتی مبهم و ناشناخته را ایجاد خواهد کرد و من فکر می کنم با توجه به سخنان رهبر ایران، واکنش تهران به این اقدام احتمالی سخت خواهد بود. من گمان می کنم بازگرداندن ایران به میز مذاکره بسیارمشکل خواهد بود. ضمن اینکه به نفع آمریکا خواهد بود به بازار ایران برگردد و با توجه به خرید هواپیماهای بوئینگ و نقش ایران در بحران های منطقه ای، خروج از این توافق مغایر منافع ایالات متحده است.
***واکنش احتمالی اروپا به لغو برجام توسط ترامپ
کُویی درمورد واکنش اروپا به لغو احتمالی برجام از سوی ترامپ هم اعتقاد دارد: اروپایی ها دید خوبی نسبت به برجام و اینکه ایران به وعده های خود عمل کرده دارند و با اقدام آمریکا مخالفت خواهند کرد و من فکر نمی کنم دولت آمریکا این ریسک را بپذیرد.
***ایران با برجام از وضعیت سابق خارج شد
'کُویی'معاهده هسته ای را برد ـ برد برای ایران و طرف های مذاکره می داند و معتقد است: ایران در این معاهده یک طرف برد است و همه در این توافق برنده شده اند. زیرا ایران با برجام توانست از وضعیت اقتصادی گذشته خارج شود و به اقتصاد خود سروسامان دهد. رشد اقتصادی ایران در سال 2016 نزدیک به پنج درصد رسید و تولید نفت این کشور به قبل از تحریم های بین المللی بازگشت . تورم در ایران به زیر 10 درصد رسید و سرمایه گذاری خارجی به خصوص در حوزه انرژی و صنعت خودروسازی بار دیگر در ایران آغاز شد.
***وضعیت اقتصادی ایران رو به بهبود است
گویی می گوید در ایران همچنان بحث دستاورهای اقتصادی برجام جریان دارد. برخی معتقدند که این توافق دستاورد ملموسی نداشته است اما من فکر می کنم وضعیت بهتر خواهد شد. همه شاخص ها کامل نیستند اما رو به بهبود هستند. اینکه چرا در ایران همچنان نارضایتی وجود دارد فکر می کنم به دلیل فاصله ای است که بین انتظارات و تاثیرات برجام وجود دارد. در ایران انتظارت از برجام گسترده است و مردم فکر می کردند که همه مشکلات با رفع تحریم ها حل می شود. اما می دانید که در ایران مشکلات ساختاری و پیچیده هستند و این در حالی است که حل مشکلات زمان خواهد برد. سرمایه گذاران تازه به ایران بازگشته اند. دولت ایران باید فضا را برای جذب سرمایه گذاری مساعد کند و این خود مستلزم گذشت زمان است. حل بیکاری در ایران زمان می برد. اما در نمای کلی فکر می کنم نارضایتی در ایران به خاطر انتظارت گسترده از برجام است.
***پیش بینی اقتصاد ایران در سال 2017
'کُویی' معتقد است: سال 2012 تولید ناخالص ملی در ایران به شدت پایین و در 2013 وضع به همین منوال بود؛ اما در سال 2016 طبق آمارهایی که در ماه مارس ارائه شد، رشد اقتصادی ایران به نزدیک پنج درصد رسید. می توان گفت ایران از وضعیت سابق خارج شده است اما مشکل در این کشور این است که به رغم رشد اقتصادی مردم هنوز بازتاب این رشد را در زندگی روزمره خود ندیده اند. با این وجود نمی توان گفت ایران در رکود به سر می برد. من در سال 2017 پیش بینی می کنم وضعیت ایران بهتر خواهد شد و روند صعودی رشد اقتصادی با توجه به تحولاتی که در اوپک صورت گرفته ادامه خواهد داشت. اما اینکه ایران کمتر به درآمدهای نفتی اش وابسته باشد نیازمند اتخاذ اصلاحات اقتصادی است. در این مورد باید سرمایه گذاری خارجی بیشتری جذب شود. من فکر می کنم حل مشکل بیکاری مستلزم این است که ایران برای پنج سال رشد اقتصادی خوبی داشته باشد.
او برای سال جاری میلادی همچنین پیش بینی می کند که رشد اقتصادی ایران بین پنج تا 6 درصد باشد و قیمت نفت افزایش یابد. به گفته وی انتظار می رود که تورم در ایران همچنان در مسیر کاهش قرار داشته باشد و سرمایه گذاری خارجی افزایش یابد.
***کشمکش کمتر ایران و آمریکا نتیجه برجام است
'کویی' بعد از امضای برجام در مصاحبه ها و مقالات خود تاکید داشت که از این پس روابط ایران و کشورهای 1+5 از نظر دیپلماتیک توسعه خواهد یافت و این توسعه روابط، به حل بحران های منطقه کمک خواهد کرد و همکاری ایران با این کشورها در حل بحران هایی همچون سوریه و عراق افزایش خواهد یافت.
در همین چارچوب از این تحلیلگر مسائل ایران پرسیدیم بعد از یک سال همچنان اعتقاد دارید توافق هسته ای به کاهش تنش های منطقه ای منجر شده است یا نه؟
او در این مورد پاسخ می دهد: با توافق هسته ای وارد دوره جدید تاریخی شدیم و به تدریج روابط ایران و کشورهای 1+5 تغییر می کند. تنش های منطقه ای همچنان قوی هستند اما توجه کنید به عنوان نمونه در بحران سوریه بین ایران و آمریکا کشمکش کمتر شده است. کمتر شدن این کشمکش را باید با توجه به تقابل دیپلماتیک بین ایران و آمریکا در نظر گرفت. همچنانکه دیدیم ایران به مذاکرات صلح سوریه دعوت شد و این دعوت را آمریکا پذیرفت. در حال حاضر هم ایران به عنوان یک بازیگر مهم توسط کشورهای جهان پذیرفته شده است. حداقل اینکه پذیرفته اند این کشور باید در مذاکرات حضور داشته باشد. این وضعیت پیشتر وجود نداشت. این نظر وجود دارد که ایران بازیگری مهم شده است و باید در منطقه به ایفای نقش خود بپردازد. حتی این واقعیت را ایالات متحده آمریکا هم پذیرفته است.
***واکنش مردم ایران
این تحلیلگر فرانسوی مسائل ایران می گوید: با توجه به تحولات انتخاباتی که در کشورهای مختلف از جمله آمریکا رخ داده، وضعیت سخت وپیش بینی غیرممکن شده است و با توجه به پیچیدگی وضعیت در ایران در این مورد محتاط هستم. امابه عنوان یک اقتصاددان که با واقعیات و آمار سر و کار دارم حتی با توجه به اینکه تاثیر توافق هسته ای هنوز خیلی عینی نیست معتقدم اقتصاد ایران بهتر از گذشته خواهد شد و وضعیت فعلی را باید با سال 2012 و بحران های اقتصادی ایران مقایسه کرد و این توافق برای ایران برد بوده است.
***دیدار رئیس جمهوری ایران از فرانسه بسیار مهم بود
این تحلیگر اقتصاد ایران در مورد تاثیر برجام بر رابطه ایران و اروپا به خصوص با فرانسه هم می گوید: دیدار حسن روحانی رئیس جمهوری ایران از فرانسه بسیار مهم بود. این سفر در حالی بود که روابط ایران و اروپا قبل از توافق در وضعیت خیلی بدی قرار داشت؛ اما این وضعیت تغییر یافت و من فکر می کنم در مورد ایران و فرانسه هنوز ظرفیت هایی وجود دارد. تبادلات اقتصادی می توانند افزایش یابند و گفت و گوها تشدید شوند. دیدارهای مقامات، کنفرانس های دانشگاهی و روابط بین دیپلمات ها افزایش یافته است و در مسیر صعودی قرار دارد و قابل مقایسه با پنج سال پیش نیست. بازار ایران برای شرکت های فرانسه منفعت فروانی دارد و من امیدوارم تبادلات دانشگاهی در دو کشور بیشتر شود.
وی همچنین از رشد 9 درصدی صادارت فرانسه به ایران در یک سال گذشته و از سرگیری واردات نفتی پاریس از تهران خبر می دهد و می گوید: در برخی از زمینه ها از جمله محصولات کشاورزی صادرات و واردات دو کشور افزایش یافته اند و بسیاری از شرکت های بزرگ فرانسوی مانند توتال و پژو به ایران بازگشته اند.
***رئیس جمهوری آینده فرانسه و برجام
از 'کویی' پرسیدیم نظر او در مورد رویکرد نامزدهای انتخابات فرانسه با برجام چیست؟ آیا رئیس جمهوری آینده فرانسه به این توافق احترام خواهد گذاشت؟
او در این مورد معتقد است که در نظر اروپا، ایران به تعهداتش عمل کرده و دوران جدیدی آغاز و روابط اقتصادی از سر گرفته شده است. در نتیجه هر نامزدی در انتخابات 2017 ریاست جمهوری فرانسه پیروز شود به این توافق احترام خواهد گذاشت و همین مسیر را ادامه خواهد داد.
***پاریس هم تهران را می خواهد هم ریاض را
اینکه توسعه روابط تهران و پاریس بر روابط فرانسه و عربستان با توجه به تنش میان ایران و سعودی ها تاثیرخواهد گذاشت در نظر کویی پرسش مهمی است. به اعتقاد او سیاست فرانسه روابط حسنه با همه کشورهاست. او می گوید: اینکه به خاطر رابطه با ایران روابط با عربستان را ممنوع کنیم یا بالعکس منطقی نیست. سیاست خارجی فرانسه مستقل تعریف شده و در نظر دارد با همه کشورها روابط حسنه داشته باشد. به ویژه درخاورمیانه برای فرانسه خیلی مهم است که با همه بازیگران مهم از جمله ایران رابطه داشته باشد و این روابط ضامن تامین منافع اقتصادی سیاسی ژئوپلیتیک و فرهنگی پاریس است.
***در وضعیت نامطمئنی به سر می بریم!
پس از پیروزی حسن روحانی رئیس جمهوری ایران، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در عرصه بین المللی منزوی شد و نتوانست مانع توافق هسته ای شود.از 'کُویی' پرسیدیم آیا با درنظر گرفتن روابط نزدیک بین نخست وزیر این رژیم و رئیس جمهوری جدید آمریکا، آیا نتانیاهو خواهد توانست به کمک ترامپ دیپلماسی فعالی علیه برجام اتخاذ کند؟
به نظر این تحلیلگر مسائل ایران، در دوران تردیدها و در وضعیت نامطمئنی قرار داریم. این نگرانی ها هم از این وضعیت نشات می گیرند. در مورد روابط رژیم صهیونیستی و آمریکا تردیدهایی وجود دارد. اما باید این نکته را در نظر گرفت که ترامپ تاجر است و رویکرد عملگرایانه ای دارد و در وهله نخست منافع ایالات متحده را در نظر می گیرد.
