دوران 8 ساله ریاست جمهوری باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا روز جمعه 1 بهمن ماه (20 ژانویه 2017) به پایان می‌رسد.
ایران و آمریکا در این دوره 8 ساله، تنش‌ها، مراودات، مذاکرات و تقابلات زیادی داشته‌اند اما در حوزه نظامی، اتفاقاتی مهمی بین ایران و آمریکا رخ داده است که برخی از این اتفاقات آنقدر مهم هستند که می‌توان از آنها به عنوان اتفاقی تاریخی نام برد.
در ذیل، نگاهی داریم به مهمترین رویدادهای نظامی‌ای که بین ایران و آمریکا در دوران 8 ساله ریاست جمهوری باراک اوباما رخ داده است.
1- جانور قندهار در تور نیروی هوافضای سپاه
- 13 آذر ماه سال 90؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اقدامی بزرگ موفق شد که یک فروند پهپاد پیشرفته آرکیو 170 متعلق به ارتش آمریکا را سالم به زمین بنشاند. این خبر بلافاصله پس از انتشار توسط سپاه، به خبر اول تمام رسانه‌های مطرح جهان تبدیل شد.
RQ-170 که به جانور قندهار نیز مشهور است، پهپاد جاسوسی و پیشرفته با هدایت چندگانه است که سپاه با اقدامی به موقع، این پهپاد را در حوالی طبس در تور اطلاعاتی و جنگ الکترونیک خود گرفتار کرده و سالم به زمین نشاند.
مقامات آمریکایی ساعتی پس از انتشار این خبر، ابتدا اصل موضوع را تکذیب و اعلام کردند که ایالات متحده چنین پهپادی را گم نکرده است. ساعتی بعد اما، نیروی هوایی آمریکا از گم‌شدن یک فروند پرنده بی‌سرنشین خود از اسکادران پهپادهای RQ170 خبر داد و اعلام کرد که این پهپاد دچار نقص فنی در سیستم موقعیت‌یابی خود شده و در جایی سقوط کرده است اما نیروی هوایی قادر به یافتن آن نیست.
نمونه اصلی آرکیو 170 آمریکایی در بازدید رهبر انقلاب از نمایشگاه نیروی هوافضای سپاه
تأیید و تکذیب‌ها ادامه داشت و اکثر رسانه‌های مطرح جهان درباره شکار بزرگ ایران صحبت می‌کردند، اما مقامات آمریکایی همچنان از تأیید شکار این پرنده بدون سرنشین توسط ایران طفره می‌رفتند تا اینکه تصاویر و فیلم آن توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منتشر شد.
با اثبات آمریکایی بودن این پهپاد و موفقیت بی‌نظیر ایران در شکار آن، باراک اوباما رسماً اعلام کرد که از ایران خواسته که آن را به آمریکا بازگرداند اما مقامات ایران در پاسخ به این درخواست، صراحتاً گفتند که هرگز این پهپاد متجاوز را به آمریکا پس نمی‌دهند.
حافظه‌های این پهپاد بعدها توسط نیروی هوافضای سپاه رمزگشایی شده و سپاه به اطلاعات محرمانه و حتی فیلم‌های گرفته شده توسط این پهپاد دست یافته و بخشی از آنها را منتشر کرد.
پهپاد سیمرغ
دو نمونه متفاوت از پهپاد صاعقه
این پهپاد هم‌اکنون در ایران، مهندسی معکوس شده و سپاه توانسته تاکنون 2 مدل از این پهپاد را به نام‌های "سیمرغ و صاعقه" رسما تولید و رونمایی کند. پهپاد سیمرغ یا همان نمونه اول از آرکیو 170 ایرانی، در نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه در سال 93 رونمایی شد و پهپاد صاعقه نیز در 10 مهر ماه سال 95 در یک نمایشگاه توسط نیروی هوافضای سپاه به نمایش گذاشته شد.
- 14 آذر سال 91؛یک سال از شکار پهپاد آر کیو 170 گذشته بود و همچنان تحلیل‌ها درباره این شکار بزرگ در سطح دنیا ادامه داشت که نیروی دریایی سپاه اطلاعیه مهمی صادر و رسما اعلام کرد که یک فروند پهپاد جاسوسی آمریکا را شکار کرده است.
طبق اعلام نیروی دریایی سپاه در آن زمان، "یک فروند هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی که در چند روز گذشته با هدف شناسایی و جمع آوری اطلاعات در حال گشت زنی در منطقه عمومی خلیج فارس بود، به محض ورود به حریم فضای جمهوری اسلامی ایران در تور یگان‌های پدافندی و سامانه‌های کنترلی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گرفتار و در اختیار گرفته شده است."
«دریادار علی فدوی» فرمانده نیروی دریایی سپاه با اعلام اینکه این پهپاد از نوع اسکن ایگل (Scan Eagle) بوده است، گفته بود: این گونه پرنده‌ها معمولا از روی ناوهای بزرگ به پرواز در می‌آیند.
نمونه اصلی پهپاد اسکن ایگل آمریکا
خط تولید اسکن ایگل ایرانی (کاوش) - در زمینه تصویر پهپاد سایه هم دیده می‌شود
این پهپاد، 1.19 متر طول و 3.05 متر عرض و 18 کیلوگرم وزن دارد و برای پرواز نیاز به باند پرواز و برای فرود هم نیاز به باند فرود ندارد. اسکن ایگل، توسط یک پرتابگر به بالا پرتاب می‌شود و برای فرود هم یک جرثقیل با طناب و قلاب، پرنده را می‌تواند در هوا بگیرد.
کمتر از 2 ماه بعد از این ماجرا و در 19 بهمن ماه همان سال (91)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انتشار تصاویری، رسما اعلام کرد که کار مهندسی معکوس و تولید نمونه ایرانی پهپاد اسکن ایگل آمریکا را آغاز کرده است. در تصاویری که سپاه منتشر کرده بود، به وضوح خط تولید این پهپاد و تعداد زیادی از پهپادهای تولید شده به چشم می‌خورد.
پهپاد کاوش - ساخت سپاه
بعدها، سپاه نام پهپاد مهندسی معکوس شده را کاوش (KAVOSH) اعلام کرد. این پهپاد با سرعت 100 کیلومتر بر ساعت، می‌تواند 15 ساعت به طور مداوم در ماموریت پروازی حضور یابد. "پهپاد کاوش " یک پهپاد شناسایی و مراقبت بوده و مجهز به دوربین‌های فیلمبرداری و عکسبرداری دید در شب نیز هست.
3- فرود اجباری هواپیمای ایساف با 108 نظامی در بندرعباس
- شهریور ماه سال 93؛ قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) با اخطار به یک فروند هواپیمای ایرباس A300 متعلق به هواپیمایی فلای دوبی که حامل نظامیان ناتو بود را به علت ارائه اطلاعات غلط، مجبور به فرود اضطراری در فرودگاه بندرعباس کرد.
امیر فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافندهوایی خاتم‌الانبیاء چند روز بعد طی سخنانی درباره جزئیات این عملیات گفته بود: از طریق سازمان بین المللی ایکائو مطرح کرده بودیم که بعضی از هواپیماهای کشورها از جمله هواپیماهای ناتو حق عبور از فضای جمهوری اسلامی ایران را ندارند. پرواز ایساف هم در روز جمعه ساعت 5 بعد از ظهر از نقطه ورودی بین ما و کشور افغانستان قصد ورود به کشورمان را داشت، غافل از اینکه سامانه‌های بومی شنود ما حدود 100 الی 150 کیلومتر از بیرون مرزها را نیز کنترل می‌کند.
این هواپیما در کشور افغانستان خودش را ایساف 04 اعلام کرده بود و ایساف یعنی هواپیمای نظامی ناتو و این هواپیما هرچند عملیات نظامی در کشور افغانستان نداشته بود اما حامل نفرات نظامی‌ای بود که عملیات نظامی در آن کشور داشته‌اند. خلبان هم اعلام کرده بود که من هواپیمای مسافربری هستم و نظامی نیستم و با این عنوان وارد فضای ایران می‌شود.
وقتی هواپیما به داخل فضای ایران که وارد می‌شود، قرارگاه پدافند هوایی با همکاری سازمان هواپیمایی کشور وارد عمل می‌شود و اعلام می‌کند که این هواپیما از نظر ما قطعا نظامی است و سپس به خلبان اعلام می‌شود که باید در فرودگاه بندرعباس فرود بیاید.
خلبان هواپیمای فلای دوبی اعلام می‌کند که ارتفاع من 35 هزار پا است و طرح پروازی دارم و به هیچ وجه در فرودگاه بندرعباس فرود نخواهم آمد.
دوباره با خلبان هواپیمای مسافربری از فرودگاه تماس گرفته می‌شود و خلبان جنگنده اف 4 اعلام می‌کند که "ظرف 5 دقیقه مثل عقاب بالای سرت هستم"؛ سپس با پرواز جنگنده‌های ارتش و دادن اخطار به هواپیمای مسافربری، این هواپیما مجبور به فرود در بندرعباس می‌شود.
امیر اسماعیلی در این باره گفته است: از ساعت 7 بعدازظهر روز جمعه تا 3 بامداد شنبه حدود 8 ساعت این هواپیما را نگه داشتیم اما با احترام، هم سوخت دادیم و هم کارهای جانبی انجام دادیم و آنها هم یاد گرفتند که فضای جمهوری اسلامی ایران، فضای کذب و دروغ گفتن نیست. برج مراقبت پس از عدم تمکین خلبان هواپیمای ایساف، دو فروند جنگنده اف 4 نهاجا را مامور نشاندن هواپیمای ایساف با 108 سرباز ناتو متشکل از سربازان آمریکایی و غیرآمریکایی می‌کند و سرانجام این هواپیما در فرودگاه بندرعباس به زمین نشانده می‌شود.
متن بخشی از مکالمه افسر کنترل شکاری قرارگاه پدافند هوایی با خلبان هواپیمای مسافربری حامل نظامیان ناتو به شرح زیر است:
** افسر کنترل شکاری: فلای دوبی 4359 شما باید الان در فرودگاه بندر عباس به زمین بنشینید و با فرکانس 1342 جهت هماهنگی برای نشستن تماس بگیرید. اگر تماس نگرفتید، هواپیمای شما مورد رهگیری قرار می‌گیرد.
** خلبان هواپیمای فلای دوبی: اوکی، دریافت کردم و متوجه‌ام که رهگیری می‌شوم. اکنون ارتفاع خود را به 24000 پا کاهش می‌دهم جهت نشستن. و فرکانس‌ها را فوراً چک می‌کنم، منتظر باشید.
پس از نشاندن این هواپیما در فرودگاه بندر عباس، خلبان ضمن عذرخواهی از قرارگاه پدافند هوایی ارتش، نسبت به اشتباه خود اعتراف کرده و کتبا این اشتباه را نوشته و با نام میگوئل وی‌سدو (miguel visedo)، تعهدنامه را امضا می‌کند و قرارگاه پدافند هوایی نیز اجازه پرواز این هواپیما و ترک ایران را صادر می‌کند.
4- آتش‌بازی با مدل ناوهواپیمابر نیمیتز
- 6 اسفند سال 93؛ در روز نخست رزمایش بزرگ پیامبر اعظم 9 نیروی دریایی سپاه که در تنگه هرمز و خلیج فارس در حال برگزاری بود، یگان موشکی ندسا، 4 فروند موشک کروز ساحل به دریای نصر را به‌سوی مدل ناوهواپیمابر نیمیتز (USS Nimitz) در تنگه هرمز شلیک و آن را با موفقیت هدف قرار داد.
نیمیتز یک ناو هواپیمابر متعلق به نیروی دریایی ارتش آمریکاست که 333 متر طول است و ماکت طراحی شده توسط نیروی دریایی سپاه نیز با همین طول ساخته شده بود تا شناوری با همان طول و عرض، هدف قرار گیرد.
غیر از شلیک موشک کروز ساحل پایه و هواپایه به سوی مدل ناو هواپیمابر، نیروی دریایی سپاه با یک فروند موشک بالستیک نیز این شناور را از فاصله 270 کیلومتری هدف قرار داد تا ثابت کند که موشک‌های سپاه از دقت بالای برخوردار هستند.
در ادامه این تمرین نظامی، قایق‌های تندروی سپاه موفق شدند که با تهاجم به مدل ناو هواپیمابر آمریکایی، با شلیک 400 فروند راکت 107میلی‌متری و همچنین شلیک موشک‌های نصر از روی قایق‌های تندرو، این ناو را زیر آتش سنگین خود قرار دهند. غیر از این، یک فروند قایق تندرو و انتحاری یامهدی (عج) نیز، خود را به شناور رسانده و در یک عملیات انتحاری، خود را به بدنه شناور کوبید.
پس از پایان این تمرینات، یگان‌های تکاوری سپاه وارد عمل شده و موفق شدند عملیات تسخیر شناور را به نمایش بگذارند.
این تمرینات نیروی دریایی سپاه بازتاب بسیاری زیادی در رسانه‌های جهان پیدا کرد و بسیاری از رسانه‌ها این اقدام سپاه را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دادند. (لینک)
5- اخطارهای پدافندی به هواپیمای جاسوسی U-2
- 17 آذر ماه سال 93؛ امیر فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی ارتش از اخطار این قرارگاه به یک فروند هواپیمای جاسوسی خبر داد. وی مدل این هواپیما را U-2 و متعلق به نیروی هوایی ارتش آمریکا اعلام کرد.
وی آن زمان گفته بود: هفته گذشته در نقطه‌ای از کشور به این هواپیما اخطار داده شد و سامانه موشکی نیز برای هدف قرار دادن آن آماده شد اما هواپیما به‌محض دریافت اخطار، بازگشت.
2 مهر ماه سال 95؛ تقریبا دو سال بعد از آن ماجرا، امیر اسماعیلی مجددا از یک اخطار به هواپیمای جاسوسی U-2 خبر داد و گفت که، "رزمندگان ما در قرارگاه پدافند هنگامی که در روزهای گذشته به هواپیمای جاسوسی یو 2 آمریکا که قصد تجاوز به مرزهای هوایی کشورمان را داشت، اخطار دادند و هواپیما مجبور به تغییر مسیر خود شد".
هواپیمای U2 یک هواپیمای جاسوسی و دوربرد، ساخت شرکت لاکهید مارتین آمریکا است. این هواپیما سال‌هاست که در نیروی هوایی آمریکا به کار گرفته شده و فقط ارتش آمریکا از این هواپیما استفاده می‌کند. این هواپیمای جاسوسی قابلیت پرواز در ارتفاع 21 کیلومتری را دارا بوده و می‌تواند 12 ساعت به‌صورت مداوم پرواز کند.
تاکنون 3 فروند از این هواپیماها توسط کشورهای کوبا، چین و شوروی شناسایی و سرنگون شده‌اند. ارتش شوروی در اول می 1960، ارتش کوبا در 27 اکتبر 1962 و ارتش چین در 10 ژانویه سال 1965، سه کشوری هستند که تاکنون موفق شده‌اند که مدل‌هایی از این هواپیمای پیشرفته جاسوسی را شناسایی و منهدم کنند. جالب است که هر 3 کشور نیز، با استفاده از موشک‌های S-75 یا همان موشک‌های سام2 که یک موشک ارتفاع بالای پدافندی و ساخت شوروی است، این هواپیما را منهدم کردند.
6- بازداشت 10 تفنگدار آمریکایی در خلیج فارس و تحقیر اوباما
- 22 دی سال 94؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اطلاعیه‌ای مهم اعلام می‌کند که 2 فروند قایق نظامی متعلق به نیروی دریایی ارتش آمریکا را در داخل آب‌های سرزمینی کشورمان در خلیج فارس توقیف کرده است.
در این قایق‌ها، 10 نظامی آمریکایی شامل 9 مرد و یک زن حضور داشته‌اند که همگی بازداشت شدند. این خبر درست زمانی منتشر شد که باراک اوباما در حال آماده شدن برای انجام سخنرانی سالانه‌اش و بیان اقدامات مهم آمریکا در داخل و خارج از کشورش منتشر شد.
سپاه پاسداران پس از بازداشت این نظامیان در حوالی جزیره فارسی، آنها را خلع سلاح کرده و به داخل کشور منتقل می‌کند و پس از بازجویی و بررسی ادعای آمریکایی‌ها، آنها را در روز بعد آزاد می‌کند.
نکته قابل توجه اینکه در جریان توقیف قایق‌ها و بازداشت نظامیان آمریکایی، ناو هواپیمابر ترومن متعلق به نیروی دریایی آمریکا به همراه ناو هواپیمابر شارل دوگل متعلق به نیروی دریایی ارتش فرانسه در خلیج فارس حضور داشتند و چند جنگنده اف 18 از روی ناوهواپیمابر آمریکایی بلند شده و اقدامات غیرحرفه‌ای انجام می‌دهند که با هشدار به موقع سپاه و قرارگاه پدافند هوایی ارتش، این هواپیماها مجبور به ترک منطقه شده و نظامیان آمریکایی به اسارت نیروهای سپاه در می‌آیند.
از این ماجرا، تصاویری منتشر شد که حتی آمریکایی‌ها هم می‌گویند که ایران، آمریکا را با این اقدام (توقیف شناورها و بازداشت نظامیان آمریکایی) تحقیر کرده است.
پس از رهاسازی این نظامیان در آب‌های آزاد توسط سپاه، آمریکا این 10 نظامی را به کشورش منتقل و پس از بررسی موضوع، اریک راش افسر فرمانده و برخی از نیروهای تحت امرش که توسط سپاه بازداشت شده بودند را از خدمت در ارتش آمریکا، اخراج کرد.
7- "MQ-1C" جاسوس پیشرفته آمریکایی در دام سپاه
- 10 مهر سال 95؛ برای اولین بار نیروی هوافضای سپاه پاسداران از یک فروند پهپاد پیشرفته و غنیمتی MQ-1C متعلق به آمریکا را در یک نمایشگاه، به نمایش گذاشت. این پهپاد به همراه تعدادی دیگر از پهپادهای غنیمتی و نمونه‌های بومی‌سازی شده آنها در نمایشگاه توانمندی‌های پهپادی نیروی هوافضای سپاه پاسداران رونمایی شد.
هم‌اکنون ارتش آمریکا و سازمان جاسوسی این کشور، از این پهپاد در حال استفاده هستند و هنوز مشخص نیست که سپاه این پهپاد را چگونه به غنیمت گرفته است.
پهپاد MQ1-C متعلق به آمریکا
پیش از این نیز، خبری مبنی بر دستیابی سپاه به چنین پهپادی منتشر نشده بود که حالا با نمایش این پهپاد در ایران، سپاه نشان داد که توان بالایی در جنگ الکترونیک و نفوذ به سیستم‌های پهپادهایی که هدایت چندگانه دارند، به دست آورده است.
