در شرایطی که دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا تأکید کرده بدون آزاد کردن استفاده از دلار در مبادلات خارجی به تسهیل تحریم‌ها و گسترش سرمایه‌گذاری خارجی در ایران کمک خواهد کرد، یک پایگاه آمریکایی امروز دوشنبه از قول کارشناسان و مقامات بازرگانی گزارش داده، این رویکرد آمریکا تا کنون موثر واقع نشده است.
ایران و گروه 1+5 در تیرماه سال گذشته به توافقی دست یافتند که قرار است در ازای ایجاد محدودیت در بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران تحریم‌های وضع‌شده به بهانه این برنامه را رفع کند.
اتحادیه اروپا بعد از اجرایی شدن این توافق موسوم به برجام، تقریباً تمامی تحریم‌ها علیه ایران را رفع کرد، اما ایالات متحده آمریکا تحریم‌های اولیه علیه ایران را کماکان حفظ کرده است: موضوعی که باعث شده مشاوران حقوقی شرکت‌ها به موکلانشان توصیه کنند به دلیل احتمال نقض تحریم‌های واشنگتن از انجام هر مبادله مالی با ایران خودداری کنند.
منشأ این هراس، جریمه‌های سنگینی است که تنظیم‌کنندگان مالی آمریکا پیشتر علیه برخی شرکت‌های متهم به مبادله با ایران با ارز آمریکا وضع کرده‌اند.
شرکت‌های اروپایی، رسانه‌های غربی و مقامات غربی در ماه‌های گذشته بارها به این موضوع اذعان کرده‌اند که امتناع بانک‌های بین‌المللی از انجام تراکنش‌های بانکی مربوط به قرادادهای تجاری مانعی عمده برای سرمایه‌گذاری آنها در ایران بوده‌اند.
«امیر اصلانی»، حقوق‌دان و مشاور شرکت‌های بین‌المللی مایل به تجارت با ایران روز دوشنبه از دفترش در پاریس با رسانه «ان‌پی‌آر» - «رادیوی عمومی ملی» - آمریکا در همین باره گفت‌وگو کرده است.
وی می‌گوید: «باید اعتراف کنم که نگرش من درباره بازگشت ایران به نظام مالی بین‌المللی، نسبت به چند ماه قبل بسیار بدبینانه‌تر شده است.»
امیر اصلانی در ادامه می‌گوید ماجرا این نیست که شرکت‌ها تمایل به تجارت با ایران ندارند، بلکه مشکل آنها انجام نقل و انتقالات بانکی است. وی می‌گوید: «بزرگترین مشکل، نظام بانکی است، چرا که بانک‌های اروپایی به دلیل هراس از تحریم‌های آمریکا از همکاری با ایران امتناع می‌کنند.»
«کلیف کاپچن»، مدیر «گروه اوراسیا»، یکی از موسسات تعیین ریسک سرمایه‌گذاری دلیل این موضوع را جریمه‌های سنگین آمریکا به دلیل نقض تحریم‌های ایران می‌داند.
او با اشاره به جریمه بانک فرانسوی «بی‌ان‌پی پاریبا» با رقم بی‌سابقه و سنگین 8.9 میلیارد دلار در سال 2014 می‌گوید: «جریمه‌های بسیار سنگینی برای نقض تحریم‌ها وجود دارد. به عنوان مثال، بی‌ان‌پی پاریبا، حدود 9 میلیارد دلار پرداخت کرد.»
وی می‌افزاید دولت اوباما اکنون در تلاش برای کاستن از این هراس‌ها، مقام‌های خزانه‌داری و خارجه‌اش را برای توضیح درباره تحریم‌ها و اطمینان خاطر دادن به بانک‌ها درباره انجام مبادلات ایران، روانه جلسات توجیهی کرده است.
«کلیف کاپچن» به «ان‌پی‌آر» گفت: «مقام‌های دولت (آمریکا) به کشورهای آسیا و اروپا سفر کرده و برای آنها اقدامات مجاز شرکت‌ها و بانک‌ها را توضیح می‌دهند.»
به گفته خبرنگار «ان‌پی‌آر»، مقام‌های آمریکایی به عنوان مثال توضیح می‌دهند که شرکت‌ها می‌توانند از ارز دلار در مبادلات استفاده کنند، مشروط بر اینکه این مبادلات نیازی به عبور از نظام مالی آمریکا نداشته باشند.
اما به گفته این خبرنگار این رویکرد دولت اوباما تا کنون تأثیر ناچیزی داشته و واشنگتن تحت فشارهایی روزافزون برای انجام اقدامات بیشتر مانند قائل شدن معافیت‌های حقوقی برای برخی مبادلات قرار دارد.
خــــدعـــــه‌هـــــای پــــســـــابـــرجـــامــی
حضرت ایت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، در بخشی از سخنرانی روز اول فروردین در اجتماع انبوه و پرشور زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی(ع) به همین موضوع اشاره کردند و آن را خدعه‌گری‌های آمریکا در توافق هسته‌ای و اشکال‌تراشی‌های آنها برای عدم پایبندی به تعهداتشان در این توافق خواندند.
ایشان گفتند: «به تعبیر وزیر محترم امور خارجه، بر روی کاغذ تعهداتی را انجام دادند اما در عمل و از طریق راههای انحرافی مانع از تحقق آن تعهدات شدند.»
مقام معظم رهبری افزودند: «اکنون با وجود توافق هسته‌ای، همچنان معاملات بانکی ما دچار مشکل است و پولهای ایران نیز بازگردانده نشده است زیرا کشورهای غربی و کشورهای تحت تأثیر آنها، از آمریکایی‌ها هراس دارند.»
مقامات آمریکایی چند روز پیش در گفت‌وگو با آسوشیتدپرس مدعی شده‌اند احتمال دارد دولت اوباما به زودی برای بانک‌ها و دولت‌های خارجی امکان استفاده از دلار در برخی مبادلات تجاری با ایران را فراهم آورد.
این خبر موجی از انتقادات تند نمایندگان کنگره آمریکا را در پی داشت که دولت اوباما را به مماشات با ایران متهم می‌کنند.
توصــــیــــه‌های ارزی اوبــــامــــا بــــه ایــــران
سرانجام، باراک اوباما، بامداد شنبه در یک کنفرانس خبری در پاسخ به سوالی در همین گفت ایران نیازی به استفاده از دلار در مبادلات تجاری‌اش ندارد و می‌تواند از ارز سایر کشورها استفاده کند.
وی گفت: «ضروری نیست که ما رویکردی را دنبال کنیم که به آنها (ایرانی‌ها) حق استفاده از مبادلات معادل دلاری را بدهیم؛ آنها می‌توانند از طریق موسسات مالی اروپایی هم کارشان را پیش ببرند.»
تحلیلگران و فعالان اقتصادی درباره امکان استفاده ایران از سایر ارزها برای پیشبرد مبادلات تجاری اظهارنظر کرده‌اند. «جوزف شاتز» و «بنیامین اورسکز»، دو تحلیلگر آمریکایی چندین پیش در تعبیری جالب خاطرنشان کردند با آنکه درب‌های ایران پس از توافق هسته‌ای به روی ایران گشوده شده، برای شرکت‌های اروپایی راه ورود به تهران هنوز از واشنگتن می‌گذرد.
مـــشــکـلات اســتــفــاده از ارزهای غـــیـــردلــاری
به گفته این تحلیلگران، با آنکه قراردادهای تجاری با ایران می‌توانند با «یورو» یا «پوند» انجام شوند، اما بانک‌های جهانی بزرگ که بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی مراودات خود را با آنها انجام می‌دهند، همگی مبادلات دلاری دارند و در داخل آمریکا فعالیت می‌کنند.
موضوع دخالت تحریم‌های اولیه آمریکا در مبادلات تجاری با ایران بیش از هر چیز در نامه‌نگاری‌هایی که اسفندماه بین دیوید کامرون، نخست‌وزیر انگلیس و مدیر بانک انگلیسی بارکلیز انجام شد، نمایان است.
کامرون این نامه را پس از آن نوشت که شرکت گریس‌سازی «مولی‌اسلیپ» به دلیل امتناع بانک یاد شده از انجام تراکنش مالی، قادر به تکمیل قراردادی به ارزش 14000 پوند با یک شرکت توزیع‌کننده ایرانی نشد.
دیوید کامرون در نامه به «جس استالی»، مدیر اجرایی «بارکلیز»، اقدام این بانک را در تضاد با سیاست‌های دولت تحت امرش خوانده است.
اما «استالی» در پاسخ به کامرون نوشته که با توجه به حفظ تحریم‌های اولیه آمریکا علیه ایران، این بانک کماکان ملزم به محدود کردن فعالیت‌های تجاری با ایران است.
«جیس استیلی» در پاسخ به نامه کامرون به نکته‌ای اشاره کرده که پرده از حقیقت‌های میدانی مربوط به رفع تحریم‌ها برمی‌دارند.
مدیر بانک بارکلیز می‌نویسد: «موسسات انگلیسی با توجه به تحریم‌های اولیه آمریکا، در رویکرشان نسبت به ایران دچار تردید هستند و بر همین اساس، ارتباط مستقیم شرکت‌ها و افراد حقیقی با ایران را محدود می‌کنند.»
وی ادامه داده است: «همچنین از آنجا که عرضه خدمات مالی مان با فرایندهای مالی آمریکا گره خورده است، مجبوریم در این باره محدودیت‌های تجاری با ایران را رعایت کنیم.»
انتهای پیام/ *
