پایگاه اینترنتی سیانان در گزارشی به قلم "کریس کانز،" سناتور دموکرات از ایالت دلاوِر، نوشت: یک سال پیش قدرتهای جهانی در گروه 1+5 به توافق تاریخی با ایران دست یافتند که به موجب آن فعالیتهای هستهای این کشور تا حد چشمگیری محدود میشود. حال با گذشت یک سال از توافق بر سر "برنامه جامع اقدام مشترک –برجام-" آمریکاییها باید از خود بپرسند این توافقنامه تا چه اندازه موفق بوده است؟
سیانان در ادامه گزارش نوشت: ایران در راستای تعهد به مفاد توافق هستهای و هموار کردن مسیر برای لغو تحریمها، اقدامات سازنده بسیاری انجام داد. ایران حدود 12 تن ذخایر اورانیوم غنی شده خود را بوسیله کشتی از کشور خارج کرد، فعالیت دو سوم از سانتریفیوژهای غنیسازی اورانیوم در ایران متوقف شد و با پُر کردن قلب رآکتور آب سنگین اراک، به تولید آب سنگین خود خاتمه داد. این اقدامات میتواند ایران را در کوتاه مدت از تولید اورانیوم و پلوتونیم لازم برای ساخت سلاح اتمی دور کند.
ایران همچنین به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه داد در سطح بیسابقهای امکان دسترسی 24 ساعته در 7 روز هفته را به نیروگاههای اتمی کشور داشته باشند. این سطح از دسترسی بازرسان، تمام زنجیره هستهای از معادن اورانیوم گرفته تا فعالیت سانتریفیوژها را در بر میگیرد. به این ترتیب مدت زمانی که ایران میتوانست به شکل مخفیانه به سلاح هستهای دست یابد از 2-3 ماه به یک سال و حتی بیشتر از آن افزایش یافت. با توجه به مسائل یاد شده، غربیها آگاهی بهتری از فعالیت هستهای ایران به دست آوردهاند و به موجب توافق هستهای، از جلوی هر اقدام ناگهانی که موجب شود ایران از حد و مرزهای تعیین شده خارج شود، گرفته شد.
با توجه به مسائل یاد شده میتوان گفت توافق اتمی در بازداشتن ایران از گسترش فعالیتهای هستهای موفق بوده و تا این جای کار برجام به نتیجه رسیده است.
نگارنده گزارش در ادامه مدعی شد: اما هنوز شبهات زیادی درمورد اینکه ایران حقیقتا از مرزهای تعیین شده عبور نکند وجود دارد. به عنوان مثال، ذخایر آب سنگین ایران در ماه فوریه (اسفند) بیش از محدوده مجاز بود. این موضوع نشان میدهد مقامات ایران در انتظار مشاهده و آزمایش میزان جدیت جامعه بینالملل برای اجرایی شدن دقیق مفاد توافق هستهای هستند. حتی زمانیکه بازرسان آژانس این موضوع را به آمریکا گزارش دادند، ایران حجم آب سنگین خود را به محدوده مجاز تعیین شده در توافق هستهای بازگرداند و به همه نشان داد در صورت مشاهده تناقضی، حاضر به رفع سریع آن است.
نگارنده مدعی شد: از اینکه ایران در حال محک زدن حواشی توافق هستهای است، غافلگیر نشدم. به همین دلیل است که همه ما تاکید داریم نظارت کنگره، جمعآوری اطلاعات، بازرسیهای سرزده و ادامه دیپلماسی چند جانبه در ارتباط با ایران بسیار مهم است. ما نیز باید به شرایطی فراتر از توافق هستهای نگاه کنیم و رفتار غیرهستهای ایران را مدنظر داشته باشیم. ایران همچنان به تبلیغات یهودی ستیزی خود ادامه میدهد و بر نابودی اسرائیل پافشاری میکند.
"کریس کانز" در ادامه گزارش مدعی شد: ایران به تجهیز نظامی گروههای شورشی در سوریه و یمن ادامه میدهد و حامی تروریسم در خاورمیانه به ویژه سوریه است(!!!) ایران از حکومت "بشار اسد" در سوریه حمایت میکند که این کار مانع بزرگی بر سر راه برقراری صلح در این کشور است.
علاوه بر این، ایران به آزمایش موشکها بالستیک خود ادامه میدهد و از زمان امضای توافق هستهای، 4 موشک بالستیک را مورد آزمایش قرار داده است. این کشور همچنان به نقض حقوق بشر درمورد شهروندان خود و اتباع خارجی ادامه میدهد. نقض حقوق بشر در ایران بیش از همه اقلیتها، خبرنگاران خارجی و تجار را هدف قرار میدهد.
نگارنده مدعی شد: دقیقا بنا به همین دلایل است که آمریکا و متحدانش باید هرآنچه در توان دارند درباره تغییر رفتار بد ایران در منطقه انجام دهند و از توافق هستهای در جهت محدود کردن اقدامات خصمانه ایران بهره ببرند. آنچه واضح است، توافق هستهای یک معامله بود، نه یک تحول برای تغییر رفتارهای ایران. این توافق را امضا کردیم تا ایران را از دستیابی به بمب اتم دور نگه نداریم، نه اینکه این کشور را وارد معاملات جامعه بینالملل کنیم. دولت ایران نشان نمیدهد هیچ قصدی برای رعایت هنجارها و قوانین بینالملل داشته باشد.
سیانان در ادامه گزارش نوشت: با نزدیک شدن به سالگرد امضای توافق هستهای ایران، باید دید این توافق چه درسی به دیپلماسی آمریکایی و شهروندانی که قصد دارند برای انتخاب رئیس جمهور بعدی پای صندوقهای رای بروند، داده است.
اول؛ ایران غیرقابل اعتماد است. از سال 1979 (1358) و پیروزی انقلاب اسلامی، این کشور نشان داد اهداف و منافعی مخالف با آنچه غرب میپذیرد را دنبال میکند.
دوم؛ ایران به دنبال بهرهبرداری از کشورهای ضعیف و جارو کردن قدرت است. ما باید توجه بیشتری به اقدامات خصمانه ایران در منطقه خاورمیانه به ویژه اقداماتی علیه اسرائیل، دوست و متحد دیرینه آمریکا، داشته باشیم.
سوم؛ روند دیپلماتیک در سال گذشته نشان داد تعامل بین المللی و دیپلماسی چند جانبه می تواند موثر باشد، حتی با کشور ناسازگاری مانند ایران. ما باید با دشمنانمان نیز مذاکره داشته باشیم، درحالیکه همزمان از ابزارهای قهری مانند تحریم به دلیل حمایت از تروریسم، نقض حقوق بشر و انجام آزمایشات موشکی نیز استفاده میکنیم.
در پایان خاطر نشان میکنم نظارت پایدار و دراز مدت کنگره بر این توافق ضروری است. صرف نظر از آنکه در ماه نوامبر چه اتفاقی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا رخ میدهد، تاکید میکنم بطور فعال و مستمر بر اجرای توافق هستهای از سوی ایران نظارت شود. برای بازداشتن ایران از پیگیری فعالیتهای هستهای، آمریکا به رئیسجمهوری نیاز دارد که بر اهمیت توافق هستهای آگاه باشد. رئیس جمهور آتی آمریکا باید این توان را داشته باشد تا نقش راهبری آمریکا را در چالشهای بینالمللی حفظ کند. ما باید با آگاهی کامل به فراگیری دروس مهمی از یک سال نخست اجرایی شدن توافق هستهای بپردازیم و این درسها هستند که ما را به سمت انتخاب درست در ماه نوامبر (آبان) سوق میدهد.