آیا باید سخنان دولتمردان را سانسور کرد؟

« آرامش و امنیت و رضایت » گزاره هایی است که رئیس‌جمهور در افتتاحیه نمایشگاه مطبوعات از رسانه‌ها خواسته که آن را به وجود آورند و حتی تأکید کرده که «رسانه‌های ما باید رضایت واقعی را به وجود آورند، تروریسم بر اسب نارضایتی سوار می‌شود؛ آنها که جز ایجاد یأس و ناامیدی و غم و غصه و تشویش اذهان عمومی کار دیگری نمی‌کنند، چه نتیجه‌ای از کار خود گرفته‌اند، چرا افسردگی؟» این کلام روحانی را می‌توان در دو بخش به نقد نشست؛ گرچه که حواله به جهنم داده شویم، چه آنکه اینک پای امنیت روانی یک جامعه و دادن آدرس غلط در میان است. آدرس صحیح را با هم مرور می‌کنیم تا تصور نشود همه چیز درست است و صرف انتقاد دو سه رسانه از دولت، امنیت ملی دارد به خطر می‌افتد!

‌رئیس جمهور محترم رسانه‌ها را به ایجاد آرامش می‌خواند، اما به نظر می‌رسد یک حلقه اصلی را از میانه این زنجیر احساس یأس و عدم آرامش حذف کرده و آن اینکه رسانه می‌تواند «منعکس‌کننده» یا «برهم‌زننده آرامش» باشد و این هر دو یعنی آنکه امنیتی هست و رسانه می‌تواند در قبال آن نقش‌آفرینی مثبت یا منفی کند، نه آنکه از آرامشی که نیست، قصه بگوید. این مقدمه‌ای بود تا بنویسیم یحتمل بهتر آن است که رئیس‌جمهور برای یافتن یکی از منابع اصلی برهم خوردن آرامش روانی جامعه، به متون سخنرانی دولتمردانش نگاهی دوباره بیندازد. تندی‌های کلامی به منتقدان، کنایه و طعنه و زخم زبان، حمله به نهادهای مختلف کشور و قوای دیگر، ایجاد دوقطبی‌های متعدد، آمارهای غیرواقعی از پیشرفت و عبور از رکود و بهبود اوضاع اقتصادی، همه و همه مواردی است که به وضوح و عینیت آرامش روانی جامعه را به هم می‌ریزد. فقط یک نمونه از آنها بدهی معوق و فساد کوچک نامیده شدن دزدی 8هزار میلیارد تومانی از اموال حدود یک میلیون نفر از فرهنگیان است.

وقتی یک میلیون نفر که اموال‌شان دزدیده شده، از جانب قوه مجریه حمایتی دریافت نمی‌کنند و حتی رئیس‌جمهور را در مقام تقلیل سطح فساد روی داده می‌بینند، آیا رسانه می‌تواند برای آن فرهنگیان ایجاد امنیت کند؟ وقتی بارها و بارها فرزندان مؤمن و انقلابی این سرزمین به تندروی، نفهم بودن، انقلابی‌نما بودن، دروغگو بودن و... متهم می‌شوند، منتقدان مورد طعن قرار می‌گیرند و به جهنم حواله داده می‌شوند، هر انتقاد علما با جنجال و توهین روبه‌رو می‌شود؛ معترضان خیالی ساخته و به آنان حمله می‌شود که مثلاً نمی‌گذارند اینترنت به روستاها ببریم یا اگر امام(ره) نبود، نمی‌گذاشتند انتخابات 12 فروردین برگزار شود و... آیا رسانه می‌تواند بگوید مقامات چنین سخنانی نگفته‌اند و دست به سانسور بزند تا فضای روانی جامعه آرام بماند؟! یعنی رسانه باید دروغ بنویسد؟! وقتی لحن‌ها و ادبیات‌ها سخنرانی به سخنرانی تندتر و کنایه‌آمیزتر و دوقطبی سازتر پیش می‌رود، آیا می‌توان در رسانه تولید آرامش کرد؟!

از سویی گفتن حقیقت تلخ به مردم یقیناً بهتر از واقع نمایی واهی و امیدسازی کذایی است. کار سختی نیست؛ می‌شود همین فردا همه رسانه‌ها از بهبود اوضاع معیشتی و خروج از رکود و برداشته شدن تحریم‌ها و نبود بیکاری و فقر و آلودگی‌های زیست محیطی و بالا رفتن اعتبار پاسپورت ایرانی و کلی فضاسازی گل و بلبل دیگر تیترهای درشت بزنند، اما مگر مردم متوجه اوضاع اقتصادی خود نیستند و مگر در همین هوا نفس نمی‌کشند و مگر نمی‌بینند بیکار هستند یا شاغل، که فریب تیترهای درشت را بخورند و با حلوا حلوا گفتن دهانشان شیرین شود؟! یا آنکه آنقدر کانالیزه هستند که فقط از یک رسانه اخبار خود را دریافت کنند؟ از قضا این خبردهی‌های غیرواقعی همان اعتماد مانده را هم از بین می‌برد؛ و این بی‌اعتمادی، ناامنی بیشتر و نارضایتی بیشتر فراهم می‌کند. رسانه‌ها نمی‌توانند نارضایتی و گله و شکایت مردم را ببینند و بعد گل و بلبل‌سازی کنند و رضایت جعلی بیافرینند که آنان ندیم مردم‌اند و نه ندیم دولتمردان!

‌  

رسانه‌ها برای دفاع از دولت آزاد باشند

انتقاد روحانی از رسانه‌ها و اعتراضش به منتقدان قصه ادامه‌دار و پرتکراری است که دیگر با هزار بار تأکید بر آزادی مطبوعات و «پناه می‌برم به خدا از بستن دهان منتقدان» و «نشکنیم قلم‌ها را به بهانه واهی، نبندیم دهان‌ها را با بهانه‌های غیراساسی» نمی‌تواند برای او نمایش یک حامی نقادی را ایفا کند. حسن روحانی در همان سخنرانی که می‌گوید «اگر خود اصحاب رسانه امنیت نداشته باشند و دل نگران امنیت خود و راه و شغل و کار و خط و قلم خود باشند چگونه می‌توانند امنیت را بیافرینند، با قلم شکسته و دهان بسته؟ از او کاری ساخته نیست، نشکنیم قلم‌ها را به بهانه واهی، نبندیم دهان‌ها را با بهانه‌های غیراساسی، بگذاریم در این جامعه آزادی باشد.» در همان سخنرانی هم به انتقاد از رسانه‌ها می‌پردازد و برای رسانه‌های منتقد نسخه محتوایی می‌پیچد که این را بنویسید و آن را ننویسید و از قضا هرچه را می‌گوید ننویسید، همان انتقادات از دولت است و هرچه را می‌گوید باید نوشت، همان تعریف و تمجید و تحسین دولت و برجام است.

برآیند چنین سخنرانی‌ای می‌شود اینکه مطبوعات و رسانه‌ها اگر مدح دولت را می‌گویند، باید آزاد باشند و اگر نه، یک مشت دروغگوی انقلابی نمای هتاک هستند که با رانت‌های اطلاعاتی خبر می‌گیرند و برای نهادهای خاص ارسال می‌کنند و دغدغه فروش ندارند. بله آقای رئیس‌جمهور! رسانه باید امنیت داشته باشد و مدام مورد حمله و اعتراض نباشد که بتواند در فضایی آرام بنویسد؛ با ایجاد دوقطبی رسانه خوب و رسانه بد و کشاندن پای اجنه به توصیف از رسانه‌ها، اینکه هنوز منتقدان شما می‌نویسند و قلم و کیبورد را کنار نگذاشته‌اند، از سر پوستی است که در این سه سال با ایستادگی مقابل انواع توهین‌ها و تهمت‌ها بسیار کلفت شده است.