"عطا مهاجرانی" وزیر ارشاد لندن نشین دولت اصلاحات و کارشناس شبکه دولتی انگلیس (BBC) در وب‌سایت شخصی خود یادداشت تأمل برانگیزی منتشر کرده است.
اهمیت یادداشت مزبور از آن جهت است که مهاجرانی با توجه به مراودات آشکار و نهان با دشمنان منطقه‌ای ایران و سابقه اظهارات و عملکرد مغایر با منافع ملی، استثنائا نکات مفیدی را خاطرنشان نموده است.
در این یادداشت ذیل تیتر "پایگاه نظامی روسیه در همدان؟" می‌خوانیم:
الف: مدتی‌ست در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها و نیز برخی شبکه‌های خبری به ویژه بی بی سی و وی-او-ای، در باره حضور هواپیماهای نظامی روسیه در پایگاه نوژه همدان، بحث و گفتگوی بسیاری می‌شود. انگارهمگی نگران آسیب دیدن استقلال ایران و مخدوش شدن اصل حاکمیت ملی هستند. آیا به واقع چنین است؟ آمریکا و انگلستان که دولت ملی مصدق را با کودتای نظامی سرنگون کردند، نگران ایران و مخدوش شدن اصلی از اصول قانون اساسی ایران هستند؟
آمریکا تقریبا در تمامی کشورهای همسایه ایران پایگاه‌های متنوع نظامی دارد، که نمونه‌های اعلام شده آن‌ها از این قبیل‌اند:
یکم: پایگاه اینجرلیک در ترکیه
دوم: پایگاه بگرام در افغانستان
سوم: پایگاه شمسی در بلوچستان پاکستان
چهارم: پایگاه مناس در قرقیزستان
پنجم: پایگاه پرینس سلطان در عربستان
ششم: پایگاه علی سالم و پایگاه احد الجابر در کویت
هفتم: پایگاه الحدید در قطر
هشتم: پایگاه پنجم ناوگان دریایی امریکا در بحرین
نهم: پایگاه الظفره در امارات
دهم: پایگاه بومرت در عمان
تا به حال نشنیده‌ایم که کسی نگران این‌همه پایگاه نظامی امریکا در منطقه خاورمیانه باشد. اگر نقشه منطقه جغرافیایی پایگاه را دقیق ببینید، مثل حلقه قرمزی کشور ما را محاصره کرده‌اند.
به گمانم مخالفت آمریکا و هم‌پیمانانش با پیشرفت استراتژیک سیستم موشک‌های دوربرد ایران از همین زاویه قابل تفسیر است. تمامی این پایگاه‌ها در نقطه هدف سیستم موشکی ایران می‌توانند قرار بگیرند.
ب: کارشناسانی که نگران عبور هواپیماهای جنگنده روسیه از ایران و مخدوش شدن اصول قانون اساسی هم هستند! به اصل ۱۴۶ استناد می کنند. به گمانم استنادشان به اصل ۱۴۶ کاملا بلاوجه و البته مغالطه‌آمیز است.
در پیش‌نویس قانون اساسی، در اصل ۱۲۲، درباره عبور و اقامت ارتش‌های خارجی در ایران و یا از ایران اشاره شده بود.
اصل ۱۲۲- «هیچ افسر و سرباز خارجی به خدمت نظام در ایران مشغول نمی‌شود، عبور یا اقامت نیروی نظامی خارجی از کشور تنها با رعایت مصالح کشور و آن هم با تشخیص و تصویب سه چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی ممکن است.»
نکته قابل توجه در پیش نویس، پذیرش اصل عبور و یا حتی اقامت یعنی استقرار نیروی نظامی خارجی بوده است.
این اصل در مجلس بررسی قانون اساسی رأی لازم را احراز نکرد.
در مورد اصل ۱۴۶«استقرار هرگونه پایگاه نظامی خارجی در کشور هرچند به عنوان استفادههای صلحآمیز باشد ممنوع است.» در مجلس بررسی قانون اساسی بحث مفصلی صورت نگرفته است.
تنها آقای ابوالحسن بنی صدر اشاره کرده‌اند که با توجه به این اصل اگر ما خواستیم به فلسطینی‌ها پایگاه نظامی بدهیم، نمی‌توانیم! دکتر بهشتی نایب رئیس مجلس از ایشان می‌پرسند: پایگاه می‌خواهید بدهید!؟ بنی صدر می‌گوید: می‌خواهیم در ایران تعلیمات نطامی ببینند. آیا بدهیم یا ندهیم؟
(مشروح مذاکرات مجلس بررسی قانون اساسی، جلد دوم، جلسه ۵۰، صفحه ۱۳۷۵)
اسناد کمیسیون‌های مجلس بررسی قانون اساسی منتشر نشده است تا بدانیم از استقرار پایگاه چه مرادی داشته‌اند.
به گمانم تعبیر پایگاه نظامی و واژه استقرار، مفهومی شبیه همان پایگاه‌های آمریکا در منطقه به ذهن متبادر می‌کند. یا همان پایگاه‌های نظامی و اطلاعاتی امریکا در ایران قبل از انقلاب.
به‌عنوان نمونه، امریکایی‌ها برای رصد دریای مازندران و اتحاد شوروی در بهشهر، پایگاه اطلاعاتی داشتند. هیچ نظامی و یا ایرانی حق بازدید از آن پایگاه را نداشت. یک وقت شاه خواسته بود از آن پایگاه بازدید کند. به او گفته بودند: بایست از واشنگتن موافقت کسب شود!
ج: حضور و ورود روسیه در بحران سوریه، تصمیمی استراتژیک و از زاویه منافع و مصالح ملی ایرانیان و ایران، اتفاقی بسیار مهم بوده است.
سقوط رژیم بشار اسد -با همه نقدهای موجهی که متوجه اوست- ما را با وضعیت بسیار مصیبت‌باری رویارو می‌کرد یا می‌کند. تصور کنید گروه‌هایی همانند جبهة النصره و احرار الشام و نورالدین زنکی و القاعده و داعش بر سوریه اگر حاکم شوند، گام بعدی سلطه آنان بر عراق و لبنان خواهد بود.
به‌گمانم تصور چنان وضعیتی این تصدیق را به‌دنبال دارد که همراهی روسیه در سرکوب گروه‌های تروریستی در سوریه، اقدامی مؤثر بوده است. شاید همین تأثیر و بر هم زدن نقشه از پیش طراحی شده برای سوریه، موجب واکنش‌ها نسبت به استفاده روسیه از پایگاه نوژه شده است.
به‌گمانم دریغ است که تا این حد نگران آسیب دیدن اصل ۱۴۶ باشند و اندوه بخورند. روس‌ها نه در همدان «پایگاه» دارند و نه «مستقر» شده‌اند.
