گروه سیاسی افکارنیوز- حوادث سریع و تاثیر گذاری که در طول ماه های آبان، آذر و دی سال 94 در منطقه و جهان اسلام روی داد از پیچیدگی ها و پیامدهای خاصی برخوردار بود. به نظر می رسد مجموعه آن حوادث از یک نظر به سفر تاریخی پوتین به تهران مربوط می شد. ورود پوتین به تهران و نحوه حضور او در دیدار با مقام معظم رهبری که از جهات گوناگون بی سابقه ارزیابی شد، به نوعی منشا بروز اتفاقات پی در پی بود. از سوی دیگر موج اسلام خواهی و نیز انگیزه های مردمی در پیوستن به راه پیمایی اربعین شبکه های عضو اَبَر طبقه را برای انحراف افکار عمومی از حقایق تاریخ فعال نموده بود. ابر طبقه طبق گفته دیوید راتکاف در کتابی به همین نام، به گروهی 6 هزار نفره از چهره های سرشناس سیاسی، اقتصادی و فرهنگی سراسر جهان گفته می شود که هر سال در ماه ژانویه در داووس سوئیس گرد هم جمع شده و برای آینده تحولات جهانی بر مبنای سرمایه سالاری تصمیم می گیرند. حضور پوتین در تهران بلافاصله با سرگونی جنگنده سوخو 24 این کشور توسط ارتش ترکیه از صدر رسانه ها خارج شد و موضع گیری های قابل پیش بینی روسیه علیه ترکیه به صدر اخبار راه یافت. روسیه ضمن آغاز تحریم های گسترده علیه ترکیه سامانه اس 400 خود را در سوریه مستقر نمود و همکاری گسترده تری میان ایران و روسیه در مقابله با گروه های تروریستی در سوریه آغاز شد. در این مرحله بود که به ناگاه خبر حیرت انگیز دیگری در سطح رسانه ها منتشر شد: قتل عام بیش از 1000 مسلمان در شهر زاریای نیجریه توسط ارتش این کشور. در آن درگیری ها که پس از حمله ارتش نیجریه به حسینیه «بقیه الله» در زاریا و منزل شیخ ابراهیم زکزاکی رهبر شیعیان این کشور رخ داد، علاوه بر همسر و پسر شیخ زکزاکی، صدها تن از شیعیان به شهادت رسیدند. شیخ زکزاکی که در طول چندین سال توانسته بود میلیون ها نفر از مردم نیجریه را به مذهب تشیع مشرف نماید، در پی تبلیغ راه پیمایی روز اربعین در این کشور مورد خشم سیستم امنیتی نیجریه قرار می گیرد و در عین سکوت خبری مجامع غربی و بسیاری از دولت های اسلامی، مورد هجوم قرار می گیرد. پس از این فاجعه «شهادت سمیر قنطار فرمانده ارشد حزب الله لبنان در مبارزه با داعش سرعت شکل گیری حوادث را افزایش داد. زنجیره تحولات به شناسایی و هلاکت جمعی از تروریست های شناخته شده در سوریه رسید که در جریان این اقدام اطلاعاتی ارتش سوریه زهران علوش سرکرده شاخه تروریستی جیش الاسلام را با همکاری روسیه به هلاکت رساند. در ادامه نیز با وقوع حادثه تلخ اعدام شیخ نمر رهبر شیعیان عربستان توسط آل سعود، معادلات حاکم بر منطقه غرب آسیا و جهان اسلام وارد مراحل جدیدی شد.»
حادثه زاریا در آذر ماه سال گذشته از ابعاد مختلفی قابل بررسی است. بی گمان موج آشنایی افکار عمومی با جایگاه عدالت جویانه امام حسین علیه السلام که نمود آن در طول دهه جاری در پیاده روی اربعین در کربلا مشاهده می شود، یکی از مهمترین دلایل در سرکوب شیعیان نیجریه محسوب می شد؛ هر چند که ارتش نیجریه در یک بهانه جویی آشکار تهمت ترور فرمانده ارتش این کشور به شیعیان را عامل حمله به آنها معرفی کرده بود. «شیعیان نیجریه پر جمعیت ترین گروه شیعی در قاره آفریقا هستند. نیجریه با جمعیتی نزدیک به 150 میلیون نفر از کشورهای پر جمعیت آفریقا محسوب می شود. نیمی از جمعیت این کشور مسیحی و نیمی سنی (اکثرا سنی مالکی) هستند. اما از سال 1980 میلادی و بیش تر از سال 1995 میلادی روند رو به رشد گرویدن مسلمانان سنی به مذهب شیعی در این کشور مشاهده شده است. به گونه ای که تعداد شیعیان (که قبلا یک یا دو میلیون نفر تصور می شد) در حال حاضر تا 10 میلیون نفر برآورد شده است.»
اما این حادثه چگونه می تواند در قرن 21 و در عصر تکنولوژی اطلاعات روی دهد؟ در قرن های گذشته هم زمان با غارت مردم آفریقا توسط انگلیسی ها و کشتار میلیون ها نفر از بردگان سیاه با هدف رونق بخشی به انقلاب صنعتی اروپا و آمریکا، رسانه و افکار عمومی منسجم و آگاهی وجود نداشت و رژیم استکبار می توانست به هر میزان که تمایل دارد در مسیر استثمار و قتل عام انسان ها گام بردارد؛ اما در زمان حال پذیرش تکرار وقایعی مشابه با دوره برده داری غیر طبیعی و ناباورانه به نظر می رسد. موسی ابراهیم سخنگوی جنبش اسلامی نیجریه ساعاتی پس از فاجعه زاریا گفته است: «آخرین اخبار حاکی از آن است که دولت نیجریه پیکر شهدای ما را جمع آوری کرده و آن ها را به طور دسته جمعی دفن نموده است، اما متاسفانه ما هنوز نمی دانیم این بدن ها را کجا دفن کرده اند. هم چنین «سهیله» دختر شیخ ابراهیم زکزاکی را ربوده اند و از زاریا به کادونا برده اند. اطلاعی هم از سرنوشت او به ما نمی دهند. همان طور که از سرنوشت شیخ زکزاکی و همسر او خبری نداریم، اگر چه که به ما می گویند آنها هنوز زنده هستند.» حسن بالا یکی از اعضای جنبش اسلامی نیجریه نیز در همان مقطع زمانی نسبت به نوع واکنش شیعیان این کشور به تهاجم ظالمانه ارتش اعلام کرد که شیعیان نیجریه هرگز بر خلاف قانون کشور نیجریه واکنشی نشان نخواهند داد. «ما از زمانی که جنبش خود را آغاز کرده ایم، گوش به فرمان رهبرمان بوده ایم و از او آموخته ایم که حتی وقتی چنین جنایت هایی رخ می دهد، باز هم واکنشی نشان ندهیم که خلاف قانون کشور باشد. این جنبش از حدود 36 سال پیش در نیجریه حضور داشته و دولت این کشور هم سال هاست به شیعیان حمله می کند. این اولین باری نیست که ارتش به اعضای جنبش اسلامی حمله می کند. تنها واکنشی که ما شیعیان نیجریه ای تا کنون از خود نشان داده ایم این بوده که با یک دیگر و با رهبرمان که امیدواریم او را از ما نگرفته باشند، ابراز هم بستگی می کنیم.» این موضع گیری که نشانه رفتار منطقی و زیرکانه این جنبش در مسیر مبارزه اصولی با دیکتاتوری ارتش در نیجریه است در طول 4 ماه گذشته ادامه داشته است و در حال حاضر پرونده جنایت زاریا با هماهنگی هایی که شیخ زکزاکی انجام داده است به صورت قانونی در مجامع حقوقی نیجریه در حال پیگیری است. در طول 4 ماه گذشته اخبار متعددی در مورد سلامت و سرنوشت شیخ منتشر شد و نیز آمار شهدای زاریا از 300 نفر تا 1000 نفر متغیر ذکر شما؛ اما بر اساس آخرین اخبار شیخ زکزاکی همچنان در ستاد وزارت داخلی نیجریه در اختیار ارتش است و یک دست و یک چشم خود را نیز از دست داده است.
با این وجود همچنان جای خالی دیپلماسی فعال اسلامی به ویژه از جانب ایران در مورد پیگیری این فاجعه تلخ احساس می شود. انفعال سیاسی در این زمینه از جانب دولت به صورت محسوس نمایان است به طوری که حتی گمانه زنی های رسانه ای مبنی بر علت تغییر در برخی از پست های دستگاه وزارت خارجه کشور و معاونت عربی آفریقایی آن به موضع گیری های شفاف این معاونت در تحولات سیاسی در کشورهای منطقه مربوط می شده است. به عبارت دیگر در صورتی که این گمانه زنی ها صحیح باشد، دولت جمهوری اسلامی نه تنها تمایلی به حضور فعال در دیپلماسی عمومی به سود کشورها و ملت های اسلامی ندارد؛ بلکه با صداهای نا هماهنگی که از این مجموعه خارج شوند نیز مقابله خواهد کرد.
