رییس جمهور مطرح کرده بود، «مسئله ریزگردها معضلی است که باید با همکاری کشورهای منطقه حل شود»، اما تاکنون آب از آب تکان نخورده و مدتهاست که این مسئله امان ساکنان مناطق غرب و جنوب غرب کشور را بریده و از قرار معلوم دولت یازدهم در حل این مشکل ناتوان است زیرا تاکنون نتوانسته با همکاری کشورهای همسایه این مسئله را حل کند حتی تفاهم نامه هایی که به همین منظور با برخی کشورهای منطقه به امضاء رسیده، همچنان خاک می خورد.
این مسئله در حالی اتفاق می افتد که رییس سازمان مدیریت بحران کشور گفته است: منشا 80 درصد ریزگردها به خارج از کشور مربوط می شود. اسماعیل نجار بر این مسئله تاکید کرده است که سه کشور عربستان، عراق و سوریه عامل ریزگردهایی هستند که به کشور ما وارد می‌شوند اما از آنجایی که هریک از این کشورها دارای مشکلات و چالش هایی هستند که باید به آنها بپردازند، همت لازم را برای مقابله با ریزگردها ندارند.
برخی از کارشناسان محیط زیست مدعی هستند که دولت نمی تواند با منشاء خارجی ریزگردها برخورد سازنده و اثربخشی داشته باشد زیرا در اغلب کشورهای منطقه نظیر سوریه و عراق جنگ است و ترکیه هم درگیر کودتا و مشکلات امنیتی است و در چنین وضعیتی این کشورها نمی توانند برای این مسئله چاره اندیشی کنند.
کشورهای منطقه درگیر بحران تروریست
«ناصر کرمی» که از متخصصان مسائل محیط زیست است، می گوید: اکنون مذاکره با کشورهایی نظیر سوریه و عراق برای حل این مشکل امکان پذیر نیست زیرا بر فرض انجام مذاکره بازهم دولت های عراق و سوریه توان و اقتدار لازم را برای پیگیری و انجام این مسئله ندارند زیرا این کشورها با بحران تروریست روبرو هستند و ظرفیت لازم برای اقدام در این زمینه وجود ندارد.
وی می افزاید: من این مسئله را قبلا هم مطرح کردم که حتی اگر این کشورها اکنون درگیر بحران تروریست و جنگ نبودند باز حل مسئله ریزگردها از طریق همکاری با کشورهای منطقه ممکن نبود زیرا این مسئله زمانی می تواند حل و فصل شود که بحران آب حل شود، این کشورها با چالش کمبود آب روبرو هستند بنابراین عملا نمی توانند در حل مسئله ریزگردها ایران را همراهی کنند.
این متخصص محیط زیست بر این مسئله تاکید دارد که دولت یازدهم در مهار منشاء داخلی ریزگردها هم ناتوان بوده و نتوانسته کاری از پیش ببرد.
پیش از این رئیس سازمان محیط‌زیست گفته بود: «دولت عراق اجازه نمی‌دهد برای مقابله با ریزگردها در این کشور کاری را انجام دهیم به همین دلیل این اعتبار میلیاردها تومانی را صرف احیای تالاب‌های داخلی خودمان می‌کنیم. در صورتی که این کار بسیار خنده‌دار و غلط است، زیرا باید برای حل مشکل ریزگردها، ریشه آن را درست کنیم».
برای ریزگردهایی با منشاء خارجی نمی توان کاری کرد
«دکتر علی محمد شاعری» قائم مقام پیشین سازمان حفاظت محیط زیست نیز عنوان کرده است که عملا برای ریزگردهایی با منشاء خارجی نمی توان کاری انجام داد زیرا این مسئله برای کشورهای منطقه در اولویت نیست و آنان درگیر مسائل و چالش های خود هستند.
اگرچه بانوی سبزپوش محیط زیست عنوان کرده بود که برجام می تواند وضعیت محیط زیست را اصلاح کند اما حداقل در حوزه ریزگردها اتفاقی نیفتاد. معصومه ابتکار بر این مسئله اذعان کرده است که در این ارتباط مصوبه ای به تصویب سازمان ملل رسیده و کشورهای منطقه ملزم به اجرای آن هستند اما واقعیت امر این است که وضعیت این کشورها مانع اجرای این مصوبه می شود.
اکنون اغلب کارشناسان محیط زیست هم صدا شده و نسبت به مسئله عدم مهار ریزگردها واکنش نشان داده اند، این طیف از کارشناسان مطرح کرده اند که شرایط ناامن منطقه فرصتی برای مقابله با کانون وقوع ریزگردها باقی نمی گذارد. حتی تفاهم نامه هایی که با این هدف با کشورهایی نظیر عراق صورت گرفته، عملیاتی نشده زیرا کانون ریزگردها در اختیار داعشی هاست و دولت عراق توان مهار گرد و غبار را برعهده ندارد.
«پرویز کردوانی» که پدر کویر شناسی ایران است، می گوید: منشاء ریزگردها از دشت شام در سوریه، صحرای آفریقا، بغداد، شرق اردن و عربستان است اما خود ایران هم یکی از منشاء های ریزگرد است، در واقع اکنون مازندران و گیلان جزء مکان های تولیدکننده گرد و غبار به شمار می رود، از سوی دیگر نباید فراموش کنیم که اکنون بسیاری از تالاب ها و رودخانه های ایران خشکیده اند و همین مسائل عاملی برای وقوع ریزگردهاست.
همه مشکلات ریزگردها را نباید به گردن کشورهای منطقه انداخت
وی می افزاید: طی سالیان اخیر پوشش های گیاهی کشورمان به علت برداشت های بی رویه از آب های زیرزمینی از بین رفته و نابود شده است بنابراین همین مسائل نشان می دهد که کشورمان یکی از منشاءهای وقوع ریزگرد است و همه مشکلات این حوزه را نباید به گردن کشورهای منطقه انداخت.
این کویرشناس معتقد است که راه درمان قطعی برای برطرف کردن مشکل ریزگردها وجود ندارد به عنوان مثال همین مالچ پاشی خودش در سالهای بعد عاملی برای ازدیاد ریزگردها به شمار می رود و از کنار این مسئله نباید به سادگی گذر کرد.
گفته می شود، کانون های بحرانی گردوغبار در عراق ۸ میلیون هکتار و در عربستان ۱۱ میلیون هکتار است و در همین راستا رئیس سازمان محیط زیست مطرح کرده است که برای مهار ریزگردها به هزار میلیارد تومان اعتبار به منظور مالچ‌پاشی و کاشت نهال نیاز داریم.
نه جنگل کاری و نه مالچ پاشی چاره کار نیست
اما این سخنان مورد پذیرش پرویز کردوانی نیست، او معتقد است؛ نه جنگل کاری و نه مالچ پاشی نمی تواند راه حلی برای رفع بحران ریزگردها باشد و این مسئله در کشورهای منطقه نیز نباید به عنوان یک راه حل پیگیری شود زیرا تنها ریگ پاشی است که می تواند به عنوان یکی از راهکارهای جدید در این زمینه مطرح شود.
چندی پیش حسن روحانی در سفر به کرمانشاه، گفته بود: «استان‌های مرزی به ویژه استان کرمانشاه با مشکلات محیط زیستی از جمله گرد و غبار و ریزگردهایی مواجه‌اند که «عمدتا از کشور عراق، عربستان و اردن وارد کشور می‌شوند». به گفته روحانی «دولت یازدهم برای حل این مشکلات منطقه فعالیت‌هایی سیاسی را آغاز کرده است».
اگرچه ریزگردها دارای منشاء خارجی هستند اما اکنون مسئله اینجاست که منشاء داخلی به حال خود رها شده است. در حالی که برآوردها نشان می دهد، وسعت کانون‌های بحران گرد و غبار در داخل کشور حدود 6 میلیون هکتار است و ۴۰۰ هزار هکتار زمین خشک در استان خوزستان وجود دارد.
«بهروز بهزاد »از کارشناسان محیط زیست نیز می گوید: اگرچه ریزگردها دارای منشاء های داخلی و خارجی است اما مسئولان ما تمامی مشکلات موجود در این بخش را به گردن کشورهای منطقه انداخته اند در حالی که 3 میلیون هکتار از مساحت تالاب‌های کشور خشک شده و برای این مسئله هیچ چاره اندیشی صورت نپذیرفته است.
وی تصریح می کند: تنها راهکار این دولت برای مقابله با ریزگردها دادن ماسک و تعطیلی مدارس بوده و به غیر از این مسائل کاری دیگر در حوزه داخلی صورت نپذیرفته و در حوزه خارجی نیز بهانه لازم باتوجه به جنگ و ناامنی فراهم بوده و طبعا اقدامی انجام نگرفته است.
#اقدام و عمل
#کمک به دولت
