لیبی از جمله 10 کشور اصلی تولید کننده نفت جهان و چهارمین کشور پهناور قاره آفریقا، در سال 1947 میلادی (1326 شمسی) از استعمار ایتالیا رهایی یافت و چهار سال بعد (1951 میلادی - 1330 شمسی) از نظارت دولت‌های فرانسه و انگلستان خلاص و مستقل شد و حکومتی پادشاهی را تشکیل داد. سروان قذافی در سن 27 سالگی و در سال 1348 برابر با 1969 با کمک گروهی از افسران جوان و با حمایت جمال عبدالناصر رئیس‌جمهور وقت مصر و در جریان یک کودتای نظامی در سال 1969 «ملک ادریس اول» پادشاه لیبی را سرنگون کرد و خود قدرت را به دست گرفت.
پس از قیام‌های مردمی در مصر، تونس و بحرین مردم این کشور نیز برای خاتمه دادن به حاکمیت قذافی اعتراض‌های خود را آغاز کردند. مردم لیبی در قیام 17 فوریه 2011 (28 بهمن 1389) اعتراضات خود را برای خاتمه دادن به 24 سال حاکمیت قذافی آغاز کردند و یک ماه پس از آن، ناتو با ادعای حمایت از مردم لیبی و با مجوز قطعنامه 1973 شورای امنیت وارد عمل شد و بعد از حدود 5 ماه در تاریخ 31 مرداد 1390 مخالفان بر طرابلس پایتخت لیبی حاکم شده و دولت قذافی رسما سقوط کرد و قذافی در 10 اکتبر 2011 مطابق با 28 مهر ماه 1390 در شهر سرت لیبی و پس از 42 سال حکومت بر لیبی کشته شد.
با گذشت 5 سال از این تحولات لیبی کماکان درگیر جنگ داخلی است و هنوز ساختار حکومت و قانون اساسی آن شکل نگرفته است.
در گفت‌وگویی تفصیلی با حسین اکبری سفیر جمهوری اسلامی ایران در لیبی به بررسی آخرین تحولات لیبی، روابط تهران و طرابلس از ابتدای انقلاب این کشور تاکنون پرداخت. اکبری در این گفت‌وگو با تحلیل شرایط فعلی لیبی بخش عمده مشکل لیبی را دخالت کشورهای خارجی برشمرد.
اکبری از پنج سال پیش (1390) عهده‌دار سفارت ایران در لیبی است.
مشروح این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید.
*مواضع منطقی ایران در قبال لیبی
حسین اکبری در ابتدای این گفت‌وگو با تاکید بر اینکه موضع ایران در خصوص لیبی نسبت به مواضع دیگر کشورها همواره منطقی‌ترین موضع بوده است، اظهار داشت: ایران درگیری‌های داخلی لیبی را یک توطئه وارداتی می‌داند که بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در آن دخیل هستند، موضع ما حمایت از رای و نظر مردم لیبی است و ایران اساسا با جنگ داخلی بین مردم مخالف است.
سفیر ایران در لیبی با بیان اینکه ما از ابتدا معتقد بودیم که مردم لیبی خودشان باید سرنوشت کشورشان را تعیین کنند، ادامه داد: ایران از برگزاری دو انتخابات مردمی بعد از انقلاب در لیبی، حمایت کرد.
* کمک‌های انسان‌دوستانه ایران به لیبی
اکبری با اشاره به اینکه عده‌ای مخالف حضور ایران و کمک‌های ما به این کشور بودند و بسیار تلاش کرده و فشار آوردند تا ایران نتواند به لیبی کمک کند، عنوان کرد: ما پیشنهاد‌های انسان‌دوستانه زیادی به لیبی دادیم. هلال احمر ما خدمات خیلی خوبی به لیبیایی‌ها ارائه داد و ما جزو اولین کشورهایی بودیم که کمک‌های انسان‌دوستانه خود را به لیبی فرستادیم و حتی تعدادی از مجروحان آنها را به صورت رایگان در ایران مداوا کردیم.
وی افزود: این در حالی بود که خیلی از کشورها با مداوای مجروحان لیبی، بدهی‌های خود به این کشور را تسویه کردند.
اکبری همچنین از اعزام تیم پزشکی ایران به لیبی برای ساخت پروتز و اعضای مصنوعی بدن به عنوان یکی دیگر از کمک‌های ایران به این کشور اشاره کرد که با استقبال بسیار خوب طرف لیبیایی مواجه شد.
این دیپلمات ایرانی در تشریح دیگر اقدامات کشورمان برای کمک به لیبی گفت: ایران به لیبی پیشنهاد پاکسازی مناطق آلوده به مهمات تخریبی باقیمانده از جنگ و مین‌گذاری شده را داد و وزارت دفاع ایران نیز قراردادی را در این زمینه امضا کرد تا این مناطق را بدون دریافت هیچ مبلغی پاکسازی کند که طرف لیبیایی تحت فشارهای خارجی در حالی از اجرای قرارداد امتناع ورزید که در حال حاضر پاکسازی انجام نشده است.
اکبری همچنین با اشاره به مناسبات اقتصادی بین ایران و لیبی اظهار داشت: در ابتدا روابط اقتصادی خوبی بین ایران و لیبی برقرار شد و چند نمایشگاه و رفت و آمدهای تجاری بین دو کشور صورت گرفت و تعدادی خودروی تولید ایران نیز به این کشور صادر شد.
وی افزود: حجم کمک‌های ما به لیبی بسیار قابل توجه بود و آمار و ارقام آن نیز موجود است. ایران با رهبران لیبی ارتباط داشته و تمامی کمک‌ها بر اساس اعلام نیاز رهبران منتخب مردم لیبی به این کشور ارسال شد.
سفیر ایران در لیبی با تاکید بر اینکه خارج از دولت‌های قانونی لیبی وارد مذاکره یا توافقی با این کشور نشده‌ایم، تصریح کرد: هر کجا آنها تحت فشار کشورهای دیگر بوده‌اند، ما اختیار تصمیم‌گیری را به خود آنها دادیم.
اکبری با اشاره به اینکه ایران از زمان انقلاب لیبی، نقش فعالی را در این کشور داشته است، ادامه داد: یک روز پس از تشکیل دولت قانونی لیبی، آقای صالحی وزیر خارجه وقت ایران به عنوان اولین وزیر خارجه به لیبی سفر و با مقامات این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد.
* جنگ داخلی لیبی خیانت به مردم این کشور
وی با تاکید بر اینکه از زمانی که لیبی وارد جنگ داخلی شد ما معتقد بودیم که این جنگ یک دخالت خارجی است، اظهار داشت: اساسا ما با ریختن خون هر لیبیایی به هر دلیلی مخالفیم و معتقدیم مردم لیبی مستحق این جنگ نیستند.
سفیر ایران در لیبی افزود: ضمن احترام به مردم و رهبران لیبی همواره به آنها این را می‌گفتیم که ما جنگ را یک خیانت علیه لیبیایی‌ها می‌دانیم. اطراف درگیر اکثرا در انقلاب این کشور نقش داشتند و نمی‌توان یکی را حق و دیگری را باطل دانست، به همین دلیل ما جنگ را به صلاح هیچ طرفی و همینطور مردم لیبی نمی‌دانیم و معتقدیم این جنگ پیروز نهایی نخواهد داشت.
اکبری با تاکید بر حمایت ایران از مردم لیبی خاطرنشان کرد: مردم به عنوان مهم‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین بازیگر در صحنه لیبی در این سال‌ها از صحنه سیاسی غایب بودند و اراده بیرونی اجازه نداد که مردم نقشی ایفا کنند، شعار ما این بود که جنگ و بحران در لیبی مخرب است و دامنه بحران را گسترش می‌دهد و هر کشور خارجی در این جنگ وارد شود به مردم لیبی کمک نکرده است. بهترین راه حل این است که رهبران و بازیگران خارجی تلاش کنند تا جنگ در لیبی متوقف شود.
وی گفت: در ملاقات‌های حضوری با مقامات لیبی به همه آنها گفته‌ایم اگر جنگ را متوقف کنید، جمهوری اسلامی حاضر است کمک کند و امکاناتی را در اختیار مردم لیبی قرار دهد و این از ابتدا سیاست ما بوده است.
* به رسمیت شناختن دولت سراج را به بعد از تایید پارلمان موکول کردیم
این دیپلمات کشورمان با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره با نگاه حمایتی از مردم لیبی سیاست‌های خود را اتخاذ کرده است، عنوان کرد: همه کشورهای دنیا چون سازمان ملل دولت سراج را به رسمیت شناختند، اما ما گفتیم طبق همان قاعده و قانون سازمان ملل و قرارداد صلح باید پارلمان به این دولت رای اعتماد بدهد و این در همه جای دنیا معمول است و ما به رسمیت شناختن این دولت را به بعد از تایید پارلمان لیبی موکول کردیم.
اکبری ادامه داد: ما از چارچوب‌های بین‌المللی خارج نشده‌ایم، اگر چه از ابتدا معتقد بودیم که مذاکرات صلح لیبی که دو سال به طول انجامید به نتیجه‌ای نمی‌رسد. با این حال همه کشورها از این مذاکرات حمایت کردند، ما مخالفت نکردیم بلکه سکوت کردیم تا زمانیکه مردم لیبی اعلام رضایت کنند و سپس ما اعلام حمایت کنیم.
وی تصریح کرد: ایران همواره معتقد بوده که باید جنگ در لیبی متوقف، اقتصاد لیبی فعال و مذاکرات لیبیایی‌ها آغاز شود، زیرا لیبی تمام شاخص‌های مورد نیاز برای تشکیل حکومت مستقل را دارد.
* استقرار سفارت ایران در تونس
سفیر ایران در لیبی در خصوص فعالیت سفارت ایران در لیبی در حال حاضر گفت: بعد از درگیری در طرابلس و استقرار دولت منتخب پارلمان در خارج از پایتخت لیبی، عملا از سال 1393 تمام کشورها سفارت خود را به خارج از لیبی منتقل کردند و دولت تونس به همه کشورها اجازه داد که سفارت خود را در این کشور مستقر کنند، ما هم یک سال در آنجا ساختمانی اجاره کردیم و در تونس مستقر شدیم و در حال حاضر از ساختمان سفارت‌مان در تونس استفاده می‌کنیم.
اکبری با بیان اینکه حضور در طرابلس به معنای به رسمیت شناختن یک جریان حاکم در طرابلس است، عنوان کرد: به دلیل تبعات سیاسی هیچ سفارتی در آنجا فعال نیست و فقط بعضا برای انجام ملاقات به طرابلس سفر می‌کنند.
وی افزود: مانند بقیه کشورها در سفارت جمهوری اسلامی ایران در لیبی کارمند محلی داریم و درِ سفارت باز و پرچم ایران برقرار است.
* برخی کشورها نسبت به آینده و استقلال لیبی حساس هستند
اکبری در ادامه گفت، با تاکید بر اینکه در بحث لیبی اراده‌های بیرونی بیشتر قابل تجزیه و تحلیل است تا اتفاقات داخل لیبی، تصریح کرد: به جای بررسی نقش افراد حاضر در عرصه سیاسی لیبی باید به نقش کشورها پرداخت.
وی ادامه داد: لیبی به دلیل اینکه فاقد برخی از شاخص‌های اصلی برای تضمین آینده خود است، همچنان در مسیر مشکلات باقی مانده است و فقدان قانون اساسی و به تبع آن نبود نقش مردم در تصمیم‌گیری و مهم‌تر از آن فقدان رهبری کاریزمای سیاسی یا حتی مذهبی، تعدد قبایل و برخی مشکلات جغرافیایی فرصت دخالت خارجی در این کشور را فراهم کرده است.
* استقلال لیبی به نفع برخی از کشورهای غربی و عربی نیست
سفیر ایران در لیبی با تاکید بر نقش مردم در تعیین آینده لیبی عنوان کرد: باید مذاکرات لیبی - لیبی بدون دخالت خارجی صورت بگیرد، شرایط لیبی حکم می‌کند که ناخواسته به این سمت برود، چون راه‌حلی جز این وجود ندارد. ایران هم پیشنهادش برای حل بحران لیبی از آغاز بحران همین بوده و هنوز هم بر همین نظر اصرار داریم.
اکبری با اشاره به برخی از اهداف مشترک کشورهای غربی و عربی در خصوص لیبی اظهار داشت: هم غربی‌ها و هم کشورهای عربی غیردموکراتیک به نفعشان نیست تا در لیبی دموکراسی حاکم شود و بیداری اسلامی به نتیجه برسد و در نهایت لیبی به یک بازیگر سیاسی مستقل در صحنه بین‌المللی و منطقه تبدیل شود.
* تعدد بازیگران داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در لیبی
وی با بیان اینکه ده‌ها بازیگر داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در صحنه لیبی با تفاوت سهم بازیگری در بحران لیبی نقش دارند، تصریح کرد: در یک نگاه کلی خیلی به صلاح جبهه غربی - عربی نیست که لیبی یک کشور مستقل اسلامی با ویژگی‌های مردمی خودش باشد، دلیل هم این است که اگر لیبی به یک کشور مستقل تبدیل شود و از طریق دموکراسی و انتخابات بخواهد حکومت خود را اداره کند، این امر در برخی از کشورهای اسلامی وابسته و غیردموکراتیک چالش می‌شود و طبیعتا این مطلوب آنها نیست؛ چون حکومتشان در خطر است.
سفیر ایران در لیبی افزود: از طرفی با توجه به موقعیت جغرافیایی لیبی، این کشور به دلیل نزدیکی به اروپا از گذشته‌های دور از اهمیت برخوردار و راه اتصال به اروپا بوده است، بخش عمده‌ای از مهاجرانی که از آفریقا به اروپا می‌روند از لیبی وارد این قاره می‌شوند، حتی زمان قذافی هم این اتفاق می‌افتاد و ایتالیایی‌ها به لیبی پول می‌دادند تا این را مهار کنند، بنابراین بازیگران غربی نسبت به تهدیدات و منابع اقتصادی (نفت و گاز لیبی) ملاحظه و مطامعی دارند.
اکبری ادامه داد: وجود یک کشور اسلامی مستقل خارج از سیطره بازیگران غربی از دید آنها یک تهدید تلقی می‌شود، به همین دلیل به نفع خود نمی‌دانند که لیبی یک کشور مستقل شود.
* استقلال اقتصادی شاخصه مثبت لیبی
وی در پاسخ به این سؤال که آیا لیبی اساسا پارامترها و شاخص‌های لازم برای تبدیل شدن به یک کشور مستقل را دارد یا خیر؟ اظهار داشت: لیبی کشوری با مساحت یک میلیون و 700 هزار کیلومتر مربع، مساحتی تقریبا به اندازه مساحت جغرافیایی ایران و با 6 میلیون نفر جمعیت است، این کشور روزانه ظرفیت 1.5 میلیون بشکه صادرات نفت دارد که این میزان صادرات با وجود جمعیت 6 میلیونی برای این کشور درآمد خوبی است، درآمد سرانه این کشور قبل از جنگ در سال 2010 بالغ بر 12 هزار و 500 دلار بوده و این میزان به لحاظ سطح زندگی در حد استاندارهای یک کشور اروپایی است.
سفیر ایران در لیبی افزود: لیبی به لحاظ اقتصادی این شاخصه را دارد که روی پای خود بایستد و همچون بسیاری از کشورهای اسلامی در دنیای امروز وابستگی ندارد. لیبی مانند برخی از کشورها نیست که یک فشار اقتصادی به آن وارد کنند و مجبور شود به خواسته‌های کشورهای غربی و عربی تمکین کند.
اکبری به ترکیب یکنواخت جمعیت لیبی به عنوان یکی دیگر از ویژگی‌های این کشور اشاره کرد و ادامه داد: بیش از 95 درصد مردم لیبی اهل سنت شاخه مالکی هستند، اختلاف مذهبی بینشان نیست و به لحاظ قومی همه عرب هستند، گفته می‌شود آمازیغ‌ها 5 درصد جمعیت لیبی را تشکیل می‌دهند که به دلیل وضعیت اقتصادی خوبی که لیبی دارد، ترجیح می‌دهند همیشه در جغرافیای لیبی بمانند تا اینکه بخواهند نگاه به بیرون داشته باشند.
* لیبی تجزیه‌پذیر نیست
وی با اشاره به مطالبی که در خصوص قبیله‌ای بودن لیبی و تلاش غربی‌ها برای تجزیه این کشور مطرح می‌شود، گفت: شاخص‌های تجزیه در لیبی وجود ندارد. پراکندگی قبایل در جغرافیای لیبی اجازه نمی‌دهد این قبایل از هم جدا شوند، همچنین منابع و ذخایر لیبی در سطح این کشور گسترده است و قابل تفکیک نیست، اقتصاد لیبی متکی به نفت است و نیاز خود را از طریق فروش نفت تامین می‌کند، از طرفی اختلافات سیاسی قومی و مذهبی در لیبی ریشه ندارد که عامل تجزیه شود.
این دیپلمات کشورمان ادامه داد: درست است که امروز در لیبی در ظاهر یک دولت شرق و یک دولت غرب تشکیل شده است، اما وقتی عمیق می‌شویم می‌بینیم که خیلی از رهبران دولت شرق امروز از غرب هستند و عکس آن هم اتفاق می‌افتد و این نشان می‌دهد که تنیدگی قبایل در جغرافیای لیبی و پراکندگی آنها به نوعی است که اجازه تجزیه را نمی‌دهد.
اکبری با بیان اینکه در گذشته‌های دور لیبی را شامل سه بخش جنوب، غرب و شرق می‌دیدند و هنوز هم این اصطلاح و ادبیات رایج است، افزود: حتی در گذشته دور که حکومت سلطنتی سنوسیه حاکم بود 20 نفر از غرب، 20 نفر از شرق و 20 نفر از جنوب جمع می‌شدند و این افراد شورای مرکزی آن حکومت را تشکیل می‌دادند، در تدوین قانون اساسی لیبی جدید هم لیبیایی‌ها همین ترکیب را انتخاب کردند تا بگویند یک همسانی در منافع وجود دارد.
وی عنوان کرد: در مقاطعی از تاریخ هم فرانسوی‌ها بر جنوب و انگلیسی‌ها بر شرق لیبی سلطه داشتند و غرب این کشور هم در دست آمریکایی‌ها بود، ولی این تقسیم بر اساس منافع و توافق قدرت‌ها بوده، نه براساس شرایط طبیعی لیبی.
سفیر ایران در لیبی تجزیه را سیاست نظام سلطه در خصوص همه کشورهای اسلامی به ویژه کشورهای بحران‌زده دانست و تصریح کرد: در عراق، سوریه و یمن نیز الان بحث تجزیه را دنبال می‌کنند و این سیاست کلان نظام سلطه است و لیبی هم از این امر مستثنی نیست، اما لیبی شاخص‌های تجزیه‌پذیری را در خود ندارد و تجزیه این کشور کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است.
* 80 درصد داعشی‌ها در لیبی غیربومی بودند
اکبری با تاکید بر اینکه لیبی به دلیل داشتن یکپارچگی و شرایط اقتصادی مناسب تجزیه نمی‌شود، گفت: روحیه مردم لیبی و شمال آفریقا از گذشته‌های دور روحیه‌ای مبارز بوده و این روحیه در جامعه لیبی پرورش یافته است و جزیی از فرهنگ، خصوصیات و ویژگی‌های مردم لیبی است، به همین دلیل شما می‌بینید حمایت از ملت فلسطین در کشورهای شمال آفریقا به‌ویژه در لیبی، تونس و الجزایر همواره پر رنگ بوده است. درست است که در سطح فرماندهی القاعده، لیبی و تونس کادرهای زیادی را داشتند و در آغاز بحران عراق و سوریه نیز جمعیت زیادی را در داعش داشتند، اما بعد پشیمان شدند و برگشتند.
وی افزود: 80 درصد داعشی‌ها در لیبی غیرلیبیایی بودند، به همین دلیل داعش در این کشور خیلی زود مغلوب شد و تعداد کمی در مناطقی مانده‌اند که آن هم دلایل سیاسی و جانبی دارد.
این دیپلمات کشورمان تاکید کرد: برخلاف تبلیغات گسترده جهانی که داعش می‌تواند در لیبی برای اروپا تهدید باشد و درصدند تا بعد از عراق و سوریه در لیبی مستقر شوند، اما به دلیل عدم وجود زمینه مردمی، این گروهک نتوانسته در لیبی به صورت قوی حضور پیدا کند. به همین دلیل طی چند سال حضور داعش در لیبی علیرغم فقدان حاکمیت واحد در این کشور، ولی داعش از تحرک بسیار کمی برخوردار بود.
* مردم لیبی تمایلی به جریان‌های اسلامگرای تندرو و غربی‌ها ندارند
اکبری با اشاره به دو انتخابات برگزار شده در لیبی عنوان کرد: دو انتخاباتی که در لیبی برگزار شد نشان داد که مردم نه به جریان‌های اسلامگرای تندرو و نه به سمت غربی‌ها تمایل دارند و 80 درصد مردم به دنبال موضعی مستقل هستند و این برخلاف منافع کشورهایی است که مخالف استقلال لیبی هستند و به همین دلیل آنها هم ادامه جنگ در لیبی را ترجیح دادند.
وی خاطرنشان کرد: جنگ در لیبی مبتنی بر یک اراده بین‌المللی است، چرا که لیبی در محاصره است و اساسا نباید طبق قوانین بین‌المللی اجازه ورود سلاح به این کشور داده شود، اما الان پنج سال است که در حال جنگ هستند و سلاح‌های مدرن در اختیار دارند، این سلاح‌ها و کمک‌ها از طریق کشورهایی وارد این کشور می‌شود که در چارچوب سازمان ملل قرار دارند.
سفیر ایران در لیبی، با بیان اینکه اراده بیرونی که مخالف استقلال لیبی است ترجیح می‌دهد برای جلوگیری از استقلال لیبی این کشور را به کشوری جنگ‌زده تبدیل کند تا مردم خسته شوند و تمکین کنند، اظهار داشت: به همین دلیل در لیبی شاهد یک نوع تقسیم‌بندی هستیم که خیلی منطق بیرونی ندارد، مثلا از دولت شرق لیبی کشورهای مصر، امارات، عربستان و برخی از کشورهای اروپایی حمایت می‌کنند و در مقابل از دولت غرب ترکیه، قطر، آمریکا و انگلیس حمایت می‌کنند، از طرفی یک صف اخوانی و ضد اخوانی در این کشور ایجاد کرده‌اند، با اینکه در لیبی جریان اخوان‌المسلمین قدرت زیادی ندارد.
اکبری افزود: در بحران یمن قطر، امارات و عربستان در یک جبهه مشترک هستند یا در سوریه آنهایی که با یکدیگر در لیبی تضاد منافع دارند و با یکدیگر می‌جنگند، در آنجا در یک موضع مشترک هستند. این تضاد نشان می‌دهد که این نوع بازیگری برای این کشورها از پیچیدگی بیشتری برخوردار است.
وی با بیان اینکه شیوه غربی‌ها بعد از شکست آمریکا در عراق و افغانستان این بود که بیشتر از جنگ نیابتی استفاده کنند تا اینکه خودشان مستقیما وارد صحنه شوند و لیبی این شیوه را ثابت می‌کند، گفت: شما در لیبی هیچ حضور و ورود نظامی آمریکا، انگلیس و فرانسه را نمی‌بینید، بیشتر کشورهای اسلامی حضور دارند که در مقابل هم صف‌آرایی کرده‌اند و از حامیان لیبیایی خود حمایت می‌کنند و جنگ را شعله‌ور نگهداشته‌اند و البته این حمایت بیرونی هم در تلاش است که کسی در این جنگ پیروز نشود.
* بازیگران خارجی حاضر در لیبی از داعش خطرناک‌ترند
این دیپلمات کشورمان با تاکید بر اینکه خطر وجود بازیگران خارجی به مراتب از حضور داعش و جریان‌های دیگر در لیبی بیشتر است، تصریح کرد: لیبی به ذاته هیچ مشکل داخلی با خود ندارد و پنج سال بدون دلیل وارد جنگ شده است.
اکبری با اشاره به دو سال تلاش نماینده ویژه سازمان ملل در لیبی در زمینه مذاکرات صلح لیبی گفت: نتیجه دو سال مذاکره این شد که دولتی را خودشان معرفی و مشخص کنند که طرفین لیبیایی هم آن را نپذیرند و اخیرا هم دولت غرب لیبی که عقب‌نشینی کرده بود، مجددا اعلام موجودیت کرد و همه چیز به نقطه صفر بازگشت.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم خوشبینانه بگوییم باید گفت که سازمان ملل با ساز و کارها و ابزاری که دارد قادر نیست مشکلات کشورهایی مانند لیبی را حل کند و بدبینانه آن این است که کشورهای خارجی غربی و عربی به دلیل تامین منافع خود لیبی را به میدان جنگ منافع خود تبدیل کرده‌اند و با پشتیبانی‌های نظامی سیاسی و مجوزهای بین‌المللی نقش بازیگری دارند.
سفیر ایران در لیبی با بیان اینکه غربی‌ها خیلی تلاش کردند که از راه‌های مختلف وارد لیبی شوند، عنوان کرد: لیبیایی‌ها به دلیل روحیه جهادی که در فرهنگ آنها وجود دارد، حتی در زمان جنگ این اجازه را به غربی‌ها ندادند، روحیه استکبارستیزی و غرب‌ستیزی به صورت نهادینه در افکار مردم لیبی وجود دارد و لیبی در یک مبارزه برای بازگشت به خود در مقابل فشارهای بیرونی است.
* بیداری اسلامی متوقف نشده و ادامه دارد
اکبری با اشاره به برخی ملاقات‌هایش با مقامات لیبی و بیان سیاست‌‌ها و مواضع ایران اظهار داشت: به آنها گفته شد که یک روزی جنگ در لیبی تمام می‌شود و ساختارهای کنونی از بین می‌رود و مردم لیبی کشورهایی که از طرف‌های درگیر حمایت کردند را فراموش نخواهند کرد، چرا که آنها در کشته شدن مردم لیبی سهیم بوده‌اند، بنابراین ما به شما توصیه می‌کنیم که از این جنگ خارج شوید و برخی از کشورهای بی‌طرف را واسطه کنید و با وساطت آنها مشکل شما به راحتی حل می‌شود، چرا که بسیاری از این اتهاماتی که به یکدیگر می‌زنید، اساس ندارد.
وی ادامه داد: یک طرف جریان مقابل را به تروریست بودن متهم می‌کند و طرف دیگر هم جریان مقابل را به حمایت از قذافی، نه اینها آنطور که گفته می‌شود تروریست هستند و نه طرف مقابل حامی قذافی، همه اینها در زمان قذافی با یکدیگر متحد شدند و طرابلس را از دست قذافی آزاد کردند و حال در مقابل هم ایستاده‌اند.
این دیپلمات کشورمان با تاکید بر اینکه بیداری اسلامی متوقف نشده و ادامه دارد، گفت: لیبیایی‌ها به عنوان یکی از کشورهایی که توانستند انقلاب کنند، اگر به قدرت داخلی اتکا کنند و مانع از دخالت‌های خارجی شوند می‌توانند مشکلات‌شان را حل کنند. البته در شرایط کنونی و با گذشت پنج سال از بحران به این نتیجه رسیدند که با هم مذاکره کنند و مشکلات را با مذاکرات لیبی - لیبی حل کنند.
اکبری با اشاره به تلاش خارجی‌ها برای جلوگیری از برگزاری رفراندوم قانون اساسی در لیبی تصریح کرد: در لیبی اراده قوی وجود دارد که نگذارند قانون اساسی مبتنی بر شریعت اسلامی شکل بگیرد، چرا که با توجه با مطالباتی که مردم دارند قانون اساسی در لیبی قانون اساسی خواهد بود که مطلوب لیبیایی‌ها است و می‌تواند لیبی را مستقل کند. لیبی تنها کشوری است که از سال 2011 تاکنون اجازه نداده‌اند که قانون اساسی‌اش شکل بگیرد.
وی با تاکید بر اینکه لیبی حکومت دارد، افزود: بعد از به نتیجه رسیدن مذاکرات فرستاده ویژه سازمان ملل در لیبی، یک شورای ریاستی معرفی و با 9 عضو، 3 عضو از شمال، 3 عضو از غرب و 3 عضو از شرق تشکیل شد و قرارشان هم این بود که این شورای ریاستی و دولت را پارلمان لیبی به رسمیت بشناسد. پارلمان لیبی تا به حال به این دولت رای اعتماد نداده است.
سفیر ایران در لیبی با بیان اینکه الان سه دولت تقریبا شبه رسمی در لیبی حضور دارد که هر کدام بخشی از ملت را رهبری می‌کند، عنوان کرد: طبق قرارداد صلح سازمان ملل، رئیس پارلمان قانونی است، دولت فائز مصطفی سراج هم قانونی است، به این دلیل که سازمان ملل آنها را انتخاب کرده است، اما تا زمانی که پارلمان رای ندهد شورای ریاستی رسمیت پیدا نمی‌کند و این شورای ریاستی هم تا زمانیکه کار خود را شروع نکند دولت قبلی ادعای مشروعیت دارد، در حالی که سازمان ملل آنها را قبول ندارد، اما آنها سر جای خود هستند. شرایط در طول مذاکرات دو ساله طوری شد که طرف‌های درگیر در لیبی تنها راه کسب حقوق حداکثری در مذاکرات را ادامه و موفقیت در جنگ می‌دانستند.
* اشکالات اساسی قرارداد صلح سازمان ملل در لیبی
اکبری یکی از اختلافات را بحث بر سر تعیین فرماندهی ارتش و ساختارهای امنیتی و انتظامی لیبی بیان کرد و ادامه داد: نکته دوم بحث مشروعیت پارلمان است که الان این پارلمان هم مشروعیت دارد و هم ندارد، اگر طبق توافقنامه «صخیرات» بخواهیم بگوییم پارلمان مشروعیت دارد، وقتی به این دولت رای اعتماد نمی‌دهد باید یک دولت دیگری جایگزین شود، علیرغم اینکه پارلمان چند بار به دولت رای اعتماد نداده، اما کماکان دولت سرجای خود مانده است.
وی افزود: نکته سوم بحث ساختار قرارداد صلح است که امضا کرده‌اند و به نوعی همه را مشارکت داده است، اما ابهاماتی دارد که این ابهامات موجب شده تا فرصت بازیگری برای طرف‌های درگیر در داخل لیبی به وجود بیاید. دولت سراج که عمده کشورها از آن حمایت می‌کنند و با قدرت بر روی کار آمده است، در حال حاضر نه تنها حداقل امکانات و قدرت را برای دفاع از خود ندارد، بلکه تصمیماتش هیچ ضمانت اجرایی ندارد و به لحاظ پارلمانی نیز غیرقانونی است.
این دیپلمات کشورمان مشکل چهارم لیبی را فقدان قانون اساسی دانست و اظهار داشت: قانون اساسی به دلایل مبهم در فضای سیاسی لیبی و از نظر من دلایل مشخص تا به حال تدوین نشده است و اراده‌ای وجود دارد که این قانون تصویب نشود، همه توافقات و کارها برای قانون اساسی انجام شده و متن آن نیز آماده است، اما اراده‌ای وجود دارد که جلوی نهایی شدن آن را گرفته است و تا زمانیکه قانون اساسی شکل نگیرد، هیچ دولتی رسمیت ندارد، حتی آقای سراج و پارلمان هم موقت هستند.
وی همچنین در خصوص تعداد گروه‌های شبه نظامی در لیبی گفت: ارقام زیادی در مورد تعداد این گروه‌ها مطرح می‌شود و یکی از مشکلات لیبی این است که هر کس توان نظامی در دست دارد، امنیت دارد و کسانی که توان نظامی ندارند، امنیت هم ندارند. در طرابلس هر کسی با یگان نظامی که در اختیار دارد یک حکومت محلی برای خود در بخشی از پایتخت تشکیل داده و حکومت می‌کند.
* افزایش صادرات نفتی لیبی بعد از تسلط بر منطقه هلال نفتی
اکبری با اشاره به تسلط «حفتر» بر منطقه هلال نفتی عنوان کرد: منطقه هلال نفتی منطقه بسیار مهمی در لیبی است و در وسط لیبی واقع شده و دولت‌های موقت شرق و غرب لیبی معتقد بودند که این منطقه می‌تواند توازن قدرت بین شرق و غرب را تغییر دهد.
وی با بیان اینکه حمله نظامی آنچنانی برای گرفتن این منطقه انجام نشد بلکه یک توافق سیاسی با رئیس قبیله آن منطقه صورت گرفت، ادامه داد: حفتر آن منطقه را گرفت و در حال حاضر صادرات نفت را در دست گرفته و قدرت برتر شده است و در حال حاضر پارلمان لیبی در دست آنهاست، همان پارلمانی که باید به دولت سراج رای اعتماد بدهد.
سفیر ایران در لیبی افزود: صادرات نفت لیبی در این چند سال از یک و نیم میلیون بشکه به 100 تا 200 هزار بشکه در روز رسیده بود، قیمت نفت به شدت کاهش پیدا کرده و لیبی پنج سال است در جنگ به سر می‌برد و ذخایر آن کاهش پیدا کرده و مردم در شرایط سختی زندگی می‌کنند، بعد از گرفتن هلال نفتی صادرات نفت تا 500 هزار بشکه در روز افزایش یافته است، البته این نمی‌تواند در مقطع کنونی معجزه کند، اما آغاز صادرات نفت فضای روانی خوبی را در جامعه ایجاد کرده و می‌تواند تا حدی امید و آرامش را به لیبی بازگرداند.
اکبری با بیان اینکه گرفتن هلال نفتی بیشتر از اینکه به نفع مصر باشد به نفع خود لیبیایی‌ها است تا بتوانند از این بحران عبور کنند، گفت: اگر صادرات نفت افزایش نمی‌یافت و این ذخایر لیبی که رو به پایان است تمام می‌شد، جهان در سال آینده با یک فاجعه انسانی در لیبی مواجه می‌شد.
وی ادامه داد: مصر از زمانی که حفتر هلال نفتی را گرفت و صادرات نفت لیبی افزایش پیدا کرد، وابستگی و نیازی که به سعودی‌ها برای گرفتن سوخت داشت، کم شد و لیبی نفت این کشور را تامین می‌کند و اکنون یک اتفاق در لیبی موضع دو کشور بیرونی را تحت تاثیر خود قرار داده است.
* وابستگی برخی از کشورهای اسلامی به غرب
اکبری با بیان اینکه شرایط منطقه الان به گونه‌ای شده که بحران‌ها همه به هم ارتباط دارند، اظهار داشت: یکی از بازیگران مشترک در همه این صحنه‌ها داعش یا جریان تکفیری است، یکی آمریکا و دیگری عربستان که به لحاظ مالی و فکری این جریان را پشتیبانی می‌کنند، در واقع این بازیگران نقش مشترکی در همه این صحنه‌ها دارند.
وی افزود: این رفتارها نشان می‌دهد که این کشورها در خلق، حمایت و بهره‌گیری گروه‌های تکفیری نقش اولیه را داشته‌اند که امروز نگران حذف این گروهک‌ها هستند. در لیبی هم به همین گونه است قطعا اگر در مناطق دیگر مانند عراق و سوریه اتفاقی بیفتد و معادله تغییر کند، در اوضاع لیبی هم تاثیر خواهد گذاشت.
این دیپلمات کشورمان با بیان اینکه برخی از کشورهای اسلامی نیز به لحاظ اقتصادی به غرب وابسته هستند و احساس می‌کنند که اگر پول و حمایت مالی کشورهای غربی نرسد، سقوط می‌کنند و نظام سلطه این را مهندسی کرده تا بتواند از این کشورها استفاده کند، گفت: این نشان می‌دهد که خیلی از بازیگران در دنیا متاسفانه به نوعی متاثر از وضعیت داخلی خودشان منفعل عمل می‌کنند.
وی ادامه داد: کشورهای مستقل اسلامی عمدتا درگیر جنگ هستند از جمله عراق که کشوری است که با انتخابات اداره می‌شود یا لبنان، سوریه کشوری است که می‌خواهد مستقل باشد اما درگیر جنگ است، یمن می‌خواهد حق مردمش را بگیرد، اما درگیر جنگ است و ایران نیز به نوعی تحت فشار و تهدید است.
سفیر ایران در لیبی با تاکید بر اینکه جهان اسلام یک پیکر است و هر کدام از این کشورها آسیب ببینند بقیه نیز آسیب می‌بینند، تصریح کرد: درست است اختلافاتی وجود دارد، اما برخی تلاش می‌کنند که به این اختلافات دامن بزنند، در حالی که جمهوری اسلامی به دنبال وحدت جهان اسلام و یافتن یک راه‌حل برای حل بحران منطقه است.
اکبری تاکید کرد: به دلیل وابستگی، برخی از کشورها این شرایط را ندارند که خودشان تصمیم بگیرند و برایشان تصمیم می‌گیرند و این امر موجب شده مشکلات منطقه گسترش پیدا کند.
* دلایل تغییر مواضع مصر و عربستان در لیبی
سفیر ایران در لیبی با اشاره به موضع مشترک مصر و عربستان در لیبی گفت: مصر و عربستان در لیبی موضع مشترک و ضد اخوانی داشتند و هر دو از دولت شرق حمایت می‌کردند، اما با توجه به اتفاقات رخ داده و مواردی که بیان می‌کنم موضع مصر تغییر کرد.
این دیپلمات کشورمان با تاکید بر اینکه نمی‌توان تنها موضوع تامین نفت مصر توسط لیبی را دلیل تغییر مواضع مصر نسبت به عربستان دانست، عنوان کرد: عوامل دیگری نیز در تغییر سیاست‌های مصر موثر هستند که یکی از آنها این است که عربستان به خیلی از تعهدات خود در مصر عمل نکرده است، یکی دیگر از دلایل تغییر موضع مصر در بحث جزایر صنافیر و تیران است. کاهش کمک‌های سعودی به مصر زمینه تغییر مواضع این کشور را به وجود آورد، ضمن اینکه مصری‌ها در قضیه یمن آنچنان که عربستان می‌خواست وارد همکاری با عربستان نشدند و این برای سعودی‌ها خیلی سنگین بود.
اکبری با اشاره به مواضع مصر در خصوص دیگر اتفاقات منطقه اظهار داشت: در بحث سوریه هم در ابتدا مصری‌ها سکوت کردند و بعد هم از سعودی‌ها جدا شدند و مواضعی خلاف نظر آنها اتخاذ کردند و این اتفاقات به ایجاد فاصله بین مصر و عربستان کمک کرد و این فاصله با تقویت روابط مصر و روسیه بیشتر شد چون مصری‌ها سعی کردند روابط خود با روسیه را تقویت کنند.
وی ادامه داد: مصر در پایان نشست لوزان برای حل بحران سوریه نشان می‌داد در موضوع سوریه موضع مستقل از سعودی دارد.
اکبری با اشاره به میزان خرید سلاح عربستان از غرب گفت: سعودی‌ها در دو دهه گذشته به بهانه اینکه ایران تهدیدی علیه عربستان است، مبالغ هنگفتی برای خرید سلاح به غرب پرداخته‌اند. اخیرا نیز به سعودی‌ها پیشنهاد شده 120 میلیارد دلار از آمریکا سلاح بخرد.
این دیپلمات کشورمان با بیان اینکه عربستان با این همه امکانات نظامی در برابر یمن که کشوری ضعیف در حوزه خلیج فارس است نتوانسته پیروز شود، تصریح کرد: یمن خیلی راحت توانسته بر عربستان در جنگ و بحث نظامی غلبه کند، این همه تجهیزات مدرن نظامی که عربستان چند سال است پول آنها را می‌پردازد اگر قرار باشد در مقابل یمن نتواند مقاومت کند، پس نشان می‌دهد که سیاستی کلان در پشت این قضیه است که اساسا هدفش فروش سلاح است نه تامین امنیت عربستان.
به گفته وی بعد از بیداری اسلامی، عربستان در تمام کشورهای شاهد بیداری اسلامی وارد صحنه شد که در هیچکدام موفقیتی در پی نداشته است.
اکبری در پایان خاطرنشان کرد: با وجود اینکه عربستان 18 ماه است با تمام قدرت نظامی خود و حمایت ائتلاف بین‌المللی با یمن می‌جنگد، یمن در موضع برتر در جنگ با عربستان قرار دارد.
