دو روز پیش رئیس جمهوری اسلامی ایران، نخست وزیر هندوستان و رئیس جمهوری اسلامی افغانستان با حضور در تهران توافقنامه ای را امضا کردند که به نام توافقنامه چابهار گفته می شود.
هر یک از سران این کشورها اهمیت این توافقنامه را ویژه توصیف کردند و آن را باعث تحولی بزرگ در منطقه دانستند، متن این توافقنامه نشان می دهد که یک توافقنامه ترانزیتی است.
در واقع در این توافقنامه که توسعه ترانزیت منطقه شرقی ایران بشمار می‌رود، هند را به چابهار و هر سه کشور را به قفقاز و شرق اروپا نزدیک می‌کند و می‌تواند شرایط بهتری را برای کارآفرینان در سه کشور فراهم آورد.
پس از توافق هسته ای قرار بر این بود که برخی تحریم ها علیه ایران برداشته شود، هر چند بر روی کاغذ چنین اتفاقی افتاده است اما در عمل اروپایی ها و آمریکا وقعی ندارند برای این که بخواهند روابط اقتصادی خود را با ایران باز یابند. دلیل آن هم روشن است آمریکایی ها مانع اصلی این اتفاق هستند.
به واقع آنها یعنی آمریکایی ها هم با دست پس می زنند و هم با پا! پر واضح است که رونق اقتصادی و گشایش در این زمینه برای ایران، مطلوب و خواست آمریکایی ها نیست برای همین است که جلوی پای اجرای توافق هسته ای سنگ اندازی می شود.
شاید در ظاهر آمریکایی ها نشان می دهند که بر اساس توافق هسته ای خواهان برچیده شدن یا لغو تحریم های مرتبط به آن هستند، اما این یک روی ماجرا است، روی دیگر که روی واقعی و خوی حقیقی آنهاست چیز دیگری می گوید.
آیا قرار است که هر گاه ایران بخواهد روابط خود را با کشوری گسترش دهد و قراردادی و توافقنامه ای را به امضا برساند، از تأیید و بررسی آمریکایی ها بگذرد؟ تشخیص این که گسترش روابط اقتصادی با دیگر کشورها نقض تحریم های بین المللی است، آیا با آمریکا است؟
تاکنون چندین هیئت اروپایی به ایران آمدند و رفتند، هیئت های بزرگ اقتصادی و سیاسی اما هیچگاه آمریکا به خاطر سفر این هیئت ها به ایران اشکال وارد نکرد و سفر آنها را نقض تحریم های بین المللی علیه ایران ندانست، چرا؟ برای این که در این سفرها توافقی انجام نشد که منجر به رونق اقتصادی ایران شود، اما توافق چابهار باعث می شود که گسترش تزانزیت و اتصال هند به چابهار و هر سه کشور را به قفقاز و شرق اروپا آنها را از مزایای اقتصادی آن بهره مند کند.
اما سفر نخست وزیر هند و رئیس جمهوری اسلامی افغانستان به ایران و انعقاد توافقنامه چابهار تنها با گذشت دو روز از آن با مخالفت آمریکایی ها روبرو شده است. آنها می دانند که اجرای این توافقنامه چه تحول اقتصادی را برای ایران و منطقه خواهد داشت. اگر در اجرای این توافقنامه کارشکنی شود و یا این که یکی از دو کشور و حتی هر دو کشور از اجرای آن منصرف شوند، فشار آمریکایی ها خواهد بود.
در همین زمینه یک روزنامه پاکستانی به نقل از «ناشاد سایی بیسوال» معاون آسیای جنوبی وزیر خارجه آمریکا نوشته است؛ «توافقنامه سه جانبه چابهار بر خلاف تحریمهای بین المللی وضع شده علیه ایران است.»
این معاون هندی وزیر خارجه آمریکا درامور آسیای جنوبی، این موضع را در یک روزنامه پاکستانی اعلام کرده است. پاکستان هم می توانست در این توافق نامه سهیم باشد و از آن بهره ببرد اما به خاطر وابستگی های بیشتری که نسبت به هند و افغانستان دارد، از ورود به این موضوع خودداری کرده است. وابستگی پاکستان به رژیم آل سعود یکی از موانع سر راه گسترش هر چه بیشتر روابط تهران و اسلام اباد است.
اگر شرایط روابط اقتصادی به همین منوال باشد و آمریکا بخواهد در قراردادها و توافقات اقتصادی دخالت کند یا آنها را به دقت بررسی نماید، آیا کشوری تن به گسترش روابط اقتصادی و عقد قرارداد و توافقنامه با ایران می دهد؟
معاون هندی وزیر خارجه آمریکا گفته است؛ آمریکا هند را از چگونگی تحریم های وضع شده علیه ایران آگاه کرده است و چگونگی توافقنامه چابهار در حال تحقیق و بررسی است.
توافقنامه چابهار به هیچ عنوان ناقض تحریم های بین المللی علیه ایران نیست، بلکه به خاطر منافعی که برای ایران دارد، ناقض شناخته می شود، این تفاهم‌نامه باعث تکمیل هر چه زودتر بندر چابهار و احداث خط راه‌آهن چابهار به زاهدان و سرخس خواهد شد.
شرق کشور که در شرایط بد اقتصادی قرار دارد با این توافقنامه می تواند به رونق اقتصادی و کسب و کار امیدوار باشد ضمن این که قرار است مشکل حق آبه ایران که از رودخانه هیرمند جاری می شود، حل گردد.
توافقنامه چابهار باعث ایجاد امنیت و شغل در منطقه می شود سیستان و بلوچستان شرایط بهتری می یابد و استان های شرقی کشور هم از آن بهره خواهند برد.
رئیس جمهوری کشورمان درباره توافقنامه چابهار گفته است؛ امضاء توافقنامه سه‌جانبه ترانزیتی چابهار موجب تحول در همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مشترک سه کشور و همچنین باعث تحولی عظیم در مناسبات منطقه‌ای است.
«نارندرا دامورداس مودی» نخست وزیر هندوستان نیز با تقدیر از پیشگامی ایران در برگزاری این نشست و میهمان‌نوازی از روسای شرکت‌کننده، گفت: امروز در تاریخ سه کشور، روز مهمی بشمار می‌رود، چرا که این توافق تنها توافقی بر روی کاغذ نیست، بلکه با اراده کامل عملیاتی خواهد شد.
اشرف غنی رئیس جمهوری اسلامی افغانستان نیز با بیان اینکه امروز گذشته و آینده ما به یکدیگر پیوند می خورد، گفت: در گذشته از طریق راه ابریشم با هم ارتباط داشتیم و امروز مرکزی شدن چهارراه تجارتی منطقه باعث گسترش روابط میان سه کشور خواهد بود و این نشانی روشن از همکاری‌های منطقه‌ای برای ایجاد اشتغال و تحرکات اقتصادی، خواهد بود.
حال که آمریکا مخالفت خود را با این توافقنامه مهم اعلام کرده است، آینده آن چگونه خواهد بود؟ آیا هندوستان و افغانستان پا پس می کشند و خود را از بهره ای که از توافق چابهار خواهند برد محروم خواهند ساخت یا این که به خواسته آمریکایی ها نه خواهند گفت؟!
