در 6 ماهه اخیر فاز جدیدی از تعاملات بین جمهوری اسلامی ایران و برخی کشورها در حوزه نظامی به وجود آمده است.ایران برای خرید تجهیزات جدید و پیشرفته نظامی با کشورهایی مانند روسیه، چین، فرانسه وارد مذاکره شد تا ادواتی مانند تانک و جنگنده و سامانه موشکی از آنها خریداری کند؛ در این میان " وزارت دفاع " ایران، از آنجایی که رابطه دوجانبه خوبی بین " تهران " و " مسکو " برقرار است و با توجه به همکاری‌های خوبی که در جنگ با گروه‌های تروریستی در سوریه با هم داشتند (کمک های مستشاری ایران و حملات هوایی روسیه) و با توجه به این نکته که قراردادهایی برای خرید تجهیزات نظامی در گذشته میان ایران و روسیه بسته شده بود دولت ایران علاقه بیشتری برای خرید تجهیزات از روسیه نشان داد که تاکنون برخی از آنها مانند " سامانه موشکی S300 " که قرارداد قبلی بسته شده بود در حال تحویل به ایران است و در سایر موارد نیز شنیده‌ها حاکی از این است که مقامات نظامی ایرانی در حال مذاکره با مقامات نظامی روسی برای بستن قرارداد هستند.
** رابطه " تهران – مسکو " از گذشته تا اکنون
روابط ایران و روسیه در زمان " صفویه " و در سال 1523 قمری آغاز شده که این روابط گاه به صورت همکاری و گاه به صورت رقابت بوده است. این دو کشور سابقه طولانی در روابط دوجانبه اقتصادی و سیاسی دارند؛ اما این روابط به دلیل ناکارآمدی برخی از مسولان دولت صفویه و برخی کارشکنی‌ها در اتحاد جماهیر شوروی به صورت آشفته بود. اما بعد از فروپاشی این اتحاد روابط نزدیکتری میان دو کشور برقرار شد.
در حال حاضر روابط میان دولت‌های " تهران " و " مسکو " در بهترین شرایط خود قرار دارد؛ به گونه‌ای که حتی در زمان تحریم‌های غرب علیه ایران در زمینه هسته‌ای روسیه به عنوان نزدیکترین شریک تجاری ایران درآمد و همین نزدیکی باعث شد تا ایران برای خرید برخی از تجهیزات به‌روز و پیشرفته علاقه نشان دهد.
** روسیه " بهترین شریک تجاری " ایران در زمان تحریم
" تهران " و " مسکو " بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روابط بسیار خوبی را در همه زمینه مخصوصا در زمینه‌های " تجاری " و " اقتصادی " آغاز کردند به گونه‌ای که در زمینه تجارت این دو کشور علاوه بر سرمایه‌گذاری در بخش انرژی و سوخت در بخش کشاورزی نیز قراردادی را در سال 2009 میلادی به امضا رساندند؛ در ادامه نیز در سال 2010 قراردادی برای افزایش همکارها در زمینه انرژی میان دو کشور به امضا درآمد.
در زمینه نظامی نیز ایران و روسیه قراردادهایی در زمینه‌های مختلف مانند خرید سامانه‌های موشکی را امضا کردند؛ اما متاسفانه با تصویب قطع‌نامه 1929 توسط سازمان ملل فروش هرگونه سلاح به ایران ممنوع شد و روسیه نتوانست به قرارداد خود عمل کند که البته اخیرا تحویل سامانه "S 300" پنجره جدیدی در تعاملات دو کشور به وجود آورد.
** ایران مقصد تجهیزات " پیشرفته روسی "
بنا بر برخی گفته ها ایران برای خرید تجهیزات جدید و پیشرفته نظامی با کشورهایی مانند روسیه، چین، فرانسه وارد مذاکره شد تا تجهیزاتی مانند تانک و جنگنده و سامانه موشکی از آنها خریداری کند؛ در این میان " وزارت دفاع " ایران از آنجایی که رابطه دوجانبه خوبی بین " تهران " و " مسکو " برقرار است و با توجه به همکاری‌های خوبی که در جنگ با گروه‌های تروریستی در سوریه با هم داشتند و با توجه با این نکته قراردادهایی برای خرید تجهیزات نظامی در گذشته میان ایران و روسیه بسته شده بود دولت ایران علاقه بیشتری برای خرید تجهیزات از روسیه نشان داد.
در حال حاضر ایران تجهیزاتی مانند " سامانه موشکی S300 " را که قبلا برای خرید آنها اقدام به بستن قرارداد کرده بود در چند مرحله دریافت خواهد کرد که اولین محموله نیز در دو هفته اخیر از طریق " بندرانزلی " وارد خاک ایران شد و در کنار تحویل این سامانه رایزنی برای خرید تجهیزاتی مانند " تانک T90 " و جنگنده " سوخو 30 " انجام شده و در کنار آنها شنیده‌ها حاکی از این است این یگان مسلح کشور قصد دارد که تجهیزات پیشرفته دیگری مانند بالگرد را نیز از کشور روسیه خریداری نماید.
** سامانه موشکی " S300 " یار کمکی " باور 373 " در دفاع از ایران
" S300 " یک سامانه موشکی سطح به هوای دوربرد و خودکششی با قابلیت استفاده در تمامی ارتفاع‌هاست که در اواخر دهه 1970 توسط شرکت همکاری‌های صنعتی " آلماز " برای نیروی دفاع هوایی شوروی ساخته شد. مدل‌های مختلف این موشک در نام‌گذاری ناتو با نام‌های " سام 10 "، " سام 12 " و " سام 20 " شناخته می‌شوند.
اولین مدل این موشک با نام " S300-P " برای نخستین بار در سال 1979 در شوروی عملیاتی شد، هرچند تکامل آن از سال 1969 به منظور ساخت موشک سطح به هوایی با برد 75 کیلومتر که هم در نیروی زمینی و هم در نیروی دریایی استفاده شود، آغاز شده بود. این موشک در ابتدا برای رهگیری هواپیماها و موشکهای کروز ساخته شده و بعدها توانایی رهگیری موشکهای بالستیک نیز به آن افزوده شد.
از جدیدترین مدل های این سامانه می توان به سامانه " S300-PMU " اشاره کرد که یکی از پیشرفته ترین موشکهای زمین به هواست و توانایی آن را دارد تا اهدافی واقع در ارتفاع حداکثر 27 کیلومتری را منهدم سازد.
این سامانه توانایی پیگیری همزمان 100 هدف و درگیری همزمان با 12 هدف را دارد. زمان آماده‌سازی آن حدود 5 دقیقه و موشکهای آن از نوع انبارشونده است که مانند مهمات معمولی نیاز به هیچگونه نگهداری در مدت عمر مفید خود ندارند.
" وزارت دفاع و پشتیبانی " نیروهای مسلح ایران نیز در سالهای گذشته قرارداد خرید چند دستگاه از این سامانه را با کشور روسیه منعقد کرده بود اما به دلیل تحریم ایران از سوی کشورهای غربی تحویل این سامانه مدتی به تعویق افتاد تا این که در فروردین ماه سال 1395 اولین محموله " S300 " از شمال کشور وارد شد و در روز 29 فروردین سالروز ارتش از این سامانه رونمایی شد و محموله " S300 " در این روز از مقابل جایگاه عبور کرد.
عبور سامانه موشکی " S300 " در روز 29 فروردین موجب تعجب بسیاری از کشورها و رسانه های غربی شد و این رسانه‌ها واکنش‌های را از خود نشان دادند که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
خبرگزاری فرانسه در گزارشی نوشت: در مراسم رژه نظامی که روز شنبه در جنوب تهران برگزار شد بخشی از تجهیزات سامانه ضدموشکی " S300 " روسیه به نمایش گذاشته شد.
فرانس پرس در ادامه نوشت رسانه‌های ایران با پوشش خبری این مراسم که به مناسبت " روز ارتش جمهوری اسلامی ایران " برگزار شده بود، چند موشک و رادار مربوط به سامانه ضدموشکی " S300 " روسیه را که در این مراسم به نمایش گذاشته شده بود، به تصویر کشیدند.
در ادامه این گزارش آمده است: آمریکا و اسرائیل از روسیه به علت امضای این قرارداد با ایران انتقاد می‌کنند. ایران با داشتن سامانه ضدموشکی " S300 " می‌تواند دفاع ضدهوایی خود را در برابر هر گونه حمله احتمالی به ویژه بر ضد تاسیسات هسته‌ای خود تقویت کند.
خبرگزاری روسی اسپوتنیک نیز در گزارشی با عنوان " ایران از انواع سامانه S300 به مناسبت روز ارتش رونمایی کرد" نوشت: در رژه نظامی بزرگی، که در تهران برگزار شد، سامانه پدافند هوایی " S300 "، که جمهوری اسلامی ایران از روسیه دریافت کرده بود، رونمایی شد. سامانه موشکی " 300 S" توان یگان های پدافند هوایی را در برابر تهدیدات احتمالی چند برابر می کند و این موضوع یقینا در روزهای آینده خشم رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا را برمی انگیزد.
** تانک " T90 " یار " ذوالفقار " در میدان نبرد
تانک " T90 " یکی از تانک‌های پیشرفته روسیه می‌باشد که طراحی و تولید آن از سال 1995 و بعد از اینکه که دولت " مسکو " انهدام تانک‌های " T72 " را دید؛ آغاز شد و تاکنون نیز ادامه دارد. این تانک در واقع نمونه پیشرفته تانک " T72 " و با تغییر نام آن به وجود آمده. در حال حاضر تانک " T90 " در مدل‌های مختلف مانند " T90-K "، " T90-A "، " T90-S " و دو مدل دیگر در حال خدمت هستند و فدراسیون روسیه در کنار این تانک به دنبال تولید تانک " T14 ARMATA " است تا قدرت خود را افزایش دهد.
این تانک با وزن قریب به 47 تن، طول بیش از 9 و عرض بیش از 3 متر و سرعتی معادل 45 تا 70 کیلومتر را دارد و بر روی آن " توپ 125 میلیمتری "، " مسلسل 7.62 میلیمتری PK " و " مسلسل 12.7 میلمتری ضد هوایی " نصب است. روسیه از تانک " T90 " در جنگ سوریه و در نبردهای سرنوشت ساز استان " حلب " استفاده کرد و وظایف مهمی بر عهده این تانک نهاد.
در حال حاضر در کنار ارتش روسیه کشورهای الجزایر، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و هند از انواع این تانک خریداری کرده‌اند و از زمان لغو تحریم‌ها نیز ارتش ایران برای خرید " T90 " وارد مذاکره شده و امکان دارد که تا چند ماه آینده نیرویزمینی ارتش نیز به این تانک مجهز شد و از آن در کنار تانک " ذوالفقار " برای دفع هرگونه تهدید و تجاوز احتمالی استفاده کند.
** نیروی‌هوایی ارتش به دنبال خرید جنگنده "SU-30 "
جنگنده " سوخو 30 " یا نام دیگر " فلانکر 30 (Flanker_c) " یک جنگنده در موتوره دو صندلی بوده که توسط شرکت " سوخو " ارتقاء یافته است. البته جنگنده " SU-30 " مدل ارتقاء یافته مدل " SU-27 " بوده که در سال 1996 توسط وزارت دفاع روسیه انجام شده است.
جنگنده چند ماموریتی " SU-30 " در حقیقت گونه بسیار ارتقاء یافته از هواپیمای " SU-27 " روسیه است. این هواپیما در اواخر حاکمیت شوروی سابق و به عنوان یک جنگنده چند ماموریتی سنگین و به نوعی شبیه به برنامه " F-15E " آمریکایی ساخته شد.
در حالت کلی جنگنده " SU-30MK " می‌تواند بیش از 4 ساعت ماموریت عملیاتی را تا برد حدود 3 هزار کیلومتر انجام دهد و اگر سوخت‌گیری هوایی انجام شود، تا بیش از 5 هزار کیلومتر می‌تواند پرواز ماموریتی داشته باشد. این جنگنده با ظرفیت 2 نفر، طول بیش از 21 متر، طول بال قریب به 15 متر، وزن کلی25 تن، سرعت 2 ماخ، برد 3 هزار کیلومتر می‌تواند انواع موشکهای " سطح به سطح " (هوا یا زمین پایه) را حمل کند.
از جمله سلاح‌هایی که جنگنده " SU-30 " می‌تواند از آن بهره ببرد، میتوان به "اسلحه‌های 30 میلیمتری"،موشکهای هوابه هوا " R27 و R77 "، انواع دیگرموشک‌های" KH-29 "، " KH-31 "، " KH-59 " و بمب‌های سنگرشکن و هوشمند KAB 500 " "، " KAB 1500 "، " FAB 500 " و "OFAB 250 " اشاره کرد.
جنگنده " SU-30 " توسط کشورهای مختلف همچون الجزایر، آنگولا، جمهوری خلق چین، هند، اندونزی، قزاقستان، مالزی، فدراسیون روسیه، ونزوئلا، ویتنام و ... مورد استفاده قرار گرفته و در نیروی هوایی ارتش این کشورها ایفای نقش می‌کند. اخیرا نیز نیروی‌هوایی روسیه از این جنگنده در سوریه و برای مقابله با گروه‌های تروریستی استفاده کرد و در حال حاضر نیز نیروی‌هوایی ارتش کشورمان برای به روِزآوری قوای خود به دنبال خرید این جنگده پیشرفته است.
*** زمزمه‌های پیوستن بالگردهای " KA-52 " و " MI-28 " به هوانیروز
** بالگرد " KA-52 "
بالگرد " کاموف 52 " یک هلیکوپتر ساخت فدراسیون روسیه بوده که در نبردهای هوایی قابلیت‌های بسیاری را برای انجام مأموریت‌های سخت دارد. این بالگرد در دهه 90 میلادی تولید آن آغاز شده و به مدت قریب به 20 سال چند ده فروند از آن ساخته و تحویل نیروهای نظامی فدراسیون روسیه گردیده است. توانایی رهگیری اهداف از فواصل دور و مدیریت عملیاتی و میدانی در هماهنگی با یگان‌ها از ویژگی‌های مهم بالگرد " KA-52 " است.
به دلیل شکل ویژه این بالگرد به آن " تمساح " نیز می‌گویند. " KA-52 " می‌تواند انواع موشکهای " سطح به سطح هواپایه " می‌تواند در عملیات‌های نظامی استفاده کند که از جمله آنها میتوان به موشک "IGLA " و " VIKHR " و... استفاده کند. همچنین این بالگرد می‌تواند انواع موشکهای ضد تانک را حمل و شلیک کند.
"کاموف 52 " با طول 16 و ارتفاع 5 متر، وزن کلی بیش از 12 تن، سرعت بیش از 300 کیلومتر بر ساعت و برد عملیاتی بیش از 450 کیلومتر دارای قابلیت‌های ویژهای است. همچنین هلیکوپتر " KA-52 "می‌تواند اسلحه‌های 7/63 و 30 میلی متری موشکهای ضدکشتی لیزری " X-25 "، " X-31 " و " X-35 " را نیز حمل و شلیک کند.
** تولید مشترک بالگرد کاموف در ایران؟
سال 1387 و در حاشیه نمایشگاه " هوایی کیش "، مسئولان وقت سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح از همکاری مشترک میان این سازمان و شرکت مشهور " کاموف "، برای تولید انبوه برخی انواع بالگردهای نیمه سنگین این کمپانی روسی در داخل ایران خبر دادند.
نمایشگاه " ماکس 2015 " فرصت مناسبی بود تا مدیران شرکت های مشهور تولید بالگرد در روسیه، با مسئولان کشورمان به مذاکره برای عملیاتی شدن توافق فوق بپردازند و بر این اساس، منوچهر منطقی رییس سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح با تایید مذاکرات صورت گرفته، گفت: کلیات مربوط به انجام یک پروژه مشترک میان طرف ایرانی و شرکت "کاموف " مورد توافق طرفین قرار گرفته است.
منطقی تصریح کرد: با حصول توافق مذکور، طراحان و کارشناسان ایرانی و شرکت روسی، برای تولید یک محصول مشترک، مذاکرات را تا رسیدن به تولید، پیگیری خواهند کرد.
** بالگرد " MI-28 "
" میل 28 " بالگرد پیشرفته روسی است که طراحی آن در سال 1980 میلادی آغاز و اولین نمونه آن در سال 1981 به پرواز درآمد؛ در آن زمان بالگرد " MI-24 " در اتحاد جماهیر شوروی در حال خدمت بود ولی از آنجایی که این بالگرد دیگر پاسخگوی نیازهای نیروی هوایی شوروی نبود طرح ساخت بالگرد " MI-28 " در دستور کار خود قرار گرفت و طراحی آن به شرکت " میل " روسیه واگذار شد.
از ویژگی‌های بالگرد " Mi-28 " میتوان به کابین " ضد‌گلوله " آن که بدنه‌اش از جنس تیتانیوم و شیشه‌های با ضخامت بیش از 20 میلیمتر که قابلیت مقاومت در برابر گلوله‌های با کالیبر 7.62 و 12.7 میلیمتری را دارد اشاره کرد؛ همچنین در کنار این ویژگی قابلیت‌های صندلی‌های جاذب ضربه، ارابه فرود نیرومند و دریچه‌های کابین و پره اصلی و بالچه قابل پرتاب زنده ماندن خدمه پروازی را در سقوط عمودی با سرعت بیش از 10 متربرثانیه تضمین می‌کند.
این بالگرد بیش از 15 متر طول، بیش از 5 متر عرض، بیش از 3 متر ارتفاع از سطح زمین، وزن خالی بیش از 8 هزار کیلوگرم، سرعتی بالغ بر 300 کیلومتر و قابلیت افزایش تا 320 کیلومتر، سقف پروازی 4 هزار و 600 کیلومتر را دارا می‌باشد. " Mi-28 " دارای یک مسلسل 30 میلیمتری و قابلیت حمل " موشک ضدتانک " و موشکهای هوا به هوای " سام 16 " و " سام 18 " را با سامانه کنترل آتشی که بر روی کلاه خدمه پرواز نصب شده؛ دارد.
بالگرد " Mi-28 " در حاضدر در مدل‌های " Mi-28 "، " Mi-28A "، " Mi-28D "، " Mi-28N " با قابلیت پرواز در شب، " Mi-28NE " نمونه صادراتی، " Mi-28UB " با قابلیت کنترل فرمان هیدرولیک و " MI-28UM " که آخرین مدل این بالگرد و با به‌روزآوری‌های پیشرفته‌ای است تولید شده و تاکنون کشورهای عراق و کنیا در کنار روسیه از این بالگرد در یگان‌های رزمی خود استفاده می‌کنند.
ایران نیز اخیرا بنا بر برخی از شنیده‌ها به دنبال خرید این بالگرد و بالگرد " کاموف 52 " است تا از آنها در واحد هوانیروز بهربرداری نماید که باید دید که آیا این بالگردها را خواهد خرید یا خیر.
** آیا ایران به دنبال خرید سامانه موشکی " S400 " است؟
" وزارت دفاع " ایران بعد از لغو تحریم‌ها طی مذاکراتی که میان " سردار دهقان " وزیر دفاع ایران و " سرگئی شویگو " وزیر دفاع روسیه صوت گرفت توانستند سامانه موشکی " S300 " را که قبلا قراردادش بسته شده بود را تحویل بگیرند و آن را در رژه روز 29 فروردین از مقابل جایگاه عبور دهند اما برخی از سخنان حکایت این موضوع دارد که ایران احتمالا سامانه " S400 " را خریداری خواهد کرد.
سردار سرتیپ "حسین دهقان" وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح درباره بحث‌های مطرح شده مبنی بر اینکه ایران قرار است سامانه " S400 " را نیز از روسیه خریداری کند، گفت: اگر ما تشخیص دهیم که نیاز به سامانه " S400 " داریم آن را دنبال خواهیم کرد.
وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح یادآور شد: درعین‌حال ما یک سیستم پدافند برد بلند که در کلاس " S300 " و " S400 " است را تحت عنوان "باور 373 " خودمان طراحی کرده‌ایم و فازهای تحقیقاتی آن نیز انجام شده است.
به عبارت بهتر سامانه دفاع موشکی " S400 " می‌تواند یک پهنه وسیع را در سمت مناطقی که جمهوری اسلامی ایران احساس کند اقدامات خصمانه در آن نقاط وجود داشته تحت پوشش قرار دهد و پیمان آتلانتیک شمالی را کنترل کند.
سردار سرلشکر "یحیی رحیم‌صفوی" دستیار و مشاور فرماندهی معظم کل قوا در امور نیروهای مسلح در مورد خرید این سامانه اظهار داشت: روسیه سامانه موشکی " S300 " و " S400 " را به ایران تحویل می‌دهد که قرار است روسیه نقشی سازنده در تحولات منطقه ایفا کند.
** مشخصات سامانه موشکی " S400 "
مجموعه های پدافند موشکی " S400 " پیشرفته ترین تسلیحات پدافند موشکی روسی است که قادر به هدف قرار دادن هواپیماها تا برد 400 کیلومتر و موشک های تاکتیکی تا شعاع 60 کیلومتر است. سامانه " S400 " از موشک هایی در برد 120 تا 400 کیلومتر و لانچر و رادار تشکیل شده و می‌تواند اهداف تعیین شده در اطراف " مدیترانه " و " شرق اروپا " را هدف قرار دهد.
سایت " گلوبال سیکیوریتی "عنوان داشت: سامانه دفاع موشکی " S400 " یک سیستم دفاع هوایی پیشرفته بوده که قادر به از بین بردن تمام " سلاح های هوایی مدرن "، از جمله " هواپیماهای تاکتیکی " و " استراتژیک "، " موشک های بالستیک " و " اهداف مافوق صوت " است.
این سایت ادامه داد: این سامانه توسط شرکت " آلماز آنتی" تهیه شده و قادر به هدف قرار دادن تا 36 هواپیما در آسمان است و این سامانه دفاع موشکی نه تنها " هواپیماها " و " بمب افکن های راهبردی " را نابود می‌کند، بلکه می‌تواند " موشک های بالستیک " را نیز از بین ببرد.
سایت " گلوبال سیکیوریتی " تاکید کرد: طرح توسعه سامانه دفاع موشکی " S400 " به سال 1980 باز می‌گردد و بهینه سازی آن ادامه یافته است. این سایت تاکید کرد: سه هنگ از سامانه دفاع موشکی " S400 " در سه شهر " مسکو " ، " دیمیتیریوف " و " زودنیگورو " مستقر شده و البته یک هنگ هم در جنوب در بندر " ناخودکا " قرار دارد.
این سایت تاکید کرد: این سامانه دفاع موشکی قادر به به هدف قرار دادن اهداف در ارتفاع تا 186 مایل متری است. دیگر قابلیت سامانه دفاع موشکی " S400 " تاکتیک " شلیک کن و فراموش کن (Fire and Forget) " بوده که قابلیت انهدام هدف تا لحظه اصابت را دارد به عبارت بهتر تا به هدف برخورد نکند از اقدام باز نمی ایستد.
سایت " گلوبال سیکیوریتی " با اشاره به ویژگی های مهم دیگر سامانه دفاع موشکی " S400 "عنوان داشت: پس از حمله ترکیه به جنگنده نیروی هوایی ارتش فدراسیون روسیه در " لاذقیه "، این کشور تصمیم گرفت تا سامانه موشکی " S400 " را در سوریه مستقر کند.
به گفته منابع روسی و دیگر کشورها، " S400 " قادر به تشخیص 100 هدف به طور همزمان و درگیر شدن با 12 هدف به طور همزمان از محدودهٔ 400 کیلومتری است. این هدف‌ها می‌توانند از جمله انواع " هواگرد "، " هواپیما "، " موشکهای کروز و موشکهای بالستیک " باشند.
اکنون و با توجه به رایزنی‌هایی که میان دولت ایران و روسیه صورت گرفته احتمال پیوستن این تجهیزات به نیروهای نظامی ایران وجود دارد و حتی احتمال عقد قراردادهای بیشتری نیز در زمینه نظامی میان این دو کشور محتمل است.
