آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌و‌گویی با یکی از سایت‌های علمی به بررسی وضعیت علمی کشور و دانشگاه آزاد پرداخته و مباحثی را نیز درباره «تاثیر برجام در حوزه علم و فناوری» مطرح کرده است که بخشی از این مصاحبه در ادامه می‌آید:
سوال: از نظر شما برجام، چه دستاورد ها و پیامدهایی در حوزه علم و فناوری برای کشور خواهد داشت؟
هاشمی‌رفسنجانی: شاید به خاطر داشته باشید که در اوج تحریم‌ها، دانشجویان ایرانی اجازه تحصیل رشته‌های مهم و حساس را در دانشگاه های معتبر جهان نداشتند و باب علوم پیشرفته به روی ما بسته بود بی دلیل نیست که می گویند تحریم ها به گسترش علم ضربه می زند. البته نمی‌توان منکر این مسئله شد، کسانی که در داخل سعی در جبران این کمبودها را داشتند کارهای خوب و ارزشمندی انجام دادند.
بسیاری از دستاورد های نظامی حال حاضر ما در دوران جنگ که نیاز به سلاح های پیشرفته داشتیم و تحریم واقعی بودیم و دور زدن تحریم برای ما مقدور نبود؛ شکل گرفت. در رژیم گذشته خریدهای نظامی بسیار خوبی مانند هواپیماهای جنگی اف-14 شده بود که در زمان خود بهترین بودند. موشک های فونیکس که از 200 کیلومتری هواپیماهای دشمن را هدف قرار می دادند تا ضد هوایی ها و موشک های دریا به دریا؛ که ما با مهندسی معکوس این تجهیزات را ساختیم و در بحث موشکی واقعا از صفر شروع کردیم.
تنها در دوره پهلوی قراردادی با اسرائیل بسته شده بود تا در سیرجان یک موشک با برد حدود 200 تا 300 کیلومتری ساخته شود و 500 میلیون دلار هم پرداخت شده بود که با پیروزی انقلاب این پروژه لغو شد. پس از پیرزی انقلاب، ایران به تنهایی این کار را انجام داد و تا الان به این پیشرفت های خوب دست پیدا کردیم.
در حال حاضر با توافق ژنو که انشاالله پرونده هسته ای بسته شد و بهانه گیری های غربی ها به پایان رسید، به نظر من چند مسئله برای دنیا روشن شد. اولین اینکه ما اهل ماجراجویی در دنیا نیستیم. دوم اینکه متوجه شدند که پیشرفت برنامه هسته ای ما برای تولید بمب نبوده و قصد ما پیشرفت در کاربردهای غیر نظامی بوده است.
برای تولید آب سنگین که ماده با ارزشی است و آمریکا قصد خرید آن را از ما دارد، اواخر دوره ریاست جمهوری بنده سه نفر از محققان کشور به کمک یک مشاور خصوصی روس، طرح آن را آماده نموده و برای من آوردند. من به نظرم رسید که این طرح بعد از تمام شدن دوره ریاست جمهوری من ممکن است روی کاغذ باقی بماند، بنابراین بدون تشریفات و به سرعت 25 میلیون دلار به این طرح در سازمان انرژی اتمی اختصاص دادم و بعد از چند سال این طرح به نتیجه رسید.
در مورد غنی سازی اورانیوم این مسئله به هیچ عنوان در کشور ما وجود نداشت و واقعا این کار را از صفر شروع کردیم. تعدادی سانتریفیوژ کارکرده را با نقشه‌های آن از پاکستان خریداری و با آن ها این کار را شروع کردیم و الان به این مرحله رسیده است.
آنها با مشاهده این پیشرفت ها متوجه شدند که اگر فکر ساختن بمب را داشته باشیم می‌توانیم این این کار را انجام دهیم بنابر این یکی از اهدافشان در این قرارداد {برجام} این بود که بین تصمیم ایران تا اجرای آن یک ساله فاصله ایجاد کنند تا در این بین بتوانند کاری انجام دهند.
از طرف دیگر زمانی که دیدند ما آماده ایم با تعهد دادن در مورد کارهای غیر صلح آمیز، بخش صلح آمیز برنامه هسته ای را ادامه دهیم، جلو آمدند و در حال حاضر دستمان در بخش صلح آمیز باز است و می توانیم اورانیوم تولید کنیم و به فروش برسانیم و یا اینکه مواد اولیه را که در ایران محدود است از دیگران خریداری کنیم. من فکر می کنم به خاطر ترس ها باب های زیادی از کارهای فنی و علمی و تحقیقاتی به روی ما بسته شده بود.
در حالی که حق طبیعی هر کشوری است که از مواهب صلح آمیز هسته ای استفاده کند.
به هر حال اگر تحریم وجود نداشت، در علوم پیشرفته ای مانند لیزر و یا نانو که در موارد متعدد کاربرد دارند پیشرفت های بیشتری می داشتیم، کما اینکه در حال حاضر هم، پیشرفت‌هایی کرده ایم، اما کافی نبوده است و برجام می‌تواند این راه را برای ما باز کند.
در همین مدتی که هیئت‌های اروپایی به ایران سفر می کنند، از ما می خواهند که دانشگاه آزاد در آن کشورها دفتر یا شرکتی ایجاد نماید تا به تبادل استاد، دانشجو و تحقیقات بپردازیم. من فکر می کنم به کمک این توافق راه بزرگی باز شد، فقط مسئله فروش نفت نیست و ما می توانیم از ظرفیت دنیا استفاده نماییم.
